تالاب چغاخور ، مرغزار خورشید

تالاب چغاخور ، یكی از جاذبه های گردشگری و بسیار دیدنی شهركرد می باشد. تـالاب چـغاخـور با مساحتی بیش از ۲۳۰۰ هكتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و كلار، همچون نگینی می درخشد. این تالاب هر ساله پذیرای انواع پرندگان مهاجر و بومی شامل انواع مرغابی، حواصیل، لك لك سفید، خروس كولی و آبزیانی چون ماهی كپور و نوعی از ماهیان گورخری است. هوای مطبوع و چشم انداز های زیبایی كه در این مكان قرار دارد، آن را در ردیف یكی از مهم ترین كانون های سیاحتی استان قرار داده است. این تالاب در مسیر شهركرد – ایذه (استان خوزستان) واقع شده و با شهركرد ۶۰ كیلومتر فاصله دارد.

چغاخور یك تالاب بین‌المللی معروف و از جاذبه های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری است كه در ارتفاع ۲,۱۰۰ متری كوهستان مركزی زاگرس در میان علفزاری وسیع و در دامنه كوه‌های كلار قرار دارد و یكی از تالاب‌های مهم كشور برای زیست پرندگان آبزی به حساب می‌آید.

انعكاس چشم‌انداز دیدنی طبیعت پیرامون و رقص توام با آواز پرندگان بر سطح تالاب بسیار چشم‌‌نواز است. در فصل بهار در یك سوی تالاب، كوه‌های سربه‌فلك‌كشیده و سپیدپوش كلار و در سوی دیگر، درختان و چمن‌زاری وسیع و سرسبز خودنمایی می‌كنند. این منطقه در تابستان محل ییلاق عشایر بختیاری است كه تماشای زندگی آرام و باصفایشان به‌اندازه تماشای زیبایی‌های طبیعی چغاخور، برای گردشگران جذابیت دارد.

عواملی مانند قرارگیری در مسیر دو جاده اصلی، برخورداری از تنوع بالای گیاهی و جانوری، مجاورت با سه تالاب سولقان، علی‌آباد و گندمان اهمیت تالاب چغاخور را به‌لحاظ گردشگری دوچندان ساخته و تالاب را در زمره یكی از كانون‌های گردشگری استان قرار داده است.

از سال ۱۳۷۸ به‌دلیل گونه‌های جانوری نادر در اطراف تالاب و شرایط متنوع زیستی آن، سازمان حفاظت محیط زیست، چغاخور را منطقه شكار ممنوع اعلام كرد و آن را تحت پوشش و حمایت خود قرار داد. منطقه شكار ممنوع تالاب بیش از ۲,۳۰۰ هكتار مساحت دارد. چغاخور یكی از تالاب‌های كنوانسیون بین‌المللی رامسر است و در فهرست مناطق مهم پرندگان (IBA) نیز به چشم می‌خورد. این تالاب بخشی از یازدهمین ذخیره‌گاه زیست‌كره ایران با عنوان «تنگ صیاد-سبزكوه» به شمار می‌رود كه به ثبت جهانی رسیده است.

ریشه نامگذاری

گفته می‌شود كه چغاخور از دو كلمه فارسی و تركی تشكیل شده است؛ به این صورت كه «خور» در پارسی به آفتاب تعبیر شده و «چغا» به تركی یعنی تپه و مرغزار. به این ترتیب، چغاخور به‌معنای «مرغزار خورشید» است.

بهترین زمان سفر به تالاب چغاخور

زمان مناسب برای سفر به تالاب چغاخور بهار و تابستان است كه هوای خنك و طبیعت آن هر گردشگری را به وجد می‌آورد. فصل بهار سرسبزی و طراوت خاصی به طبیعت اطراف تالاب می‌بخشد. تالاب چغاخور در تابستان نیز با حضور عشایر بختیاری جذاب‌تر می‌شود. رویش شقایق‌های وحشی و فصل مناسب ماهیگیری نیز از دیگر جذابیت‌های چغاخور در بهار و تابستان به شمار می‌روند.

در پاییز آب‌و‌هوا رو به سردی می‌رود. زمستان‌های این منطقه نیز شامل مناظری فوق‌العاده از یخ‌زدن تالاب و كوه‌های سفیدپوش می‌شود كه برای دوستداران طبیعت بسیار جذاب است. در سفر به تالاب چغاخور در زمستان به تجهیزاتی مثل زنجیر چرخ، لباس گرم و… نیاز دارید.

سطح آب در تالاب چغاخور در زمستان به بالاترین حد خود می‌رسد و در تابستان بخش عمده آن خشك می‌شود؛ گرچه هوای این منطقه در تابستان خنك است و برای ییلاق و سفر تابستانی محل مناسبی به حساب می‌آید. میانگین دما در منطقه از ۲۱ درجه سانتی‌گراد در گرم‌ترین ماه سال (مرداد) تا منفی ۶ درجه سانتی‌گراد در سردترین ماه سال (دی) تغییر می‌كند و میانگین بارش سالانه بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلی‌متر در نوسان است. عمق تالاب چغاخور هنگام بیشترین بارندگی حدود سه متر برآورد می‌شود.

