مقبره شیخ محمود شبستری

شیخ سعدالدین محمود بن امین الدین عبدالكریم بن یحیی شبستری از عرفا و شعرای نامی قرن هفتم و هشتم هجری است. او در سال ۶۸۷ه. در ایام سلطنت كیخاتوخان در قصبه شبستر واقع در هشت فرسخی تبریز متولد شد و در عهد سلطان محمد خدابنده و ابوسعید بهادرخان در شهر تبریز مرجع علما و مضلا بود.

شبستری پس از كسب دانش در تبریز به مسافرت در شهرهای مختلف پرداخته و در سفر به مصر، شام، حجاز از علما و مشایخ این سرزمین ها كسب دانش توحید كرده است.

نزد شیخ بهاء الدین یعقوب تبریزی به كسب علم پرداخت و اصول تصوف و عرفان را آموخت . لاهیجی شارح گلشن راز شیخ و مرشد شبستری را امین الدین می نویسد. خود شیخ محمود نیز در مثنوی سعادت نامه از امین الدین یاد میكند:

شیخ و استاد من امین الدین                     دادی الحق جوابهای چنین

برخی هم استاد او را بهاءالدین یعقوبی تبریزی دانسته؛ اما با استنباط از عبارت صاحب روضات الجنان میتوان هر دوی آنها را از اساتید وی دانست.

شیخ در شبستر وسط باغچه گلشن در جوار مزار استادش بهاالدین یعقوبی تبریزی مدفون شده است.

آثارمنظوم:

مثنوی گلشن راز

مهم‌ترین و مشهورترین اثر منظوم شبستری است كه در بردارندۀ اندیشه‌های عرفانی وی می‌باشد. با وجود حجم اندكش، این كتاب یكی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی كهن فارسی است، كه در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه‌ای همراه‌گردیده است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولانا، در این‌جا نیز، از حكایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ مؤثر معانی عرفانی و حكمی استفاده شده است.

مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین اثر شعری اوست كه حدود هزار بیت را در برگرفته‌است. این اثر تا كنون به دفعات چاپ گردیده‌است. یكی از موثق ترین نسخه‌های چاپ شده به كوشش دكتر جواد نوربخش می‌باشد كه براساس ۸ نسخه خطی و ۲ نسخه چاپی معتبر تصحیح و منتشر گردیده‌است.

این كتاب، تا كنون، به زبان‌های تركی، آلمانی، انگلیسی، و نیز اردو ترجمه شده‌است.

نخست از فكر خویشم در تحیر              چه چیزاست آنكه گویندش تفكر؟

كدامین فكر ما را شرط راه است؟          چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟

كه باشم من؟ مرا از من خبر كن            چه معنی دارد اندر خود سفر كن؟

سعادت نامه

مثنوی سعادت‌نامه كتابی‌ست عرفانی كه بر وزن حدیقةالحقیقهٔ سنایی سروده گردیده‌است در سه هزار بیت كه مشتمل بر حكایات و تمثیلات است و نیز شرح حال و اثار پنج نفر از عارفان مشهور تبریز در قرن ششم ، یك منظومه ی حكمی است و در هشت باب تنظیم گشته به یاد بهشت كه داراری هشت باب است .

آثار منثور:

ترجمه منهاج العابدین

حقّ‌الیقین

مرآةالمحقّقین

شاهد (یا شاهدنامه)

آرامگاه شیخ محمود شبستری

مقبره سعدالدین محمود بن عبدالكریم بن یحیی از عرفای بزرگ ومشاهیرآذربایجان، صاحب مثنوی معروف ” گلشن راز ” در باغی موسوم به گلشن در شهر شبستر واقع شده است . در جوار مقبره شیخ محمود شبستری آرامگاه استاد او ” بهاءالدین یعقوب تبریزی ” نیز قرار دارد. این آرامگاه در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ق.ساخته شد ولی در زمان قاجاریه توسط “حاج میرزاآغاسی ” وزیر محمد شاه تجدید عمارت گردید. در سال 1267 ق . دو قطعه سنگ نبشته مرمر با خط نستعلیق جلی برجسته روی قبرها نصب گردید . سنگ مزار شیخ محمود شبستری سال وفات او را 720 ق. (در 33 سالگی)ذكر كرده است.

در سال 1297 ق . این بنا به امر میرزا حسن خان سپهسالار پیشكار ایالت آذربایجان مرمت شد ؛ سپس در سالهای 1310 و 1340 و بالاخره در سال های اخیرمرمت گردید.

شكل و طراحی مجموعه فوق كه به سبك معماری سنتی ایرانی و اسلامی است به شكل یك انگشتری است كه در محل نگین انگشتر، محل دفن شیخ محمود جای گرفته است .

در این مجموعه كه به صورت مجتمع فرهنگی ، هنری ساخته می شود امكاناتی چون كلاس های آموزش هنرهای كاربردی ، كتابخانه عمومی و تخصصی در زمینه ادب و عرفان اسلامی ، سالن كنفرانس ، چایخانه سنتی ، زایر سرا و سایر امكانات فرهنگی و رفاهی تعبیه شده است .

این مكان روزانه برای علاقه مندان دایر است.

دفتر نمایندگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شبستر در مجموعه شیخ محمود شبستری فعالیت دارد.