شهر لاهیجان یكی از شهرهای دیدنی و با جاذبه‌های فراوان گردشگری استان گیلان است و در شمال دیلمان قرار دارد.لاهیجان معروف به عروس شهرهای گیلان دارای چشم اندازها و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیبا می‌باشد. همجواری شهر با یكی از زیباترین كوه‌های منطقه و دسترسی آسان به آن با چشم اندازهای كوهپایه‌ای شامل باغ‌های سرسبز چای و مزارع برنج و چشمه‌های متعدد آن در سطح ملی و حتی فراملی در بخش گردشگری سرآمد است.
منطقه لاهیجان از شمال به دریای خزر، از شرق به لنگرود، از جنوب به دیلمان، از جنوب غربی به سیاهكل و از غرب به آستانه اشرفیه محدود می‌شود. موقعیت جغرافیایی این شهر در ناحیه كوهپایه‌ای قرار دارد و تپه‌ماهورهای آن را بوته‌های چای پوشانده‌است.
این شهر ساخته‌شده بر سرزمینی هموار و جلگه‌ای است كه حاصل رسوبات به جای مانده از رودهای گیلان است. از نظر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های تاریخی یكی از شهرهای مهم استان گیلان به شمار می‌رود و مدت‌ها مركز بخش بیه‌پیش این استان بوده‌است.
اطلاعات كلی درباره شهر لاهیجان
بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال ۱۳۹۵ جمعیت لاهیجان برابر با ۱۶۷,۵۴۴ نفر بوده است. مردم این منطقه تا زمان خلافت عباسی در ایران پیرو دین زرتشت بودند و پس از ورود اسلام، پیروی اسلام سنی شده و پس از زمان صفویان تاكنون اكثریت مردم این شهر پیروی شیعه ۱۲ امامی هستند. مردم لاهیجان به زبان گیلكی با گویش بیه‌پیش صحبت می‌كنند. به طور كلی چند گروه قومی در استان گیلان زندگی می‌كنند كه به ترتیب شامل گیلك‌ها، تالش‌ها، كردها و آذربایجانی‌ها می‌شوند. مردم لاهیجان از اقوام گیلك هستند كه در شرق سپیدرود زندگی می‌كنند.
همه ما لاهیجان را با چای ایرانی می‌شناسیم و بیراه نیست كه بیشترین درآمد این شهر از طریق كشت چای به دست می‌آید. اما در درجه بعدی باید گفت كه دلتای سفیدرود كه در محدوده بین رشت و لاهیجان قرار دارد. بیش از ۶۰ درصد از سهم تولیدی برنج استان گیلان را داراست. اما كشت برنج در لاهیجان در طی گذر زمان به یك فعالیت فرعی تبدیل شده است. این شهر همچنین از مراكز عمده تولید مركبات در محدوده دریای كاسپین نیز به حساب می‌آید. اما سایر صنایع و محصولات مثل ماهیگیری، تولید چوب، پنبه، پیله ابریشم و … جز فعالیت‌های اقتصادی جانبی شهر محسوب می‌شود.
علاوه بر محصولات ذكرشده، رشد گردشگری نیز در سال‌های اخیر توانسته تا حدودی به بخش‌های كوچكی از اقتصاد شهر لاهیجان كمك كند. اما پتانسیل‌های بالقوه شهر در زمینه صنعت گردشگری هنوز به طور كامل بررسی نشده است.
ریشه نامگذاری
عده‌ای معتقداند این نام ریشه در ویژگی اقتصادی این شهر دارد. به گونه‌ای كه واژهٔ لاهیجان عربی‌شدهٔ لاهیگان است و لاهیگان مركب است از لاهیگ +ان (لاهیگ = بافتنی و ان = پسوند مكانی) و به معنی مكان یا شهر بافندگان یا نساجان یا ابریشم‌بافان است. تجزیه‌ای دیگر، لاه در پهلوی (پارتی) به معنای ابریشم است. در برهان قاطع به معنای پارچهٔ ابریشمی سرخ آمده‌است و جان پسوند مكان است. در نتیجه لاهیجان به معنای «شهر ابریشم» است. اشپیگل محقق آلمانی در كتاب «حملات روسیان به سواحل كرانه خزر» نام لاهیجان را به معنی «شهر ابریشم» می‌داند. لاه به معنی ابریشم است و یج و ج پسوند نسبت است مانند یوشی و یوشیج یا لار و لاریج. در نتیجه لاهیج به معنی ابریشمی است و ان پسوند مكان. در نتیجه لاهیجان به معنی مكان ابریشمی است.
