روستاهای سروآباد ( معرفی ۷۷ روستای سروآباد )

روستاهای سروآباد را در این مطلب به شما معرفی خواهیم كرد . ۷۷ روستای سروآباد كه شامل روستاهایی با معماری پلكانی كه معروف ترین آنها اورامانات است كه در یونسكو به ثبت جهانی رسیده است .در ابتدا با شهرستان سروآباد آشنا خواهیم شد. شهرستان سروآباد یكی از شهرستانهای استان كردستان در غرب ایران است كه از سمت غرب با كشور عراق هم مرز است. این شهرستان از شمال به شهرستان مریوان، از شرق به شهرستان سنندج و از جنوب به شهرستان كامیاران محدود می‌شود. مركز این شهرستان شهر سروآباد است كه تقریباً در ۸۰ كیلومتری غرب سنندج قرار دارد.

از روستاهای مهم این شهرستان می‌توان به روستای تاریخی اورامان تخت و روستاهای بزرگ دزلی و بیساران اشاره كرد.جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۴۹۸۴۱ نفر بوده‌است.
سروآباد از شهرهای استان كردستان و محدود به شهرهای مریوان، سنندج و كامیاران است. این شهر به جهت داشتن مرز مشترك با كشور عراق از نظر سیاسی اهمیت دارد. از نكات جالب توجه در مورد سروآباد وجود میكرواقلیم های متفاوتی چون كوهستانی و سردسیر تا معتدل است كه كشت انواع محصولات كشاورزی را در آن امكان پذیر ساخته است. از انواع میوه‌های تولید شده در منطقه سیب، هلو، گردو، گلابی، آلبالو، انار و گیلاس است. سروآباد به قطب تولید توت فرنگی كردستان معروف است. این محصول در سطح وسیعی در منطقه كشت می‌شود. سروآباد كانون اهل تصوف است و از دیرباز شاهد گردهمایی صوفیان و دراویش طریقت بوده است.

از نكات قابل توجه در مورد این شهر درصد بالای روستا نشینی در آن است كه بالای ۹۰ درصد می‌باشد. زبان مردمان این سرزمین كردی با گویش هورامانی است. این منطقه با باغ‌های فراوان، چشمه‌ها و كوه‌های سرسبز برخوردار از سرسبزترین و زیباترین چشم اندازهای استان می‌باشد. از جمله جاذبه‌های گردشگری منطقه، اورامان، رودخانه سیروان، چشمه آب معدنی بل، تفرجگاه ذرلی و دركی و مراسم پیر شالیار است. صنایع دستی منطقه شامل موج و جانماز، شالبافی، جاجیم بافی و قالی بافی می‌شود. از گونه‌های جانوری منطقه خرس، خرگوش، گرگ، روباه، بز كوهی و سمور و از گیاهان داروئی آن گزنه، ختمی، بنفشه، شاهتره و بابونه است.

تقسیمات كشوری

بخش مركزی شهرستان سروآباد
دهستان بیساران
دهستان پایگلان
دهستان رزآب
دهستان ژریژه
دهستان كوسالان
دهستان دزلی
شهر: سروآباد
بخش اورامان
دهستان اورامان تخت
دهستان شالیار
شهر: اورامان

روستاهای سرو آباد

روستای آریان

آریان (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان پایگلان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴۱ نفر بوده‌است.

روستای ابراهیم‌آباد

ابراهیم‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۷۰ نفر بوده‌است.

روستای احمدآباد تفلی

احمدآباد تفلی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۱۷ نفر بوده‌است.

روستای اسپه‌ریز

اسپه ریز، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۰ نفر بوده‌است.

روستای المانه

المانه، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۸۱ نفر بوده‌است.

روستای انجمنه

انجمنه، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۱۲۰ نفر بوده‌است.

روستای بلبر

بلبر، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۹۴۴ نفر (۲۰۳ خانوار) بوده‌است.مردم جمعیت روستا در سال ۹۹ حدود ۶۵۰ نفر است.
این روستابا ارتفاع ۹۰۰متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد.رودخانه سیروان در كنار آن جاری است و تنها روستایی است كه مناظرش طبیعی و بكر مانده است.این روستا علاوه بر سیروان دارای چشمه‌های فصلی موقتی هم به نام بلچمی هست كه چشم هر بیننده ای را حیران می‌سازد وتنهاچشمه فورانی در ایران است كه به طول ده متر فوران می‌كند. اما متأسفانه این چشمه‌ها را با ساخت چندین جای مصنوعی زشت كرده‌اند این روستا دارای سه ییلاق به نام‌های (ده ره ویان-شیره ده ره -عودالان )است.مردم روستا از نطر علمی وفرهنگی در سطح بالایی قرار دارند و بیشترین دانشجو را در منطقه دارا است . این روستا دارای سه مسجد دو مدرسه-مخابرات-شبكه اینترنت است . در این روستا یك سازمان مردم نهاد نیز به اسم انجمن تریفه هورامان وجود دارد.
در ۷۰ كیلومتری مریوان و ۷ كیلومتری اورامان تخت است و هر ساله پذیرای گردشگران زیادی است. واقعاً یكی از زیباترین روستاهای استان كردستان است. می‌توان از روستای اورامان پیاده به این روستا رفت و از مناظر و طبیعت زیبای آن لذت ببرید. محصول اصلی روستا انار است.

