بناهای خاص روستای ابیانه

ابیانه مملو از آثار تاریخی و ارزشمند است و اگر دوست دارید درباره بناهای خاص روستای ابیانه بدانید با ما همراه باشید.

اَبیانه(ویونا) روستایی سرسبز و خوش آب و هوا از توابع بخش مركزی شهرستان نطنز در استان اصفهان است. این روستا در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۸۸ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این روستا در ۳۸ كیلومتری شمال غربی نطنز در دامنه كوه كركس و یكی از بلندترین نقاط مسكونی در ایران است. ارتفاع از سطح دریا در این روستا ۲۱۶۰ متر و دارای آب و هوای سرد و معتدل است. ابیانه به اعتبار معماری بومی و بناهای تاریخی پُرتنوع آن، از روستاهای مشهور ایران است.

از آتشكده تا مسجد روستای ابیانه

آتشكده ابیانه: آتشكده ابیانه را می‌توان قدیمی‌ترین اثر تاریخی روستا دانست كه نمونه‌ای از معابد زرتشتی محسوب می‌شود و یك تالار كوچك از طبقه تحتانی آن به جا مانده است. به این آتشكده، «هرپك» می‌گویند كه در گویش ابیانه «هِره» به معنی زیر و «پَك» به معنی پله می‌شود. با این حال برخی به نام هرپك اعتقادی ندارند و نام صحیح آن را هارپاك می‌دانند كه از چهره‌های مهم در تاریخ هخامنشی و ماد بوده است. این آتشكده در زمان هخامنشیان ساخته شد؛ اما اوج معماری آن به دوره ساسانیان در ۱۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد.

این سازه سه طبقه به‌شكل چهار طاقی در راسته اصلی روستا ساخته شده است و امكان دیدن آن از هر طرف وجود دارد. در مركز آتشكده، آتش روشنی وجود داشت كه علاوه بر احترام به آتش، مسیر كاروان‌ها را روشن می‌كرد. برای روشن نگه‌داشتن آتش از زغال‌سنگ استفاده می‌شد كه هم‌اكنون نیز در حوالی روستا به‌وفور یافت می‌شود. طبقه‌ای كه مخصوص آداب مذهبی بوده است، در سطح كوچه قرار دارد. سرسرای گنبدی‌شكل این سازه به ‌جایگاه آتش و سایر بخش‌های مرتبط با پرستش راه داشته است.

مسجد جامع ابیانه: مسجد جامع ابیانه كه به آن مسجد میان‌ده نیز می‌گویند، ‌نسبت به سایر مساجد ابیانه قدمت بیشتری دارد. از دو شبستان مسجد، شبستان قدیمی كف چوبی دارد و از طریق یك در كوتاه به كوچه اصلی وصل می‌شود. محراب چوبی قدیمی مسجد كه تاریخ ساخت آن به سال ۴۷۷ هجری قمری می‌رسد، در بخش جنوبی همین شبستان قرار دارد و به‌لطف تزیینات حجاری گل و بته و سوره «یس» با خط كوفی، هر بیننده‌ای را جذب خود می‌كند. شبستان جدید مسجد از سالن بزرگی با نورگیری در سقف محوطه میانی‌اش تشكیل شده است كه سرستون‌های آن كنده‌كاری شده‌اند.

بناهای تاریخی در روستای ابیانه

خانقاه ها: خانقاه محلی برای زندگی و گردهمایی صوفیان و درویشان بوده است كه به‌عنوان محل استراحت شاهان صفوی در تابستان نیز به كار می‌رفت. از خانقاه‌های ابیانه می‌توان به خانقاه واقع در محله «پَس خانقاه» اشاره كرد كه در دوره شاه عباس صفوی ساخته شد و شامل بنایی سه طبقه با نمای آجری و سردر طاق ضربی می‌شود كه مزین به نقاشی‌های عهد صفوی است. خانقاه اشرفه نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد و تزیینات خوشنویسی روی دیوارهای آن خودنمایی می‌كند.

آب انبارها: در گذشته مردم مناطق كویری از آب‌انبار برای ذخیره آب و تامین نیاز خود استفاده می‌كردند. ابیانه نیز از این امر مستثنا نبود و در حال حاضر چهار آب‌انبار در این روستا وجود دارد كه قابل استفاده نیستند. آب‌انبار میان ده در محله میان ده قرار دارد و قدمت آن به ۱۰۰ سال می‌رسد. آب‌انبار پالیزه در محله یوسمون، آب‌انبار پُرزله در محله بالا ده در و پَ باغچه یا پَس باغچه در محله یسمون، از دیگر آثار تاریخی ابیانه هستند.

قلعه های ابیانه: سه قلعه در ابیانه وجود دارد كه در گذشته مردم برای حفظ جان و مال خود در برابر یاغی‌های محلی، از آن‌ها استفاده می‌كردند. قلعه پال هونه یا تخت هامان واقع در جنوب غرب ابیانه، قدمتی نزدیك به ۲۰۰ سال دارد و جالب اینكه سهم افراد در ساخت این قلعه، در سند آن ذكر شده است. قلعه پاله در محله پل در شمال غرب روستا جای گرفته است. قلعه هرده در محله هرده در شمال شرق ابیانه واقع شده است. این قلعه دیوارهایی به ضخامت یك متر دارد كه ارتفاع آن‌ها به حدود چهار تا پنج متر می‌رسد. مصالح اصلی به‌كاررفته در قلعه هرده، سنگ‌های درشت هستند؛ در حالی كه در ساخت سایر قلعه‌ها از خاك رس استفاده شده است.

حسینیه ها: دو حسینیه قدیمی و یك حسینیه جدید در روستای ابیانه وجود دارد. حسینیه جدید كه حاجتگاه نام دارد، در فاصله سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۵ در غرب ابیانه ساخته شد. یكی از حسینیه‌های قدیمی در محله بالا ده قرار دارد كه نخل مراسم نخل‌گردانی در آن نگهداری می‌شود. یكی دیگر از حسینیه‌های روستا، حسینیه هِرِده در مجاورت زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی (ع) است كه نخل محله پایین در آن قرار دارد.