در هر دو برج كتیبه‌های آجری به چشم می‌خورد، درباره تاریخ ساخت بنا و خطوط قرآنی موجود در آن اختلاف‌نظری وجود ندارد اما درباره علت و نام سازنده سازه ابهام وجود دارد. ضریح مقبره‌های این برج‌ها دارای منبت كاری زیبایی است و آجركاری آن را برگرفته از معماری دوره سامانی و آل‌بویه می‌دانند. در قرن‌های چهارم و پنجم بیشتر برج‌های شمال ایران را با نقشه دایره می‌ساختند؛ در ساخت این سازه از نقشه ۸ ضلعی استفاده شده كه نشان از ذوق و مهارت هنرمندان آن دوران دارد. در این سازه حداقل سی نقش مختلف مانند حصیری، جناغی، خفته‌راسته، گره مربع سرمه‌دان، مربع پای باریك و چهارترنجی وجود دارد كه نشانی از یك سنت كهن مربوط به طرح‌نگاره‌ها است كه ابتدا در دوره ساسانی روی گچ و سپس در كارهای آجری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
برج های خرقان
برج‌های دوگانه خرقان كه با نام قارقان نیز آن را می‌شناختند یكی از آثار تاریخی قزوین است كه در كنار قبرستان روستای حصار ولی‌عصر با قدمتی ۱۰۰۰ ساله، از توابع دهستان خرقان غربی در شهرستان آوج استان قزوین، قرار دارد.
این دو برج كه نماد تاریخی منطقه خرقان نیز محسوب می‌شوند در فاصله تقریبی ۳۰ متری از هم قرار گرفته‌اند و بر اساس كتیبه‌های موجود با فاصله زمانی ۲۶ سال از یكدیگر ساخته شده‌اند و برج شرقی زودتر از برج غربی ساخته شده است. اگرچه ساخت برج‌ها در سال‌های مختلف صورت گرفته اما در معماری از بسیاری جهات به ویژه در نقشه و تزیینات مشابه یكدیگرند كه در ادامه به آن اشاره خواهیم كرد. این سازه دارای بیشترین آجركاری و نشانی از هنر معماران آن دوران بوده است و از معدود بناهای اسلامی است كه علت ساخت آن و سازندگانش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
ثبت ملی: این بنا در ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ به شماره ۱۳۹۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه برج های خرقان
تحقیق درباره برج‌های خرقان برای اولین بار در سال ۱۹۶۴ انجام شد و پس از آن در مقاله‌ای به نام "سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی" از دیوید استروناخ و كایلر یانگ در سال ۱۹۶۶ معرفی شدند. در كتاب "سرزمین قزوین" از ورجاوند نیز وی تعریف دیگری از این برج‌ها ارائه داده است.
اینكه چرا این دو برج در این مكان قرار دارند و نام سازنده آن‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما بر اساس كتیبه‌های موجود سازنده آن را شخصی به نام زنجانی می‌دانند كه نامش بر روی آن‌ها حك شده است. این فرضیه وجود دارد كه خرقان در زمان سلجوقیان چراگاه دام‌های قبایل ترك بوده و روسای قبایل در این برج‌ها دفن شده‌اند. تا اوایل دهه ۱۳۴۰ و با توجه به نوشته‌هایی كه بر روی ضریح‌های چوبی بود این مقبره‌ها را امامزاده می‌دانستند اما پس از مدتی مشخص شد كه مقبره‌ها متعلق به دو ترك سلجوقی به نام‌های «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصر ایلتای تیتكین» است. این اثر در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۹۶ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری
برج شرقی (برج قدیمی)
در سال ۴۶۰ هجری قمری این برج با ارتفاع ۱۲.۴۵ متر و پلان ۸ ضلعی ساخته شده است و در كنار هر ضلع یك نیم ستون قرار دارد كه ۷ نیم ستون با قطر ۹۵ سانتی‌متر و دو نیم ستون دیگر كه در آن پله‌های مارپیچی تعبیه شده‌اند، ۱۴۰ سانتی‌متر قطر دارند.
پوشش این برج از اولین نمونه‌های پوشش دوپوش با انحنای بیضوی است، تا قبل از زلزله سال ۱۳۸۱ بخش اندكی از پوشش خارجی گنبدباقی‌مانده بود و در حال حاضر گنبدهای داخلی آن سالم‌اند. تزیینات اضلاع این بنا از زیر ساقه گنبد آغاز می‌شوند؛ تزییناتی كه در نوع خود بی‌نظیر و خاص‌اند. شیوه این تزیینات متفاوت اما حالت و فرم كلی آن‌ها یكسان است. نقاشی‌های این برج از مهم‌ترین تزیینات این سازه محسوب می‌شوند كه از نقوش دیواری منحصربه‌فرد دوران سلجوقی است. طاووس نر با چتری به شكل بادبزن و درخت انار با دو پرنده برخی از عناصر به‌كاررفته در این نقاشی‌ها است. از تزیینات سطح داخلی گنبد می‌توان به نقوش تزیینی با تلفیقی از خط كوفی كه در كادرهایی با رنگ سبز و آبی ایجاد شده‌اند اشاره داشت.
برج غربی (برج جدید)
۲۶ سال پس از ساخت برج شرقی در سال ۴۸۶ هجری قمری برج غربی در فاصله تقریبی ۳۰ متری از برج شرقی و با ارتفاع ۱۲.۹۵ متر ساخته شده است. در این برج با رعایت تناسب ارتفاع آن نسبت به برج شرقی حدود ۵۵ سانتی متر افزایش یافته و به یك گنبد ختم می‌شود.
قطر ۷ ستون ۹۵ سانتی‌متر و ستونی كه راه‌پله‌های مارپیچی در آن قرار دارند ۱۳۳ سانتی‌متر است، در بالای این ستون پنجرهای مستطیل شكل با قوس جناغی در پوشش خارجی گنبد قرار دارد كه نور راه‌پله را تامین می‌كند. این برج تزیینات آجری دارد و دیوارهای داخلی آن با آجر چینی ساده پوشیده شده‌اند، فضای داخلی آن پوشش گچی و نقاشی دیواری ندارد و در حاشیه گنبد نقوش هندسی كه زیر آن‌ها كتیبه‌ای قرآنی به خط كوفی است به چشم می‌خورد. اندازه ضریح داخل این برج اندازه‌ای مشابه با برج قدیمی دارد و بدون تزیینات است، در حاشیه بالای آن نیز نام دوازده امام با خط نسخ حكاكی شده است.