روستای بندول

بندول، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۲۶ نفر بوده‌است.

روستای بوریدر

بوریدر، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان پایگلان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۵۷ نفر بوده‌است.

روستای بهرام‌آباد

بهرام‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۶۴ نفر (۱۵۲خانوار) بوده‌است.

روستای بیساران

بیساران، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. روستای بیساران در تقریباً ۲۴ كیلومتری جاده سنندج – مریوان «دوآب» قرار گرفته‌است. روستای بیساران در فاصلهٔ ۸۵ كیلومتری جنوب غربی شهرستان سنندج و ۶۵ كیلومتری شهرستان مریوان و بر روی طول جغرافیایی ۳۹/۴۶ و عرض جغرافیایی ۱۱/۳۵ و در ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. روستای بیساران از جنوب به روستاهای ژان و پایگلان، از شمال به روستاهای خواشت ، سالیان، نجی، و سفید بن، از شرق به روستاهای هویه، سرهویه و از طرف غرب به روستاهای نسنار، هرسین و بوریدر محدود می‌گردد.
این روستا در دهستان بیساران قرار دارد و بر اساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۱۳۰ نفر بوده‌است.
آثار باستانی روستای بیساران
قلعهٔ داسیران در فاصله ۲ كیلومتری قسمت غربی روستا كه در سال ۱۳۵۳ به تأیید سازمان میراث فرهنگی رسیده‌است.
قرآن بابا یعقوب كه در قرن نهم هجری مكتوب گردیده و دست‌نویس می‌باشد.
مسجد باباشیخ بیساران
درخت كهنسال
در روستای بیساران دو درخت گردوی كهنسال وجود دارد كه «وزی خواچكه» و «وزی حیاته» نامیده می‌شوند، و به ترتیب با شماره‌های ۵۸۵ و ۵۸۶ در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ به عنوان میراث طبیعی ارزشمند در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.

روستای پایگلان

پایگلان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد كه پایگلان از لحاظ تاریخی از اكثریت روستاهای استان، قدمت بیشتری دارد و از كهن‌ترین روستاهای استان كردستان محسوب می‌شود. اما بنا به خاطر دلایلی چون قرار داشتن در منطقه كوهستانی ودور بودن از جاده‌های اصلی بین شهری از توسعه و رقابت با شهرهای استان عقب مانده‌است در حالی كه اكثریت ریتمهای شهر شدن را دارا می‌باشد. با توجه به كاوش های باستان شناسی بهمن و اسفند ماه ۱۴۰۰ سابقهٔ تاریخی روستا به ۶۵۰۰ سال پیش و بیشتر بر می‌گردد. ساكنان قبلی این روستا قبل از ظهور دین مبین اسلام پیرو آیین زرتشت و مسیحیت بوده و همگام با فتح كردستان توسط سپاه اسلام و نبوغ دین توحیدی مردمان این دیار به دین اسلام گرویدند.

وجه تسمیه پایگلان یعنی دامنهٔ گل‌ها از پای گُلان گرفته شده‌است. پایگلان : پای به معنی پایتخت و گلان به معنی اقوام. پس پایگلان به معنی پایتخت اقوام می‌باشد. پایگلان هم كلمه ای هخامنشی بوده به معنای بایت گلان سرزمین كشاورزی.
این روستا در بین شهرهای سنندج، مریوان سروآباد و كامیاران قرار گرفته‌است. از لحاظ تقسیمات كشوری جز شهرستان سروآباد می‌باشد. روستای پایگلان در فاصله ۲۰ كیلومتری جاده اصلی سنندج – مریوان و در دامنه كوه‌های سر به فلك كشیده قرار گرفته‌است. جاده این روستا از مسیر دوآب كاملاً آسفالت و از مسیر تفین به كامیاران به طول ده كیلومتر خاكی و بقیه آسفالت می‌باشد. مسیرهای منتهی به روستا: ۱- سنندج دوآب پایگلانحدودا ۹۰ كیلومتر ۲- مریوان و سروآباد دوآب پایگلان حدوداً ۶۰ كیلومتر ۳- كامیاران تفین پایگلان حدوداً ۷۰ كیلومتر.
این روستا در دهستان پایگلان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۹۲۰ نفر بوده‌است.
آثار تاریخی
۱- مسجد جامع عبداللهی، كه با توجه به متن كتیبهٔ سردرب و محراب این مسجد در سال ۳۷ هجری قمری به دست مبارك صحابی بزرگوار پیامبر اسلام (ص) حضرت عبدالله بن عمر تأسیس شده‌است و به مسجد عبداللهی مشهور است. ۲- قلعهٔ خاكی لا قه لا: این قلعه با توجه به كاوشهای جدید دارای قدمت ۶۵۰۰ ساله بوده كه در ۳۰۰ متری جنوب روستا قرار داشته و در تاریخ ۱۵مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۸۰۳ به ثبت ملی رسیده‌است.
۳- قلعه بایزید: این قلعه هم كه در ۵۰۰ متری شرق روستا قرار دارد در تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۸۰۲ به ثبت ملی رسیده‌است.
قله‌ها و كوهها
۱- كوری مریه م ۲- كوری گاول ۳- هیشاره ۵- توه نه و عولله خجانی ۶- حه شه به نا ۷- كه لامه سیاوه ۸- چه هارگا ۹- مله كه وه
چشمه‌ها
۱- گریان مرد ۲- سنجین ۳- چه مه و وه زه قالاوی ۴- هانه مراو ۵- هانه شیخ ۶- هانه ویل ۷- هانه ریز ۸- هانه كاریز ۹- هانه و سنجر خانی ۱۰- هانه تریشقه ۱۱- چه مه و هه ساره شیتهٔ ۱۲- هانه سه رده
اقامتگاه بومگردی:
از ابتدای سال ۱۴۰۱ اقامتگاه بومگردی در خانه كدخدا حبیب الله توسط نوادگان ایشان آقای بهمن اكبری با دویست سال قدمت راه اندازی شده كه در دل اقامتگاه موزه مردم شناسی هم دایر گردیده است.
محصولات
انگور سیاه ، گردو، توت فرنگی، گلابی، گیلاس، سیب، آلو، زردآلو، آلبالو.