آب و هوای شهر لاهیجان
آب و هوای لاهیجان از نوع معتدل خزری است. رطوبت نسبی ۷۶ تا ۷۹ درصد بوده و گاهی به صد درصد می‌رسد.
بهار: در فصل بهار دمای شهر بسیار معتدل و مطلوب است؛ اما مانند سایر شهر شمالی باید انتظار هوای ابری و بارندگی‌های پیاپی را داشته باشید.
تابستان: شروع فصل تابستان مصادف با افزایش دما و رطوبت در همه شهرهای گیلان است و لاهیجان نیز مستثنی نیست. اما هر چه به اواخر تابستان نزدیك می‌شویم هوا معتدل‌تر و خنك‌تر شده و از رطوبت هوا كاسته می‌شود. به ویژه اواخر شهریور هوا بسیار مطبوع می‌شود.
پاییز: اوایل پاییز هوای شهر لاهیجان بسیار دلپذیر است و این وضعیت تقریبا تا اواسط آبان ماه ادامه پیدا می‌كند. اما با نزدیك شدن به فصل زمستان دمای هوا كاهش پیدا می‌كند.
زمستان: درست است كه دمای هوای شهر در فصل زمستان كاهش می‌یابد. اما در كل می‌توان گفت كه تغییرات دمایی در شهرهای شمالی آنچنان محسوس نیست . نهایت با ۵ تا ۶ درجه اختلاف دما فصل‌ها تغییر می‌كنند. البته در سال‌های اخیر با تغییرات آب‌وهوایی به وجود آمده این شهر شاهد بارش برف سنگین نیز بوده است.
تاریخچه شهر لاهیجان
پیش از اسلام
لاهیجان یكی از قدیمی‌ترین شهرهای استان گیلان است. از قدیمی‌ترین آثار به جای مانده در این شهر می‌توان به قلعه‌ای به نام كهندژ اشاره كرد كه قدمت آن به دوره اشكانیان برمی‌گردد. این قلعه تا قرن هفتم هجری در شهر وجود داشت؛ اما در این دوره با حمله مغولان به سركردگی اولجایتو به ایران به طور كامل ویران شد.
در گذشته محدوده گیلان به دو بخش بیه‌پیش و بیه‌پس تقسیم و شهر لاهیجان نیز به عنوان مركز بیه‌پیش شناخته می‌شد. مقصود از “بی” همان رود یا سپیدرود است و منطقه بیه‌پیش به شرق گیلان و بیه‌پس به غرب گیلان گفته می‌شده است. شهر لاهیجان تا حدود قرن سوم هجری محدوه روستای چَفَل امروزی در نزدیكی سیاهكل را شامل می‌شد. اما رفته‌رفته در قرن پنجم هجری به مكان امروزی خود منتقل شد.
پیش از حمله مغولان و تصرف شهر، این منطقه تحت تسلط دیلمیان قرار داشت. اما با ورود مغولان شهر از دست آنها درآمد. در زمان ورود مغولان به شهر، فردی به نام جمال‌الدین شلوك بن شلوك نصیروند بر لاهیجان حكمرانی می‌كرد. وی در نهایت با یكی از دختران فرماندهان مغول ازدواج كرد و بر سایر حاكمان منطقه برتری گرفت. در نهایت نام خاندان خود را ناصروند گذاشت كه تا حوالی قرن ۸ هجری را بر این منطقه مسلط بودند. در نهایت خاندان ناصروند با جنگ‌های پی‌درپی كم‌كم به سقوط خود نزدیك و در قرن هشتم هجری از میان رفت. جای خود را به آل كیا داد. گفته می‌شود كه لاهیجان اوج شكوهمندی و توسعه خود در تاریخ را در دوره حكومت كیاییان تجربه كرده است.
