علت نام گذاری آتشكده هارپاك روستای ابیانه

آتشكده هارپاك یكی از زیباترین بناهای ابیانه است، با ما همراه باشید تا از علت نام گذاری آتشكده هارپاك روستای ابیانه بدانیم.

ابیانه روستایی خوش‌آب‌وهوا و یكی از جاهای دیدنی كاشان است كه به‌واسطه معماری شگفت‌انگیز و تاریخی غنی، مورد توجه گردشگران فراوان داخلی و خارجی قرار دارد. جغرافیای كوهپایه‌ای روستا سبب شكل‌گیری خانه‌ها و بناهای پلكانی شده است كه همگی از مصالحی یكسان و هماهنگ پدید آمده‌اند. این روستا كه قدمتی باستانی دارد، آتشكده‌ای به نام «هارپاك» را در برمی‌گیرد كه یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ابیانه به شمار می‌رود. قدیمی‌ترین اثر تاریخی ابیانه، آتشكده‌ای محسوب می‌شود كه مانند دیگر بناهای روستا در سراشیبی قرار گرفته‌ است. آتشكده هارپاك در سابات یكی از گذرگاه‌های سرپوشیده روستای ابیانه قرار دارد. برخی محققان بر این باورند كه این آتشكده در زمان هخامنشیان ساخته شده و در زمان ساسانیان به اوج شكوفایی خود رسیده است.

وجه تسمیه آتشكده روستای ابیانه

در مسیر كوچه اصلی ابیانه كه از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد، چهارگذرگاه‌ سرپوشیده وجود دارد كه سبات (سابات) نامیده می‌شوند و اولین آن‌ها سباتی است كه آتشكده در آن قرار دارد. نام این آتشكده در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. در گویش ابیانه «هِر» به معنی زیر و «پَك» به معنی پله است؛ اما به اعتقاد برخی این نام به هارپاك از چهره‌های بزرگ و برتر در تاریخ هخامنشی و ماد مربوط می‌شود. بااین‌همه، در هیچ نقطه‌ای از ایران آتشكده‌ای به این نام وجود ندارد. در هر حال، دلیل وجود داشتن این آتشكده با این نام در ابیانه را می‌توان پایبندی مردم این خطه به سنت‌هایشان دانست.

آتشكده هارپاك در ابیانه را نمونه‌ای از معابد زردشتی دانسته‌اند كه در جوامع كوهستانی ساخته می‌شد. سه طبقه و چهارطاقی آتشكده ابیانه از تمامی جهات قابل مشاهده است. سنگ لاشه و گچ را می‌توان از جمله مصالح به كار رفته در احداث این بنا برشمرد. در بخش میانی آتشكده، آتشی روشن وجود داشت كه مسیر كاروانیان را روشن می‌كرد و از احترام ویژه‌ای نزد مردم برخوردار بود. سوخت موردنیاز برای روشن نگاه داشتن این آتشكده از زغال‌سنگ‌هایی تامین می‌شد كه به‌وفور در حوالی روستای ابیانه یافت می‌شود. هم‌اكنون تنها تالاری كوچك از آخرین طبقه‌ این بنا باقی مانده است. طبقه‌ای مخصوص آداب مذهبی و سرسرایی كه از سه جزء گنبدوار و چند قسمت دیگر تشكیل می‌شود، سایر بخش‌های آتشكده هارپاك را تشكیل داده‌اند.

نام‌گذاری آتشكده افتخارآمیز هارپاك

بعد از نابود كردن در سال 612 قبل از میلاد آشور توسط هوخشتره كه شاه ماد بود، در پی به وجود آوردن امپراطوری ماد، توانست ثروت بسیار زیادی را برای فرزند خودش به جا بگذارد. هنگامی كه این ثروت هنگفت به فرزندش به ارث رسید، به جای این كه آن را در راه محافظت از ارزش ها به كار گیرد، آن را صرف عیاشی و ظلم كردن نمود. وی یك دختر به نام ماندانا داشت و یك شب در خواب دید كه از شكم دخترش چشمه ای به بیرون طراوش می كند و بر اثر آن تمام قاره آسیا به زیر این چشمه فرو رفت. زمانی كه این خواب را تعبیر نمود، تعبیرش چنین بود كه ماندانا پسری به دنیا می آورد كه سلطنت وی به او می رسد.

كمبوجیه دومین پادشاه سلسله هخامنشیان بود كه فردی بسیار آرام و نجیب بود كه شاه ماد به امید اینكه فرزند آن ها فرزندی آرام مانند پدرش شود، تصمیم گرفت دخترش ماندانا با او ازدواج كند. ثمره ازدواج ماندانا و كمبوجیه فرزندی به نام كوروش بود كه خواب پادشاه را به صورتی دیگر تكرار نمود. در نهایت هوخشتره كوروش را به وزیر خودش كه هارپاك نام داشت سپرد تا از بین برود. اما هارپاك از به قتل رساندن كوروش كه پسر بچه ای كوچك بود صرف نظر نمود و كوروش را به مهرداد كه چوپان دربار بود سپرد.

كوروش در قصر پدر هارپاك دوران كودكی خود را گذراند و بزرگ شد. در نهایت شاه ماد با كوروش رو به رو شد و آن را شناخت و قصد انتقام گرفتن از هارپاك را در ذهن خود داشت. شاه ماد دستور قتل پسر هارپاك را صادر نمود و پس از آن كه وی به قتل رسید یك میهمانی ترتیب داد و گوشت بدن پسر هارپاك را به خوردش داد. با این كه هارپاك از این قضیه باخبر بود، اما چیزی نگفت و سكوت پیشه كرد. همزمان با ماجرای قیام كوروش در پارس، هوخشتره فرماندهی سپاه را به هارپاك داد تا بتواند كوروش را سركوب كند.