تپه آناهیتا در قسمت غربی شهر سرعین استان اردبیل قرار دارد كه از كاوش های انجام یافته در این منطقه اشیاء و سفالینه هایی به بدست آمده كه قدمت آنها به اواخر هزاره اول و دوم قبل از میلاد مسیح باز می گردد. تپه آناهیتا سال ها محل عبادت و ریاضت موبدان زرتشتی بوده و در حوالی این معبد مكانی به نام ساری قیه ییلاق بوده كه آسایشگاه تابستانی حاكمان ساسانی بوده است.
آتشكده های باقی مانده در این منطقه معابد آناهیتا و آذرفریق هستند. اما بعد از هجوم اعراب به آذربایجان و سقوط امپراطوری ساسانی، ساری قیه و اهمیت معابد و آتشكده های آن رفته رفته در اذهان مردم كمرنگ تر شده، با این وجود بقایایی از آثار مربوط به دورهای سلجوقی، ایلخانی، قراقویونلوها و آق قویونلوها كه نشانه هایی از حكومت آنان بر این سرزمین بوده است، وجود دارد.
در اوایل دهه چهل به منظور ساختن یك منبع آب آشامیدنی بر روی تپه آناهیتا از سوی مسئولان شهر سرعین بقایای دیوار قلعه و بنای موجود روی تپه از میان رفت.
معبد آناهیتا سال ها بعنوان مسجد مورد استفاده اهالی قرارمی گرفت كه بنا بر روایات در زیر این تپه و قلعه آن راه های زیرزمین وجود داشته كه خروجی یكی از آنها در محدوده «میدان گاومیش گلی» شهر سرعین است كه اكنون مسدود می باشد. البته تونل های فرعی دیگری هم در این رابطه با كاربری های متفاوت وجود داشته است. متاسفانه این اثر تاریخی به دلیل كم توجهی مسوولان میراث فرهنگی شاهد از بین رفتن این مكان تاریخی هستیم.
اماكن باستانی شهر سرعین
- تپه باستانی آناهیتا در داخل شهر سرعین.
- آتشكده آذر فریق در 5 كیلومتری شهر سرعین.
- دهكده صخره ای ویند كلخوران در فاصله 4.5 كیلومتری شهر دهكده سنگی و زیر زمینی ویند كلخوران.
- غار و پناهگاه زیر زمینی گلستان در فاصله 12 كیلومتری شهرستان نیر.
- معماری های صخره ای گنزق در 3 كیلومتری شهر.