صفویه
پس از كیاییان تاریخ لاهیجان با سلسله صفویه پیوند می‌خورد. نقطه آغاز آن جایی است كه یكی از حكمان كیایی به پسر جوان صفوی یعنی “شاه اسماعیل اول” جا و مكان می‌دهد تا از خشم آق قویونلوها در امان بماند. وی در این مدت در لاهیجان علم و رزم آموخت و از آموزه‌های شیخ شمس‌الدین لاهیجی بهره برد. پس از روی كار آمدن سلسله صفویه در ایران و روی كار آمدن شاه طهماسب صفوی، وی به یكی از حاكمان كیایی كه هنوز در منطقه حكومت می‌كرد.
دستور داد تا مذهب شیعه ۱۲ امامی را در منطقه رسمی كند. حاكم كیایی در آن دوران با عثمانیان همكاری و به نوعی در حال توطئه كردن علیه حكومت وقت ایران بود. با رو شدن كار وی در نهایت توسط شاه عباس اول از میان برداشته شد و تسلط لاهیجان و گیلان به طور كامل به دست سلسله صفوی افتاد و هیچ اثری از كیاییان در منطقه باقی نماند.
در حوالی زمستان ۱۱۰۱ خورشیدی دولت روس به ایران حمله و بخش‌هایی از گیلان مثل رشت و لاهیجان را تصرف كرد. روس‌ها با ایجاد دو پایگاه در لاهیجان حدود ۹ سال در مناطق ذكرشده باقی ماندند. در طی سال‌هایی كه بر لاهیجان گذشت، بیشتر حاكمان شهر به طور موروثی انتخاب می‌شدند؛ اما در نهایت آخرین حاكم موروثی شهر در دوره قاجار از كار بركنار شد.
اواخر قاجار و آغاز پهلوی
اواخر دوره قاجار و آغاز دوره پهلوی مصادف با ورود اولین دانه اهی چای توسط كاشف السلطنه به ایران است. وی دانه‌های چای و چند ادویه دیگر را وارد ایران كرد و توانست شیوه كشت چای را به مردم محلی آموزش دهد. پس از او رضاشاه پهلوی متخصصان چینی را وارد ایران كرد تا با كمك آنها بتواند كشت چای در شهر لاهیجان را توسعه دهد. در نهایت در حوالی سال ۱۳۱۰ شمسی اولین كارخانه چای در ایران تاسیس و این گیاه خوش‌عطر تبدیل به نوشیدنی محبوب و مورد علاقه مردم شد. لاهیجان در جریان جنگ جهان دوم، حدود ۱۰ سال بعد از تاسیس كارخانه چای مورد حمله روس‌ها قرار گرفت و در تاریخ ۷ شهریور ۱۳۲۰ به دست آن ها بمب باران شد كه در این حادثه افراد زیادی جان خود را از دست دادند.
شهر لاهیجان در جریان نهضت جنگل (۱۲۹۳ – ۱۳۰۰ هجری شمسی) در دوره پهلوی اول یكی از مراكز مهم سیاسی محسوب می‌شد. یكی از شورش‌های مهم آن زمان توسط دكتر حشمت در همین شهر راه اندازی شد. دكتر حشمت در آن زمان كانال آبی را حفر كرد كه امروزه آن را به آن حشمت‌رود می گویند.
جاذبه های گردشگری شهر لاهیجان
مسجد اكبریه لاهیجان
«مسجد اكبریه» یكی از عمارت‌های تاریخی و از جاذبه‌های گردشگری است كه در جنوب غربی شهرستان لاهیجان قرار دارد. این بنا را می‌توان یكی از میراث ارزشمند و مهم كشور نامید كه سنگ‌نبشته‌ای از جنس مرمر، تاریخ احداث آن را سال ۱۲۳۹ هجری قمری در زمان حكومت «فتحعلی‌شاه» و به همت «حاج علی‌اكبر لاهیجانی» بیان می‌كند. معماری و تزیینات انجام شده در آن زیبا و هنرمندانه است. به‌گونه‌ای كه مسافران هنگام ورود به آن به تحسین این زیبایی‌ها می‌پردازند.
