سراب گیان كه در جنوب شهرستان نهاوند قرار گرفته است؛ بهشتی گمشده با درختان چنار كهنسال است كه نشان از قدمت طولانی منطقه دارد. سراب گیان با آب خروشان و فراوان خود طبیعتی زیبا در این منطقه از ایران پدید آورده است. كل مسیر ۲۰ كیلومتری آسفالت بوده و ۵ كیلومتر آخر طبیعت زیبا و سبزی دارد. در ۲ كیلومتری سراب گیان، تپه باستانی گیان قرار گرفته كه از قدمتی چند هزارساله برخوردار است. قدمت آثار باستانی آن به هزاره چهارم و پنجم قبل از میلاد می رسد. سرآب گیان سی و یكمین اثر طبیعی ملی است كه توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
آشنایی با سراب گیان نهاوند
سراب گیان یكی از زیباترین و پرآب ترین سرآبهای استان همدان است. این چشمه در شهرستان نهاوند، در جنوب غربی شهر نهاوند و ۲ كیلومتری تپه باستانی كیان واقع شده است. این سراب آبی بسیار غنی و درختان چنار كهن و جنگلی زیبا دارد. آب چشمه در بالای سراب از دل كوه سرازیر شده و آبشار زیبایی در مسیر خود خلق میكند.
این گوشه مطرود بهشتی به وسیله جاده ای باریك به نهاوند وصل می شود و در دو سوی آن بقایای ۲۰۰ هكتاری جنگلهای قدیم زاگرس چشم را می نوازند. تابلویی زیبا از كوه و جنگل و دشت های وسیع و خرم در ضلع غربی جاده خلق شده است.
دو طرف جاده مانند شمال ایران پوشیده از درختان بلوط و پوشش گیاهی سرسبز است. از دل كوه و صخره های بزرگ سنگی، آبی زلال از قسمت های مختلف بیرون میریزد و از پایین تا بالای سراب جنگل های بلوط و میوه های كوهی وجود دارد كه بقایای جنگل های زاگرس را تشكیل میدهند. در انتهای سراب گیان یك مسیر كوه نوردی به قلهٔ گاچال وجود دارد و یك جان پناه نیز در میانهٔ مسیر به چشم میخورد.
جاده سراب گیان جاده زیبایی است، وقتی از كنار گیان وارد جاده می شوید طبیعت تماماً سبز می شود، بعضی از مسافران همین جاده را برای اقامت و استفاده از طبیعت انتخاب می كنند. در پایین دست رودخانه تختهایی نیز وجود دارد كه زیبا طراحی شده و بعضی از آنها وسط آب قرار گرفته است.
تپه گیان در ۱۹ كیلومتری جنوب غربی شهر نهاوند و ۲ كیلومتری سرآب (چشمه) گیان و در مجاورت روستایی به همین نام قرار دارد. این تپه یكی از قدیمی ترین آثار تاریخی ایران است. باستان شناسان قدمت این منطقه را ۳۷ قرن قبل از میلاد مسیح (ع) تخمین زده اند.
به عقیده مورخان ۵۵۰۰ تا ۵۷۰۰ سال قبل در این تپه مردمانی می زیسته اند كه از اقوام بومی ایران بودند و تمدنی شبیه به تمدن بین‌النهرین داشته اند و بعدها این قوم توسط اقوام اروپایی و آسیایی از بین رفته و قوم جدید تمدن درخشان نویی را به وجود آورده كه به تمدن بین النهرین شباهتی نداشته است.
موزه لوور پاریس به پرفسور رومن گریشمن و ژرژ كنتنو ماموریت داده بود تا كاوش های وسیعی در این محل انجام دهند. این كاوش ها در سال ۱۳۱۰ انجام شد و نتیجه مطالعات آنها در كتاب «كاوش در تپه گیان نهاوند» منتشر گردید. در حفاری های تپه گیان كاوشگران تا عمق ۱۹ متری پایین رفته و به پنج دوره تمدنی برخورد كردند.
موقعیت مكانی و مسیر دسترسی
این سراب از جنوب به كوه های گرین و از غرب به روستاهای مظفر آباد و مهین آباد می رسد. تپهٔ باستانی گیان نیز در دو كیلومتری این سراب واقع شده استَ. از نهاوند تا سراب كل مسیر ۲۰ كیلومتری آسفالت است و ۵ كیلومتر آخر طبیعت زیبا و سبزی دارد.
جهت مسافرت به سراب گیان، می بایست به شهر نهاوند سفر كنید. از نهاوند به سمت شهر گیان و پس از طی ۵ كیلومتر دیگر به سراب گیان می رسید.
در واقع از دو مسیر می توان به سراب گیان رسید، یكی از مسیر جاده كرمانشاه سه راهی دهفول سپس روستاهای برزول و گیل آباد و در آخر گیان و دیگری از میدان عارف نهاوند مسیر روستای دهنو و ادامهٔ مسیر برای دسترسی به سراب گیان از روستای گیان كه به نزدیكی های دامنهٔ كوه ها می رسید.
از پایین تا بالای سراب تقریبا نیم ساعت پیاده روی نیاز است البته جاده تا انتهای سراب آسفالت است و پاركینگ نیز در اینجا احداث شده است. در انتهای سراب گیان مسیر كوهنوردی به قله گاچال وجود دارد و جان پناهی هم در میانه مسیر میباشد.