از آن جا كه بندیان در مسیر جاده ابریشم قرار داشته تاثیرات متقابل تمدن‌های مختلف را می توان در آن مشاهده نمود. بر اساس كتیبه های مكشوفه كه بر بدنه های دیوارهای گچی تالار نقر شده درگز فعلی همان دستگردی است كه با مرو یك واحد سیاسی را تشكیل داده و مقر یكی از دژبانی های دوره ساسانی بوده است.محوطه باستانی بندیان در سال ۱۳۶۹ در اثر كارهای تسطیح اراضی كشاورزی كشف شد و از سال ۱۳۷۳ تاكنون در دست حفاری و بررسی باستان شناسی است. با تلاش های اداره كل میراث فرهنگی استان خراسان رضویاین مكان تاریخی در فهرست موقت ثبت جهانی بونسكو قرار گرفته است.كارهای باستان شناسی در منطقه شامل بررسی معماری معبد ساسانی است. تپه دیگری نیز در دست حفاری بوده و یاریم تپه در جوار آن هنوز مورد كاوش قرار نگرفته‌است. مساحت این محوطه باستانی حدود هزار متر مربع میباشد.این اثر تاریخی از بناهای دوره ساسانی محسوب می شود و در ۲ كیلومتری شمال غرب شهرستان در كنار رودخانه درونگر واقع شده‌است. به علت آب بندی كه در این ناحیه وجود داشته، به بندیان معروف است.در نخستین فصل كاوش تالاری به ابعاد ۸×۱۰ متر خاكبرداری شد.كه به احتمال زیاد دارای سقفی چوبی ومسطح بوده وبرفراز ستونها قرار داشته‌است. جالبترین قسمت تالار تصاویری است كه به صورت گچبری دورتادور این تالار نقش بسته است و كتیبه هایی نیز به خط پهلوی كشف شده است. این نقش ها و تصاویر موضوعات متعددی را بازگو می كنند از جمله شكار، جنگ، صحنه‌های مذهبی و تفویض قدرت كه در همه آنها روح اعتقادی ایرانیان متجلی است. آتشدان گچی زیبایی نیز در مقابل تالاری كه به آتشكده منتهی میشود، قرار دارد.اهمیت گچبری های بندیان نه به كمیت آن، بلكه به محتوای آن است. این گچبریها بیش از ۱۰۰ متر مربع وسعت دارند و بخش مهمی از تاریخ دوره بهرام گور را به تصویر كشیده‌اند.بنا به اعتقاد باستان شناسان گچبری های داخل تالار آتشكده، پادشاهی بهرام گور و غلبه وی بر پادشاه هپتالی ها، قوم مهاجم شمال خراسان، را به تصویر كشیده‌اند. گچبری های بجا مانده از دوره ساسانی، عموماً جنبه تزئینی یا تك چهره دارند، در حالی كه آثار نقش شده بر دیوار آتشكده بندیان، ورق هایی از تاریخ این دوره به شمار می روند.قابل ذكر است كه پادشاهان ساسانی در طول دوران حكومت خود با دو دشمن قدرتمند سرو كار داشته‌اند. در غرب با قدرت رومیان كه با هدف گسترش سرزمین می جنگیدند و در شمال شرق با حمله و تهاجمات غارت گرانه هپتالی ها «هیاطله» روبرو میشدند. حفظ مرزهای شمال شرقی برای پادشاهان ساسانی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و به همین دلیل اغلب شاهزادگان نامزد پادشاهی را به عنوان پادشاه محلی به این منطقه گسیل می داشتند.از دیگر بناهای مكشوفه در این محوطه می توان به بنای آتشدان و محراب، اتاق مخصوص نامه ها و مرسوله ها و برج خاموشی اشازه كرد. با كشف بنای برج خاموشی نظر محققان اروپایی در زمینه نحوه تدفین زردشتیان به كلی تغییر نمود. در حال حاضر محوطه تاریخی بندیان به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی به اولین سایت موزه گردشگری ایران تبدیل شده است.یافته ها و اكتشافات باستانشناسیحاصل تلاش گروه باستان شناسی در بندیان در محدوده‌ای به مساحت ۴ هكتار كشف بناهای مهمی است كه تا كنون بخش كوچكی از آن در غالب یك نیایشگاه كوچك از زیر خاك خارج شده است. این بنا دارای تالاری است كه سقف آن بر چهار ستون گچی زیبا قرار گرفته است. در سمت شمال غربی تالار فضایی كه عقب نشسته، به عنوان محراب كاربرد داشته است. در داخل این محراب علاوه بر گچبری‌های بسیار زیبا، ۵ كتیبه به خط پهلوی ساسانی بر روی بدنه های دیوار گچی نقش گردید ه است. مضمون كتیبه‌ها حكم انتصاب شخصی به نام یزداد است كه از طرف یك مقام عالی رتبه به نام ویدشاپور به دژبانی مرو و دستگرد گمارده شده است. همچنین دور تا دور تالار گچبری هایی با صحنه های شكار، جنگ پادشاهان ساسانی با پادشاهی هپتالی ها، صحنه های پیروزی در جنگ، صحنه ای مذهبی از آناهید یا آناهیتا الهه فراوانی و آب‌های روان و همچنین صحنه‌های معرفی شخصیت های مهم دوران ساسانی و صحنه های تاجبخشی و ضیافت را می توان دید.در كنار محراب اتاق هدایا و نذورات قرار دارد. از داخل این اتاق تعدادی اثر مهر بر روی گلوله های رسی كه حكم لاك و مهرهای امروزی را دارد به دست آمده است. این گلوله های گلی دارای اثر مهرهایی با نقوش اساطیری، حقیقی و نیز دارای خط پهلوی است.در انتهای تالار دری به راهرویی ارتباط پیدا می كند و سپس به محوطه آتشكده‌ای با ابعاد ۴ در ۴ وارد می شود كه آتشدان زیبایی در ان قرار دارد. نیایش كنندگان در این تالار جمع شده و شاهد مراسم اجرایی موبد در كنار آتشدان میشده اند.در شمال آتشكده آتق بزرگی كه در سه طرف آن استودان های گچی قرار دارد، ساخته شده و هر یك دارای دریچه‌ای بوده اند كه احتمالا با در چوبی بسته می شده است. بر روی استودان ها نقوش اساطیری گاو گیرفون، مار، عقرب و صحنه‌های شكار دیده می شود. در سمت شرق اتشكده اتاقی با برج مدور به عنوان برشنوم گاه یا محل تطهیر قرار داشته است.