كاروانسرای اصفاك از كاروانسراهای تاریخی ایران است كه بنای كلی آن نسبتاً سالم مانده است. البته در طول تاریخ دخل و تصرف هایی در این بنا صورت گرفته است. اما شالوده كلی بنا دست نخورده باقی مانده است. این كاروانسرا از بناهای دو ایوانی است كه محور تقارن آن در راستای شمال غربی-جنوب شرقی است. با توجه به اینكه كتیبه ای در بنا وجود ندارد تعیین زمان ساخت آن بسیار دشوار است. اما با توجه با ساختار بنا احتمالاً قدمت این بنا به دوران صفویه باز می گردد. بنابراین قدمت كاروانسرای اصفاك بیش از ۴۰۰ سال است. ورودی كاروانسرای اصفاك در ضلع شمالی این بنا قرار دارد. دو برج نیم دایره كه در دو طرف سردر احداث شده نمایی خاص و متفاوت برای این بنا ایجاد كرده است. در دو طرف ورودی تختگاههایی قرار دارد كه دارای طاقی با قوس هلوچین است. پس از عبور از این ورودی وارد فضای هشتی بنا می شویم. این هشتی دارای سقف گنبدی بسیار مرتفع و باشكوهی است كه آجرچینی بسیار زیبایی دارد. در دو طرف هشتی نیز دو تختگاه وجود دارد كه هر یك اتاقی بدون روزنه و مسیر پلكانی به سمت بام دارند. بنابر قاعده مرسوم، این بخش به سكونت و استراحت كاروانسالار اختصاص داشته است. كاروانسرای اصفاك دارای حیاطی وسیع و مستطیل شكل است. دور تا دور حیاط كاروانسرا اتاق هایی با ایوان رو به حیاط احداث شده است. ایوان ورودی و ایوان روبروی آن از دیگر ایوانها بزرگتر و بلندتر است. زیر این ایوان صفه ای قرار دارد كه ساختار آن با دیگر بخش ها متفاوت است. وجود طاق نماها و طاقچه ها در این صفه می تواند نشانه این باشد كه این مكان برای پذیرایی از مهمانان خاص بوده است. فضای نشیمن عمومی كاروانسرا دو صفه با طاق معمولی در اضلاع شرقی و غربی حیاط است. در طرفین این صفه ها دو طاق كوچكتر نیز وجود دارد. ورودی هایی با طاق ورودی كوتاهتر و طاق نمای مشابه ایوان ها در چهار گوشه كاروانسرا احداث شده است. این ورودی ها به فضای سرپوشیده ای منتهی می شود كه اصطبل یا “باره بند” نام دارد. در دو طرف ورودی باره بند هم تختگاههایی وجود دارد. در این فضای سرپوشیده صفه‌ای برای استراحت شتربانان طراحی شده است.
ویژگی های كاروانسرای اصفاك بشرویه
گنبد آجری
هشتی كاروانسرا دارای گنبد عظیم و باشكوهی است كه زیباترین بخش بنا محسوب می شود. گره چینی زیر این گنبد نیز بسیار زیبا و هنرمندانه اجرا شده است. در رأس گنبد شمسه ای به شكل گل هشت پر كه همان گل نیلوفر یا لوتوس است دیده می شود. این گل به موازات گل اول به تدریج در ابعاد بزرگتر تكرار می شود تا جائیكه تمام گنبد را می پوشاند. آجرچینی گنبد با آجرهایی به رنگ سبز متمایل به خاكستری اجرا شده است.
سردر كاروانسرا
از دیگر ویژگی های شاخص كاروانسرای اصفاك بشرویه سردر ورودی آن است. پیش آمدگی بنای سردر و دو نیم برج طرفین آن، تمركز بیننده را به بخش ورودی بنا جلب می كند.
موقعیت مكانی
روستای اصفاك در شمال غربی شهر بشرویه و در جاده بشرویه-طبس واقع شده است. فاصله روستای اصفاك تا بشرویه حدود ۳۰ كیلومتر است كه در كمتر از ۳۰ دقیقه می توان آنرا پیمود. فاصله روستای اصفاك تا شهر طبس حدود ۹۰ كیلومتر است كه حداقل یك ساعت برای پیمودن آن زمان لازم است. نكته قابل توجه این است كه فاصله كاروانسرای اصفاك بشرویه با كویر بشرویه نیز اندك است و می توانید از آن نیز دیدن كنید.