روستای تازه‌آباد تفلی

تازه‌آباد تفلی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۰۰ نفر (۴۶ خانوار) بوده‌است.

روستای تخان

تخان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۹۱ نفر بوده‌است.

روستای ترخان‌آباد

ترخان‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۱۲ نفر (۱۵۲خانوار) بوده‌است.

روستای تفلی

تفلی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا دارای یك دریاچه كوچك به اسم زل است كه در جنوب روستا و در فاصله ۲كیلو متری روستا قرار دارد.این روستا دارای مكان های باستانی زیادی است كه از آن میتوان به قله پیر{قلای پیر}. مزار پیر بالینان.دشت هه وهشی.و تاژگاوان و بانه سار و… اشاره كرد.از كوه های مرتفع آن میتوان .دوله خوان ,جولاسان,قلای زل,پیر بالینان,قلای غریبان وبانه سار … نام برد.چشمه های نامی این روستا, كانی هه وه شی,كانی زل.كانی گوزه مار.بیلو.و كانی زانیو كانی جولاسان اشاره كرد.

زبان مردم روستا زبان كردی{سورانی}است دین اسلام است. مذهب سنی و پیرو امام شافعی اند.این روستا داری مدرسه ابتدایی و رهنمایی است داری مسجد است دارای كلاس قران و فقه و علوم دینی است.شغل مردم روستا: كشاورزی ,دامپروری,سنگ تراشی,كولبری,و….. هستند.این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ نزدیك ۹۵۰ نفر و ۲۳۰خانه وار است

روستای تفین

تفین، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۹ نفر بوده‌است.

روستای جولانده

جولانده، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳۱ نفر بوده‌است.

روستای چشمیدر

چشمیدر، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. روستای چشمیدر در فاصله ۱۴ كیلومتری جاده اصلی سنندج – مریوان و در دامنه كوه‌های كوه شاهو قرار گرفته‌است.این روستا در دهستان پایگلان قرار داشته و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱۲۷۳ نفر بوده است.همچنان با سیری در ایران همراه باشید تا با دیگر روستاهای سرو آباد آشنا شوید.

روستای حسین آباد

حسین‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۶۵ نفر بوده‌است.

روستای خانقاه رزاب

خانقاه رزاب، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۰ نفر بوده‌است.

روستای خشكین

خشكین، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۶ نفر بوده‌است.

روستای دركی

دركی (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۵۴۰ نفر بوده‌است.
وضعیت جفرافیایی و آب و هوا
قرار گرفتن روستا در داخل رشته كوه زاگرس باعث شده است كه در فصل بهار و تابستان هوای خنك و مطبوعی داشته باشد هرچند كه در فصل های سرد سال دارای بارش های عمدتا به صورت برف و بیشتر از میانگین استان كردستان را دارا است. وجود قله های با ارتفاع بیشتر از ۲۸۰۰ متر در اطراف روستا مانند كوه عودالان و كوه دالانی این روستا را به یكی ازجاذبه های كوهنوردی در سطح استان تبدیل نموده است .
اهمیت تاریخی و استراتژیكی روستای دركی
عبدالله بن عبدالعزیز شیدای مردوخی در كتاب سلاطین هورامان اشاره می كند كه بسیاری از سلاطین هورامان از جمله عباسقلی سلطان، حسن سان و برزون بیگ این روستا را به عنوان مركز حكمرانی و یا محل ییلاقی خویش قرار داده اند. همچنین در زمان جنگ تحمیلی ایران با عراق یه علت قرار گرفتن روستا در نقطه صفر مرزی اهمیت سوق الجیشی زیادی در این مدت پیدا نموده بود كه به همین دلیل در طول هشت سال جنگ این روستا در زیر شدیدترین حملات هواپیما و توپ های دوربرد رژیم عراق می گرفت.

روستای دره ناخی

دره ناخی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۱۰ نفر بوده‌است.

روستای دزلی

دزلی (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۳۲۰۰ نفر در قالب حدود ۱۰۰۰ خانوار بوده‌است.