تالاب سوستان
یكی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان پدیده‌ای است طبیعی به نام «تالاب سوستان» كه به تكه‌ای از بهشت می‌ماند. گردشگران به‌محض قرارگرفتن در نزدیكی این شاهكار خلقت، زبان تحسین به خالق زیبایی‌ها می‌گشایند. جالب است بدانید كه این جاذبه دوست‌داشتنی در فصل زمستان و پاییز مملو از آب شیرین است. داخل و گرداگرد آن را درختانی باشكوه، گیاهان مردابی و نیزارها محصور كرده است.
آرامگاه كاشف السلطنه (موزه تاریخ چای)
یكی دیگر از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان، «آرامگاه محمدمیرزا قاجار قوانلو»، فرزند بزرگ «اسدالله میرزا نایب‌السلطنه» از رجال تحصیل‌كرده و بلند رتبه مملكتی، در زمان قاجاریه است. بنا بر وصیت وی، بر تپه‌های چای در لاهیجان ساخته شده و امروزه این منطقه به «موزه تاریخ چای» تبدیل شده است.
استخر شهر لاهیجان
یكی از زیباترین مناطق گردشگری در شهرستان لاهیجان، در دامنه «شیطان كوه» و در بخش شرقی لاهیجان قرار دارد كه به «استخر لاهیجان» شهرت یافته است. این جاذبه زیبای گردشگری، در زمینی به وسعت ۱۷ هكتار و با عمقی نزدیك به چهار متر قرار گرفته است كه در دوران گذشته به‌عنوان مخزن آب جهت آبیاری شالیزارهای برنج استفاده می‌شد.
تله كابین لاهیجان
از دیگر تفرجگاه‌ها و جاهای دیدنی لاهیجان، «تله كابین لاهیجان » است كه از آن به «بام سبز» نیز یاد می‌شود. این جاذبه گردشگری در سال ۱۳۸۴ و با ۲ ایستگاه، ۵ دكل و ۳۳ كابین، احداث شد. «بام سبز» نام ایستگاه اول با ۱۲۳ متر و «تاج خروس» نام ایستگاه دوم با ۳۱۳ متر است كه می‌توان چشم‌اندازهای زیبایی را از این منطقه تماشا كرد. غرفه‌های صنایع دستی و خوراكی و كافی شاپ در این دو ایستگاه قرار دارد و روزانه به‌طور میانگین ۱۰۰۰ نفر را با خود منتقل می‌كند.
پل خشتی شهر لاهیجان
در غرب شهرستان لاهیجان، در محله‌ای به نام «پرده سر» سازه‌ای تاریخی قرار دارد كه قدمت آن به دوران حكومت كیائیان باز می‌گردد. جالب است بدانید كه «میرظهیرالدین مرعشی» در كتابش از این پل نام برده است. طبق اظهارات ایشان، در اوایل سلطنت قاجاریه، «حاج جعفر كاشانی» از مردم نیكوكار زمان، پلی آجری را به‌جای پلی قدیمی و سنگی احداث كرد و این پل در سال ۱۲۷۱ هجری قمری، كاملا مورد بازسازی قرار گرفت. این پل تاریخی دارای طولی برابر با ۵۰ متر عرضی بالغ بر چهار متر و ۵۰ سانتی‌متر و ۱۱ متر ارتفاع است كه با آجری به رنگ قرمز آهك و ساروج ساخته شده است. همچنین این پل دارای پنج چشمه معلق با پیشینه‌ای متعلق به به قرن نهم هجری است.
مسجد جامع لاهیجان
از دیگر بناهای كهن و جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان لاهیجان، «مسجد جامع» این شهر است كه در مجاورت اثر تاریخی دیگری به نام «بقعه چهار پادشاهان» قرار دارد. به نظر می‌رسد كه این مسجد كهن، در دوران حكومت كیائیان، به فرمان «كیا سلطان» و در سال ۸۹۳ هجری قمری، احداث شده است.
