این قلعه و غار مجاور آن از آثار تاریخی دیدنی مراغه محسوب می شود كه در 20 كیلومتری جنوب غرب مراغه و در جنوب دره ی عمیق كوه های گوی داغ ( كوه كبود ) واقع شده است.
كوه همانند یك دیوار بزرگ است. در مقابل كوه، یك دره وجود دارد كه در مواقع پر آبی آبشار كوچكی نیز در آن خودنمایی می كند. دسترسی آسان به قلعه از سمت غربی امكان پذیر است و رسیدن به قلعه از سایر جهات، به دلیل وجود دیوار های سنگی و پرتگاه های بلند، قدری مشكل است. از بالای كوه، شهر مراغه و كوه سهند قابل رؤیت است و منظره ای تماشایی دیده میشود.
به دلایل مختلف طبیعی و انسانی قسمت اعظم این قلعه از بین رفته و امروزه فقط آثار قلعه دیده می شود. در اصطلاح محلی قیزلارقالاسی به بلندی های كوهی اطلاق می شود كه قلعه در آنجاست. در دو طرف كوه آثار دیوار ها و حصارهای سنگی و خشتی دیده میشود.
در مسیر صعود به قلعه تكه های فراوان سفال های قدیمی یافت می شود؛ در گذشته و اكنون هیچ گونه اقدامی از سوی سازمان میراث فرهنگی جهت حفاظت از این قلعه انجام نگرفته است و متاسفانه در اطراف قلعه سوراخ های بزرگ و كوچك بسیار زیادی دیده میشود كه توسط افراد سودجو برای جستجوی آثار باستانی حفر شده اند.
طول غار مجاور قلعه قیز قالاسی حدود 35 متر ، عرض آن 24 متر و ارتفاع آن حدود 20 متر است . ارتفاع كلی این غار و قلعه نسبت به دره ی عمیقی كه در مقابل آن وجود دارد ، حدود 1800 متر تخمین زده می شود .در ارتفاعات پشت قلعه ، باقی مانده ی حصاری خشتی دیده می شود.
تنها دیواره خشتی باقیمانده از قلعه واقع در ظلع جنوب غربی متاسفانه بعلت فعالیت معادن شركت كاوه سودا و شاید به دلیل راهی كه به صورت غیرقانونی به داخل قلعه ایجاد شده ، بكلی تخریب شده است.
دراین مطلب از نوشته های آقای موحدنیا استفاده شده است.
مشخصات غار:
دهانهٔ غار به قطر ۳۰×۲۰ متر و طول آن در ابتدا ۳۵ متر و عرضش ۲۴ متر و ارتفاعش حدود ۲۰ متر است. ارتفاع كلى غار و قلعه نسبت به درهٔ عمیق مقابل حدود ۱۸۰۰ متر تخمین زده شده است. داخل غار دالان‌هاى متعدد تنگ و تاریكى وجود دارد كه در بعضى از آن‌ها اقسام استالاكتیت‌هاى آهكى به چشم مى‌خورد.
موقعیت مكانی:
مراغه-ورجوی-تازه كند-قیزقالاسی(تقریبا 20 كیلومتر و راه اصلی دسترسی)
این قلعه و غار در ۲۰ كیلومترى جنوب غربى مراغه و در سمت جنوبى درهٔ بسیار عمیق كوه‌هاى گؤى داغ (كوه كبود) واقع شده است.دسترسی آسان به قلعه از سمت غربی امكان پذیر است.