امكانات تالاب چغاخور

پرنده‌نگری

تالاب چغاخور یكی از ۱۰۵ تالاب مهم كشور برای پرندگان است كه به‌دلیل میزبانی از پرندگان در معرض خطر، در طبقه‌بندی تالاب‌های مهم كشور در جایگاه ششم قرار دارد. پرندگان مهم‌ترین جانداران این تالاب به شمار می‌روند كه از اواخر پاییز تا اواخر زمستان به این مكان می‌آیند و فرصتی ایده ال برای پرنده‌گری را در اختیار علاقه‌مندان می‌گذارند.

ماهیگیری

تالاب چغاخور برای ماهیگیری نیز گزینه‌ای مناسب به حساب می‌آید. در واقع وجود انواع ماهی‌ها در تالاب باعث شده است كه از اواسط اردیبهشت تا اواخر شهریور به‌عنوان یكی از مقاصد ماهیگیری شناخته شود. ماهیگیری را صرفا برای تفریح انجام دهید و از صید بیش از اندازه خودداری كنید. اگر از علاقه‌مندان این فعالیت هستید برای دریافت مجوز به اداره سازمان حفاظت از محیط زیست مراجعه كنید.

طبیعت‌ گردی

تماشای طبیعت اطراف و شقایق‌های وحشی گزینه دیگر پیش روی شما برای تفریح است. چغاخور با كوه‌ها و دشتی زیبا به وسعت ۷۰۰ هكتار احاطه شده است و تابلویی طبیعی و منحصربه‌فرد را در مقابل چشمان شما می‌گذارد. از اردیبهشت تا مهرماه به‌علت كاهش آب، وسعت سبزه‌زار اطراف چغاخور بیشتر می‌شود و تصویری متفاوت در این مكان شكل می‌گیرد. در فصل بهار دشت‌های حاشیه تالاب با گل‌های شقایق به بهشتی رویایی تبدیل می‌شود.

قایق سواری

در تابستان و بهار كه مسافران و گردشگران بیشتری به تالاب می‌آیند، قایق‌سواری یكی از تفریحات چغاخور است.

كوهنوردی

تالاب چغاخور در دهستان چغاخور در دامنه ارتفاعات برآفتاب واقع شده است و در سمت جنوب غربی آن كوه‌های كلار قرار دارد. قله كلار با ارتفاع ۳,۸۳۰ متر از سطح دریا مقصد بسیاری از كوهنوردان است. این قله در فصل زمستان پوشیده از برف می‌شود و دلایلی نظیر مدت‌زمان طولانی دوره ریزش برف در منطقه (از آذر تا اواخر اسفند و اوایل فروردین)، دمای پایین هوا و ماندگاری برف در تمام طول سال سبب ایجاد یخچال‌های دائمی به نام «برف پیر» می‌شوند. همچنین ارتفاعات كوه‌ صخره‌ای و دیواره‌ای برآفتاب با ارتفاع ۲,۷۷۵ متر برای صخره‌نوردی، كوهنوردی و سنگ‌نوردی مناسب است و كوه حمزه علی با ارتفاع ۲,۷۰۰ متر، كوه شاهپور ناز با ارتفاع ۲,۹۰۰ متر و كوه چاله باغ با ارتفاع ۳,۰۰۰ متر گزینه‌های خوبی برای كوهنوردی و تپه‌نوردی محسوب می‌شوند.

موقعیت كوه كلار و قرارگیری‌ آن در كنار تالاب چغاخور به‌خصوص در فصل زمستان بسیار خودنمایی می‌كند. ضمن اینكه كوه كلار در فصل بهار و تابستان با رگه‌های سفید برف، رویش شقایق‌ها و گل‌های رنگارنگ در دامنه‌هایش و جریان جویبارهای ناشی از ذوب برف‌ها، فضای شگفت‌انگیزی را پدید می‌آورد كه توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌كند.

تماشای عشایر بختیاری

چغاخور یكی از مناطق بسیار خوش آب‌وهوای استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود كه ییلاق خان‌ها و ایلخان‌های بختیاری بوده است. امروزه نیز عشایر بختیاری در اطراف تالاب اتراق می‌كنند و در نتیجه تماشای زندگی آن‌ها و همین طور مردم روستاهای بختیاری‌نشین اطراف چغاخور در تابستان، امكان آشنایی با آداب و رسوم، صنایع دستی، شیوه زندگی، زبان و گویش بختیاری و… را برایتان فراهم می‌كند.