روستای دزوند سفلی

دزوند سفلی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۵ نفر (۲۱ خانوار) بوده‌است.

روستای دزوند علیا

دزوند علیا، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۴۵ نفر (۴۷ خانوار) بوده‌است.

روستای دگاگاه

دگاگاه (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۰۶۱ نفر (۲۶۷ خانوار) بوده‌است.

روستای دل

دَل روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. بر اساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ ، جمعیت آن ۷۰۵ نفر بوده است.

روستای دله مرز

دلمرز (دله مرز)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. روستای دلمرز از توابع شهرستان سرو آباد استان كردستان، با مختصات جغرافیایی ۴۶ درجه و ۲۹ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۷ دقیقه عرض شمالی، در فاصله ۶۵ كیلومتری جنوب شرقی سرو آباد قرار دارد.این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۳۶ نفر (۱۴۱خانوار) بوده است.براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن ۱۳۹۵ جمعیت آن ۲۷۱ نفر (۷۶) خانوار می باشد.

روستای دمیو

دمیو، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. روستای دمیو یكی از قشنگترین وسر سبزترین روستاهای استان كردستان است كه در غرب استان كردستان از توابع شهرستان سروآباد در منطقهٔ اورامانات انتهای كوه‌های سر به فلك كشیدهٔ زاكروس واقع شده‌است كه هم‌مرز با كشور عراق است ونزدیكترین شهر عراق با این روستا شهرستان خورمال است كه حدود ۲۵ گیلومتر با این روستا فاصله دارد.

این روستا از طرف جنوب با كشور عراق و از طرف غرب با روستای دزلی و از شمال با روستای دره نخی و از طرف شرق با روستای دره كی همسایه است. وجه تسمیه ی این اروستا به زبان اورامی از دو بخش دیم+یو گرفته شده‌است كه یو در زبان اورامی به معنی جو است كه در گذشته دارای جو وحشی زیادی بوده‌است. همان‌طور كه قبلاً اشاره كردیم چون در میان رشته كوه‌های بلند زاكرس واقع شده‌است دارای آبو هوای معتدل می‌باشد كه زمستان‌های خشن و تابستان‌های خنك دارد. این روستا حدود ۱۵۰ خانه وار می‌باشد دارای مردمان خونگرم سخت كوش مهربان ومهمان پذیر می‌باشد.
شغل اصلی مردم این روستا قبلاً دامداری بود ولی الان به كار كشاورزی مشغولند اگر چه كشاورزی آنان درآمد آنچنانی ندارد ولی قانع هستند از لحلظ امكانات دارای برق و لوله كشی آب آشامیدنی ومخابرات وشبكهٔ تلفن همراه می‌باشد این روستا با طبیعت بكر وزیبای كه دارد هر ساله در فصل بهار میزبان میهمانهای فراوانی است كه از شهرهای مختلف به اینحا سفر می‌كنند و از طبیعت زیبا لذت می‌برند اما متأسفانه به علت رعایت نكردن مسایل زیست‌محیطی و كم‌كاری بعضی افراد با عث آلوده كردن این محیط زیبا می‌شوند كندن بی رویهٔ بعضی ار گیاهان بومی مانند كنگر و بعضی از گیاهان دیگر ورفتن با ماشین‌ها روی تپها برای خود نمای و له كردن بسیاری از گیاهان وریختن زباله در محیط این طبیعت زیبا را آلوده می‌كنند. امیدوارم روزی این فرهنگ جا بیافته كه همهی ما محیط را مثل خانهٔ خود بدانیم و از آن نگهداری و مواظبت بكنیم.
روستای دمیو كه قدمت ان به ۱۱۰سال می‌رسد در ۴۰كیلومتری شهرستان سرواباد قرار گرفته‌است به جرات می‌توان گفت كه منطقه دمیو یكی از زیباترین مناطق شهرستان سرواباد می‌باشد روستای زیبا و دلنشین دمیو در میان كوه‌ها از جمله عودالان و كوه میانه واقع است با توجه به عوامل و فاكتورهای مؤثر و پدید آورنده اقلیم به ویژه ارتفاع، عرض جغرافیایی و توده‌های هوا و سیستم‌های هواشناسی شرایط اقلیمی متفاوت و متنوعی به وجود می‌آید. عامل ارتفاع مهم‌ترین عامل تعیین‌كننده اقلیم می‌باشد كه موجب ریزش‌های جوی در منطقه اورامان و شاهو شرایط نسبتاً مساعدی برای بارندگی‌های مناسب و ایجاد پوشش جنگلی فراهم آورده‌است و آن را مستعد كشت دیم نموده‌است.
بر اساس نتایج آمار بارندگی‌های ایستگاه‌های مجاور منطقه ف میانگین نزولات جوی در حدود ۷۰۰٬۶۰۰ میلی‌متر برآورد گردیده كه حداكثر تعداد روزهای بارانی غالباً در اسفند ماه و گاهی در فروردین ماه و حداقل وقوع روزهای بارانی در شهریور ماه می‌باشد. متوسط سالیانه حرارت و دمای منطقه ۹/۱۳ درجه سانتیگراد بوده كه طی ماه‌های سال دامنه ان از ۲/۷ درجه سانتیگراد تا ۶/۲۰ درجه سانتیگراد تغییر داشته كه به حداقل ۵/۲۳، درجه سانتی گراد و حداكثر ۵/۴۱ درجه سانتی گراد در فصول مختلف نیز رسیده‌است. میانگین رطوبت هوای منطقه حدود ۵۶ درصد بوده كه در طول فصول مختلف سال از حداقل ۱۹ درصد تا حداكثر ۷۵ درصد نیز می‌رسد.
شرایط اقلیمی و توپوگرافی منطقه رودخانه‌های متعددی را به وجود آورده‌است كه از ویژگی اساسی این آب‌های سطحی منطقه سیلابی و فصلی بودن آن‌ها است؛ بنابرایندر بهار پرآب و خروشان و در تابستان كم‌آب و گاهی آب سطحی دره‌ها و آبراهه‌ها نیز خشك می‌شوند. از آن جا كه رودخانه‌ها معمولاً از دره‌های عمیق می‌گذرد و اراضی مسطح و وسیع به ندرت در جوار رودخانه‌ها وجود دارد و به سبب اختلاف ارتفاع زیاد اراضی كشاورزی از سطح رودخانه‌ها نمی‌توان به نحو مطلوب از آب‌های سطحی مناسب بیشتری دارد. رودخانه سیروان با ۲۱ كیلومتر طول در خاك ایران طویل‌ترین رودخانه كردستان است كه از شعبات و سرشاخه‌های متعددی تغذیه می‌شود. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از گاران – گلچیدر، رزاب، چم گوره، بیساران، قشلاق، زریبار و گاورود ك از بخش سروآباد گذشته و با عبور از مرز شمال غربی شهرستان پاوه از استان كرمانشاه بلا استفاده وارد خاك عراق می‌شود.
از عمده فعالیت‌های مركز خدمات كشاورزی دمیو علی الرغم كمبود شدید نیروهای فنی و كارآمد و وجود مشكلات عدیده مدیریتی و اداری می‌توان به خدمات و دستاوردهای زیر اشاره نمود. در بخش زراعت با تلاش و پیگیری امور حداكثر بهره‌گیری از حداقل وقت و امكانات موجود خوشبختانه جهش‌های چشمگیری در اجرای طرح‌های بهزراعی و به وجود آمد به‌طوری كهٔ چند سال فعالیت مركز خدمات كشاورزی سروآباد روند افزایش بازده اجرای صحیح اصول بهزراعی و هدایت و حمایت كشاورزان جهت بهره‌گیری بهتر و بیشتر از عوامل تولید شامل آب، خاك، نهادها (بذر – سم – كود) و ماشین آلات موجود را با توجه به آمار جدول (۵) در مورد گندم كه به عنوان یكی از محصولات استراتژیك و حساس و اساسی همواره مد نظر و توجه دولتمردان بوده‌است قابل ارائه است.این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۸۳ نفر بوده‌است.

