یخدان، یا یخچال، بنایی است كه در معماری قدیم ایران برای تولید و نگهداری یخ ساخته می شد. معمولاً هر یخدان یك استخر و یك دیوار بلند (بنام حصار) و یك مخزن گنبد دار دارد. حصار طوری ساخته می شد كه تمام روز سایه آن بر استخر می افتاد و از گرم شدن آب استخر جلوگیری می كرد. یخی را كه در زمستان در استخر یخچال درست می شد شكسته و در خزانه انبار می كردند تا در فصل گرما از آن استفاده كنند.
پیمون (هندسه) این بنا دایره ای شكل است. قطر آن حدوداٌ ۸ متر و دارای دو ورودی است، یكی از ضلع شمالی و دیگری از جنوب. ارتفاع آن ۸متر و محیط آن ۴۵ متر می باشد. نوع پوشش طاق از نوع بستو است. مصالح این بنا خشت و گل بوده كه از گل در ایجاد عایق استفاده كرده اند. چاله یخ حدوداٌ ۶ متر است و مقدار كمی از دیوار سایه انداز آن باقی مانده است. باعنایت به معماری و بررسی های میدانی قدمت بنا به دوره قاجار می رسد و درفهرست آثار ملی ایران به شماره ۱۱۰۲۲ثبت شده است.
آثار تاریخی سلطان آباد
از جمله بناهای تاریخی شهر بنای چوبلیك، یخدان قدیمی، قلعه كهنه ودستكند زیر زمینی سلطان آباد است.
موقعیت مكانی
یخدان سلطان آباد در شمال جاده ورودی به سلطان آباد واقع شده است.
