حمام تاریخی خان كه به «گرمابه‌ی نور» هم مشهور است، به دستور محمد تقی خان بافقی، حاكم وقت شهر یزد بنا شد و ساخت آن به سال 1212 هجری قمری (۱۱۷۶ هجری شمسی) باز می‌گردد. این بنا كه یكی از زیباترین آثار معماری در شهر تاریخی یزد است به تدریج ساخته و در سال۱۲۲۴ هجری قمری نیز بازسازی شده است. این حمام مربوط به دوران ناصرالدین شاه قاجار است و به علت اینكه بیشتر بزرگان شهر از آن استفاده می‌كردند، به حمام خان مشهور شده است.
حمام‌ها مكانی برای گفتگو
در روزگار نه چندان دور از حمام‌ها تنها به‌عنوان محلی برای نظافت استفاده نمی‌شده است. حمام در بافت‌هایی قدیمی و آن هم در شرایطی كه اغلب خانه‌ها دارای حمام نبوده‌اند، محلی برای ملاقات و گفتگوهای طولانی بوده است. حمام خان یزد در كنار تعداد دیگری از حمام‌های یزد از جمله مكان‌هایی بوده است كه افراد گوناگون از طبقات مختلف در آن جمع می‌شده و در كنار نظافت به گفتگو و دادوستد می‌پرداخته‌اند. در روزگار معاصر هم می‌توان حمام‌هایی با همان ساختار قدیمی را در شهرهایی همچون یزد پیدا كرد اما فضای گفتگویی كه در حمام‌های قدیمی وجود داشتند را كمتر از گذشته می‌توان یافت.
معماری حمام تاریخی خان
بنای این حمام هم مثل اكثر حمام‌های تاریخی مشتمل بر ورودی، دالان، سربینه، میان‌در، گرمخانه، قرینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و طویله است. قسمت سربینه حمام خان یزد، نسبت به دیگر جاهای حمام برجسته‌تر است، طوری كه در آن سكوهایی برای رختكن، نشستن و جاكفشی وجود دارد. دیگر جذابیت‌هایی كه در قسمت سربینه‌ی حمام خواهید دید، وجود نورگیر زیبایی است كه در داخل گنبدش به چشم می‌خورد. این نورگیر باعث می‌شود، فضای حمام در طی روز روشن‌تر شود و پُر نور بماند.
نكته قابل توجه آن كه هم اكنون این مكان تاریخی به یك رستوران تاریخی تبدیل شده است.