روستای دورود

دورود، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۹۵ نفر بوده‌است.

روستای دهكانان

دهكانان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۲ نفر بوده‌است.

روستای دیور

دیور، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۰ نفر بوده‌است.

روستای دیوزناو

دیوزناو، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۵۳ نفر بوده‌است.روستایی بسیار زیبا كه در استان كردستان قرار دارد . و دارای مناظر طبیعی و بكر بی نظیری است.

روستای ذكریان

ذكریان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۴۵ نفر بوده‌است.

روستای ذلكه

ذلكه (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان دزلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳۳ نفر بوده‌است.

روستای رزاب

رزاب، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۶۹ نفر بوده‌است.

روستای روار

روار، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در حال حاضر یكی از زیباترین روستاهای منطقهٔ اورامان است كه زاد گاه عالم بلند پایه ماموستا ملا خضر رواری میباشد. شغل اكثر ساكنین این روستاكشاورزی و باغداری ست كه باتوجه به وجود رود سیروان در امتداد روستا این مهم امكان‌پذیر شده‌است و در این روستا محصولاتی چون انار (عمدتاً)،انجیر ،انگور و… كشت و برداشت می‌شود.
این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۳ نفر بوده‌است.

روستای ری وری

ری وری، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان اورامان تخت قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۲۷ نفر بوده‌است.