حمام گلشن شهر لاهیجان
«حمام گلشن»، یكی دیگر از جاذبه های گردشگری و دیدنی های لاهیجان است كه در زمان حكومت «فتحعلی شاه قاجار» و در زاویه شمال شرقی میدان وحدت، احداث شده است. گفته می‌شود كه این اثر تاریخی در گذشته دارای حوضچه‌ها و خزینه‌های بسیاری بوده است كه اثری از آنها باقی نیست. همچنین ساختمان حمام دارای پلانی كثیرالاضلاع بوده كه از ساروج، گل آهك و آجرهای قرمز رنگ محلی، در ساخت آن، استفاده شده است. متاسفانه قسمت‌هایی از این مسجد تاریخی، به‌دلیل ساخت خیابان، میدان و وسعت یافتن شهر، تخریب شده است.
بقعه تاریخی شیخ زاهد گیلانی
بقعه شیخ زاهد گیلانی یكی دیگر از بناهای تاریخی در شهرستان لاهیجان است كه در روستا شیخانه‌ور و در مسیر لاهیجان به لنگرود بر دامنه كوه احداث شده است. «شیخ تاج‌الدین ابراهیم»، مشهور به «شیخ زاهد گیلانی» از عارفان و دراویش معروف و از اساتید «شیخ صفی‌الدین اردبیلی» است كه در سال ۷۱۱ هجری قمری چشم از جهان بست و در سال ۸۹۲ هجری قمری، مقبره وی به دستور «سلطان حیدر صفوی» در این منطقه از لاهیجان، ساخته شد.
كوه و آبشار شیطان كوه
در بخش شرقی شهرستان لاهیجان، یكی از زیباترین كوه‌های شمال كشور قرار دارد كه به «شیطان كوه» شهرت یافته است. «شاه‌نشین كوه» نام پیشین این جاذبه گردشگری طبیعی است كه در گذشته بركه‌ای به طول ۷۰ متر و عرضی بالغ بر ۲۰۰ متر در مقابل آن قرار داشت. این در حالی است كه امروزه این بركه به دریاچه‌ای مصنوعی تبدیل شده و در بین آن می‌توان جزیره‌ای را مشاهده كرد كه ساختمانی كوچك در آن قرار دارد.
بازار سنتی شهر لاهیجان
بازار سنتی لاهیجان در میدان چهار پادشاهان، خیابان كاشف غربی قرار گرفته است. این بازار پر از رنگ، بو و مزه كه پر از رفت‌وآمد مردم محلی و گردشگران است، بهترین مكان برای رفع نیازهای روزانه مردم بومی این منطقه محسوب می‌شود. در سفرتان به لاهیجان می‌توانید انواع مواد غذایی رنگارنگ، سبزی‌های خوش عطر و طعم محلی، تخم‌مرغ محلی، ماهی و انواع زیتون را از اینجا تهیه كنید.
تالاب بین المللی امیركلایه لاهیجان
تالاب بین‌المللی امیر كلایه كه به شاله كل هم معروف است، یكی دیگر از جاهای دیدنی لاهیجان به شمار می‌آید كه در بخش شمالی شهر قرار گرفته است. این تالاب ۱۲۳۰ هكتار مساحت و به‌طور متوسط، ۱٫۸۵ متر عمق دارد. نكته جالب و منحصربه‌فرد در مورد این تالاب این است كه با وجود قرار گرفتن در فاصله یك كیلومتری از دریا، از معدود تالاب‌های دارای آب شیرین محسوب می‌شود.
منطقه شیخانبرشهر لاهیجان
منطقه شیخانبر از دیگر جاهای دیدنی و سرسبز لاهیجان است كه در دوره صفویه به‌دلیل زیارت شیخ زاهد بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. وجود سنگ‌های بسیار بزرگ در شاه خانی ور در منطقه عمر سنگ، نشان می‌دهد كه این منطقه، میدان مشق سپاهیان آن زمان بوده است.
آب و هوای لاهیجان به چه صورت است؟
در تابستان اقلیم لاهیجان گرم و مرطوب است. در زمستان ابتدا بادهای گرم شدید می‌وزد و سپس برف می‌بارد.
موزه چای آرامگاه چه كسی است؟
كاشف السلطنه كه برای اولین بار كشت چای را در زمان مظفرالدین شاه در ایران رواج داد.
كاربرد استخر لاهیجان چه بود؟
در دوران گذشته به‌عنوان مخزن آب جهت آبیاری شالیزارهای برنج استفاده می‌شد.