امكانات لازم برای سفر به تالاب چغاخور

سفر به تالاب چغاخور اغلب در یك روز انجام می‌شود و برای چنین سفری معمولا به وسایلی مانند كرم ضدآفتاب، عینك و كلاه آفتابی، لباس گرم، تلفن همراه و شارژر، پاور بانك، دوربین عكاسی، زیرانداز، چراغ قوه، آب آشامیدنی، كیسه زباله و… نیاز است. برای كمپینگ در كنار تالاب حتما چادر مسافرتی، كیسه خواب، پتو، لباس اضافی، زیرانداز ضدآب و… همراه خود داشته باشید.

پوشش گیاهی و جانوری تالاب چغاخور

پرندگان آبزی، متنوع‌ترین و مهم‌ترین گروه جانوری در اكوسیستم‌های تالابی محسوب می‌شوند. تالاب چغاخور هر ساله میزبانی از هزاران پرنده مهاجر را بر عهده دارد و حضور پرندگان بومی و مهاجری مانند حواصیل، لك‌لك سفید، كشیم، فلامینگو، شكاری‌ها، قو، خروس كولی و اردك سرسبز، این منطقه را به محل مناسبی برای پرنده‌نگری تبدیل كرده‌ است.

وجود انواع مختلفی از ماهی‌ها مانند گورخری، عروس، كپور، فیتوفاك و خانواده‌ای خاص از ماهی‌ها به نام گامبوزیا در این تالاب باعث شده‌ است كه چغاخور به‌عنوان یكی از گردشگاه‌های اصلی ماهیگیران شناخته شود. دیگر گونه‌های جانوری این منطقه عبارت‌اند از خزندگانی چون انواع مارها، لاك‌پشت آبزی و بزمجه‌ها؛ پستاندارانی نظیر گراز، شغال، سمور سنگی، روباه، گرگ، خرگوش و شنگ و انواع قورباغه‌ها.

گیاهان چغاخور

پوشش گیاهی تالاب را گونه‌های حاشیه‌ای، نم‌پسند، شناور و غوطه‌ور تشكیل می‌دهند كه از آن جمله می‌توان بید، مرغ جگن، پتامژتون، پلی گونیوم، ساز و غیره را نام برد.

جاهای دیدنی اطراف تالاب چغاخور

از جاهای دیدنی می توان به چشمه‌ سارها و رودخانه‌ ها، باغ خان، امامزاده حمزه علی، آثار تاریخی منطقه چغاخور و… اشاره كرد.

نكات بازدید از تالاب چغاخور

از روشن‌كردن آتش روی بوته‌ها و زمین اطراف تالاب بپرهیزید و در صورت نیاز با خود اجاق‌های مسافرتی ببرید.
آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی، سكوی نشیمن، مجتمع اقامتی و پذیرایی و محل پارك خودرو از جمله امكانات رفاهی تالاب چغاخور هستند.
از ریختن هرگونه زباله حتی ته سیگار اجتناب كنید.
در سفر به تالاب چغاخور، دوربین عكاسی را فراموش نكنید؛ چراكه این مكان مملو از سوژه‌های ناب عكاسی است.
در فاصله‌ كمی از تالاب چغاخور، سه تالاب دیگر به نام‌های علی آباد، گندمان و سولگان (یا سولقان) وجود دارد كه از دیگر جاذبه‌های طبیعت‌گردی شهر بروجن به حساب می‌آیند. تالاب زیبای گندمان در فهرست ۱۰ تالاب برتر پرنده‌نگری ایران قرار دارد و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن نیز ثبت شده است.
تالاب چغاخور اصلا مناسب شنا نیست و در كنار آن نیز تابلوهای «شنا ممنوع» وجود دارد. جان خود را با شنا در این تالاب به خطر نیندازید.

نحوه دسترسی

آدرس: استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان بروجن، ۴۴ كیلومتری شهر بروجن، جاده شهركرد-خوزستان
تالاب چغاخور در ۴۴ كیلومتری بروجن و ۶۵ كیلومتری شهركرد قرار دارد. این تالاب در نزدیكی شهر بلداجی و در مسیر جاده شهركرد به خوزستان، در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. چغاخور بین ارتفاعات نسبتا بلند برآفتاب در شمال، كلار در جنوب و شاهپور ناز در غرب واقع شده و از زیباترین تالاب‌های استان است.
مسیر تالاب چغاخور از شهركرد: برای اینكه از شهركرد به تالاب چغاخور بروید، می‌توانید وارد مسیر شهركرد-خوزستان شوید و از شمس آباد، شلمزار و گهرود عبور كنید. درست قبل از ورودی جاده‌ای كه به ایذه می‌رود، به تالاب چغارخور خواهید رسید.
مسیر تالاب چغاخور از بروجن: دسترسی به تالاب از شهر بروجن به این صورت است كه باید از جنوب غربی شهر وارد جاده‌ بلداجی شوید. پس از گذشتن از بلداجی،‌ آورگان و كلبی بك به تالاب چغاخور می‌رسید.