روستای زوم

زوم (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۷۸ نفر بوده‌است.
روستای زوم در محدوده‌ای آب وهوایی كوهستانی استقرار یافته و ارتفاع آن از سطح دریا تقریباً حدود ۹۰۰ متر است، این روستا، باآب وهوای مدیترانه ایی كه در فصل بهار آب و هوایی خوب و معتدل و مطبوع، در تابستان هوای نسبتآ گرم و در پاییز و زمستان، سرد می‌باشد.
روستای زوم در ۶۱ كیلومتری جنوب شرقی شهر سروآباد واقع شده است. یكی از شاخه های رودخانه سیروان (قشلاق ) ازباختر آبادی می گذرد. این روستا ازشمال به روستای دل ازغرب روستای اسپریز ازشمال غربی روستای رودبار ازشرق روستای دلمرز و از جنوب به كوه شاهو وشهر پاوه منتهی می‌شود.
شكل خانه ها و فضاهای درونی آن، براساس نوع فعالیت و میزان درآمد اقتصادی مردم شكل گرفته است. مصالح اصلی به كار رفته در ساخت خانه ها، سنگ، چوب و گل است كه دیوارها غالباً سنگی است و به صورت خشكه چینی ساخته می‌شوند.
پوشش گیاهی روستا شامل انواع گیاهان مانند گل گاو زبان، خاكشیر ، ختمی ، بابونه ، گاو زبان ، شقایق ، بو مادران ، آویشن ، شیرین بیان، پونه ، كنگر ، ریواس ، خوژه ، قارچ و گون كه كاربرد غذایی ، دارویی و صنعتی دارند و كاسنی و انواع درختان بلوط، كیكم، ارژن ، بنه، انار ، ون ،زالزالك ، گلابی و انجیر و اطراف روستا را مراتعی سرسبز، در برگرفته است. پوشش گیاهی مناسب برای چرای دام را داراست.
گونه های جانوری در زیستگاهای روستا شامل شغال ، گرگ ، خرس ، بزكوهی ، روباه ، خرگوش ، گراز ، خوك و به گفته بعضی از مردم روستا گونه نادری از یوزپلنگ می باشد. وپرندگان ازجمله كبك ، تیهو، گنجشك، كلاغ، ……. ودارای پوشش گیاهی مناسب برای چرای دام. جانوران و پرندگان می باشد.
زبان و دین
مردم روستای زوم به زبان هورامی سخن می‌گویند، پیرو دین اسلام و مسلمان و پیرو مذهب تسنن (شافعی مذهب) هستند ، مردم روستا مانند سایر ایرانیان مسلمان در اعیاد دینی عید فطر، عید قربان و میلاد پیامبر اكرم (ص) با برگزاری جشن به شادمانی می‌پردازند و عید نوروز باستانی را نیز گرامی می‌دارندودر این عید همانند دیگر مردمان ایران شادی وخوشحالی وآتش روشن و….. می كنند.
تاریخ
روستا ی زوم یكی از روستاهای قدیمی استان كردستان می باشد كه قدمت هزار ساله دارد ،وجه تسمیه آن به نظر می رسد. زوم از كلمه زور گرفته شده است كه به مرور زمان حرف (ر) زور حذف شده است . می گویند یزد گرد سوم به زور آن جا را تصرف كرده است . بعضی می گویند قبر یزد گرد سوم در زوم و بعضی می گویند در روستای بر قرو است. به گفته ریش سفیدان وقدیمان روستا بنیان و وموسس روستای زوم سه برادر بوده اندومی گویند بخاطر همین می باشدكه روستای زوم دارای سه قبیله وطایفه می باشد.
اقتصاد
كار و پیشه روستا، كشاورزی اقتصاد این روستا بر پایه كشاورزی و دامداری و پرورش زنبور عسل وصنایع دستی ازجمله گلیم و كلاش و جاجیم بافی و سقز چینی كشت آبی و دیمی در روستا رواج دارد ؛ آب آشامیدنی و زراعتی از طریق چشمه روبروی روستا(هه نجیری)واز طریق لوله كشیتامین می شود. فراورده ها كشاورزی: گندم ، جو ، نخود ، انگور و گردو ، توت ، روستا دارای: برق ، دبستان ، مسجد و شورای ده است. مردم آبادی از فروشگاه تعاونی دل و امكانات آموزشی دوره ی راهنمایی رودبار و دوره دبیرستان ازشبانه روزی روستای دل مشغول تحصیل هستند. لبنیات شامل شیر،ماست ،پنیر،دوغ،كشك مهم‌ترین محصولات روستا هستند. غذاهای محلی روستا اغلب دوینه، دوخه وا ، شه له مین، غازینه و انواع غذاهای گیاهی از متداول‌ترین غذاهای محلی در روستای زوم هستند.
جاذبه‌های گردشگری
راه های دسترسی روستا به شهرهای مختلف از جمله پاوه، سروآباد ومریوان و سنندج قابل دسترسی است اما راه ارتباطی شهروروستاهای همسایه ومنطقه اغلب به صورت خاكی و صعب العبور است. خصوصاً در فصل زمستان سخت وصعب العبور می باشدودرتابستان جاده گردوخاك زیادی دارد و جاده دست اندازهای زیادی دارد.روستای زوم به دلیل برخورداری از موقعیت ویژه جلوه‌ای زیبا و بسیار منحصر به فرد دارد.مناظر و چشم اندازهای زیبای آن، در بیشتر فصول جذاب و جالب توجه است.
مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی روستا رودخانه سیروان از به هم پیوستن تمامی رودهای بخش جنوبی غربی، غرب و مركز استان، مانند رودخانه‌های قشلاق، گاو رود و گردلان، تشكیل یافته است.. این رودخانه در پایان به رودخانه الوند (حلوان) می‌پیوندد و با نام دیاله در خاك عراق به دجله می‌ریزد. اطراف این رودخانه، بسیار زیبا و محل زیست انواع پرندگان و ماهیان است.. كوه شاهو : گه رده میان و سه ركه مه ر وبه رزه لنگ و …. ازجاهای بسیار دیدنی برای تفریح وسرگرمی و كوهنورد می باشند . همه ساله، در اردیبهشت ماه، دامداران گله های خود را برای چرا، به ییلاق یا كوه شاهو می‌برند؛ منظره این كوچ بهاری، زیبایی و شكوه زندگی در ارتفاعات را دوچندان می‌كند.. چشمه كلوریكی دیگر از جاهای دیدنی وتفریحی واستراحتگاه می باشد واین منطقه آب بسیار سرد و معدنی دارد.یكی دیگر از جاهای دیدنی و گردشگری وتفریحی روستا ، منطقه وه‌زه می باشد این مكان به خصوص درفصل بهار بسیار جالب ودیدنی می باشد.طبیعت بكر و دست نخورده ،وجود شرایط مساعد جوی در چهار فصل و صید ماهی نیز از توانمندی های گردشگری روستا می باشند لذا برای گردشگران بخصوص كوهنوردان در فصل بهار سفر یك دو روزه خالی از لطف نیست.

روستای ژان

ژان (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان بیساران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۴۸ نفر بوده‌است.

روستای ژریژه

ژریژه، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۳ نفر بوده‌است.

روستای ژنین

ژنین، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان پایگلان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۲۱ نفر بوده‌است.

روستای ژیوار

ژیوار (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۲۸۲ نفر بوده‌است.

روستای سرپیر

سرپیر (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان اورامان تخت قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۲۷ نفر (۱۸۰خانوار) بوده‌است.

روستای سرومال

سرومال، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۳ نفر بوده‌است. این روستا حدود سال ۹۰۰ شمسی بنیاد نهاده شده است، این روستا در زمان‌های قدیم در یك مكان دیگر قرار داشته‌است و به گفته مردمان محلی به دلیل بیماری ای كه مسری بوده و قربانیان زیادی گرفته؛ مردم مجبور به ترك محل زندگی خود شده و روستای فعلی را بنیاد نهاده‌اند. امروزه محل قدیمی روستا را ” ده كهنه” می نامند. بیشتر خانه‌های روستای فعلی را شخصی به نام استادفیض الله رحیمی كه معمار تجربی بوده‌است ساخته است. مردم این روستا در زمین‌هایی كه حدود یك كیلومتر با روستا فاصله دارد مشغول كشاورزی می‌باشند. این زمین‌ها دارای نام‌های مخصوصی هستند مانند: تالنگا، ویكش، لامر، هویا، دره ره حمه ته، توه نه سیاوی، هه رره سیاوی، خره گوره، چناران، هاجیالی، داره مریا، نرس، سرچال، هانه سیاوله، ته پوله، وه ر ته پوله، هانه مه فه ر، حه شا واردی، دشته قولی چاله وجنا و… . بیشتر مردم این روستا به شهرها مهاجرت نموده‌اند. بسیاری از افراد این روستا به كارهای فنی مشغول هستند. اغلب آن‌ها در معادن استخراج سنگ ساختمانی و سنگ شكن و فعالیت‌های مرتبط با راهسازی به ویژه كارخانه آسفالت مشغول فعالیت هستند.

روستای سلین

سلین، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۲۳ نفر بوده‌است.

روستای سوره تو

سوره تو، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۹۴ نفر بوده‌است.

روستای عباس‌آباد

عباس‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۱۹ نفر (۲۶خانوار) بوده‌است.

روستای قلعه گاه

قلعه گاه (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۳۳ نفر بوده‌است.

روستای قلعه‌جی

قلعه‌جی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳۸۳ نفر بوده‌است.
پیشینه آبادانی و سكونت در محل كنونی روستای قلعه‌جی به سال ۱۲۸۰ هجری خورشیدی برمی‌گردد. زمانی كه یكی از خوانین ساكن روستای قلعه گاه با سایر خوانین دچار اختلاف شده و با عده‌ای از رعایای وابسته از روستاهای اطراف به محل كنونی قلعه‌جی كه آثار قلعهٔ قدیمی بر بلندای سمت شمال شرق محل وجود داشته‌است، نقل مكان نموده و در آنجا ساكن شده‌اند. قلعه‌جی در لغت به معنی سكونتگاهی است كه در محل قلعه واقع شده‌است.

روستای كانی حسین بگ

كانی حسین بگ، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۲ نفر بوده‌است.

روستای كرآباد

كرآباد ، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۰۳ نفر بوده‌است.

روستای ككلیك‌آباد

ككلیك‌آباد ، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۹ نفر بوده‌است.

روستای كلجی

كلجی (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است.
محصولات
انگور، گردو، توت درختی، انار، بادام درختی، انجیر
این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۰۸ نفر بوده‌است.

روستای كماله

كماله، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان اورامان تخت قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۸۶ نفر (۱۷۱ خانوار) بوده‌است.

روستای كولیچ

كولیچ، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان ژریژه قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۰ نفر بوده‌است.

روستای گلانه

گلانه یك روستا در ایران است كه در دهستان كوسالان در شهرستان سروآباد استان كردستان واقع شده‌است. گلانه ۲۸۶ نفر جمعیت دارد.

روستای گواز

گواز، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان پایگلان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۱۳ نفر بوده‌است.

روستای گوشخانی

گوشخانی، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۶۸ نفر بوده‌است.

روستای ماضی‌بن

ماضی بن، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۶۸ نفر بوده‌است.

روستای مبارك‌آباد سپیدار

مبارك‌آباد سپیدار، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۶۲ نفر بوده‌است.

روستای محمودآباد

محمودآباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴ نفر (۴ خانوار) بوده‌است.

روستای ناو

ناو، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۰۷ نفر (۱۶۴ خانوار) بوده‌است.
یكی از روستاهای استان كردستان است كه با بیشترین میزان تحصیل كرده در چند سال اخیر مورد توجه بوده است.

روستای نسل

نسل (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۱۲ نفر بوده‌است.

روستای نسنار

نسنار، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان بیساران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۸۹ نفر بوده‌است.عمده مردمان روستا مهاجرت كرده و به شغل آرماتوربندی در شهرهای مختلف خصوصاً” تهران و سنندج مشغول به فعالیت می باشند .

روستای نوین

نوین (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۹۷ نفر بوده‌است.
موقعیت جغرافیایی روستای نوین
روستای نوین در منطقه هورامان استان كردستان شهرستان سروآباد در جنوب كوههای كوسالان و در كنار رودخانه سیروان و در همسایگی روستاهای سلین و كلجی واقع شده است. روستا میان دره ای قرار دارد كه باغ ها و جنگلهای سرسبز بلوط حاشیهٔ آن را فراگرفته است. تابستانهای گرم و معتدلی دارد و زمستانهای آن در بسیاری از سالها سرد می باشد.
روستا از نظر راههای ارتباطی دارای جاده شوشه ماشین رو است و هر گردشگری جهت بازدید و دیدن مناظر طبیعی و معماری زیبای روستا می تواند به روستا سفر نماید. بدلیل قرار گرفتن در فاصله بین شهرهای مریوان و پاوه شرایط سفر به این روستا در این سالها آسانتر صورت می گیرد. یعنی در روزهایی كه امكان تردد از جاده اورامان تخت ممكن نباشد با خیال راحت ( استفاده از ماشین شاسی بلند ) می توان مسیر پاوه را انتخاب نموده و به شهر دسترسی پیدا كرد.

روستای نی‌آباد

نی‌آباد (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان رزآب قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۲۹ نفر بوده‌است.

روستای ورگه ویر

ورگه ویر، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش اورامان كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان شالیار قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۷ نفر بوده‌است.

روستای ویسیان

ویسیان یك روستا در ایران است كه در دهستان اورامان تخت شهرستان سروآباد واقع شده‌است.ویسیان ۲۴۷ نفر جمعیت دارد.

روستای هالوژان

هالوژان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۹ نفر بوده‌است.

روستای هرسین

هرسین  (به كُردی: هه‌رسین) یك روستا در ایران است كه در دهستان بیساران در شهرستان سروآباد استان كردستان واقع شده‌است. هرسین ۶۵۵ نفر جمعیت دارد.

روستای هزارخانی

هزارخانی (سروآباد)، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. این روستا در دهستان كوسالان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۲۴ نفر بوده‌است كه طی نه سال حدود ۲۷۳ نفر كاهش جمعیت داشته است.

روستای هورامان تخت

هورامان تخت یا اورامان تخت (به زبان محلی: هۆرامان یا هه‌ورامان) شهری در بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان كردستان ایران است. این شهر در منطقه هورامان واقع شده‌است.نام این شهر در اسناد دولتی اورامان ثبت شده‌است. اما مردم این شهر و مناطق اطراف همگی آن را با نام هورامان می‌شناسند. این مسئله در سال‌های اخیر به معضلی برای شناسایی این شهر و كل منطقۀ هورامان تبدیل شده‌است. به گفتۀ مسئول اداره میراث فرهنگی،‌ صنایع دستی و گردشگری سروآباد در استان كردستان این تحریف نام به دلیل اشتباه شورای دهیاری روستا در نامه‌ای به وزارت كشور بوده كه در آن نام روستا به غلط اورامان نوشته شده‌است. پس از تبدیل روستا به شهر نیز همین نام تحریف‌شده بر روی شهر جدید گذاشته‌شد. هم‌اكنون در بخشی از منطقۀ هورامان كه در استان كرمانشاه قرار دارد در تابلوها و اسناد دولتی از كلمۀ هورامان و در استان كردستان به سبب این اشتباه از نام اورامان استفاده می‌شود كه هیچ معنایی در زبان‌های فارسی و كردی ندارد.
وجه تسمیه
یكی از گمانه‌های رایج دربارهٔ نام هورامان این است كه واژهٔ «هورامان» یا«اورامان»، از دو بخش «هورا» به‌معنی «اهورا» و «مان» به‌معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشكیل شده‌است؛ و گفت می‌شود كه هورامان به‌معنی «سرزمین اهورایی» و «جایگاه اهورامزدا» است. «هور» همچنین در اوستا به‌معنی خورشید آمده و هورامان «جایگاه خورشید» نیز معنا می‌دهد. برخی هم كه سن‌وسال بیش‌تری دارند می‌گویند در تاریخ قومی به نام اور به منطقه حمله كرده‌اند و مردم هم ندای «اور! امان!» را سر داده‌اند كه با گذر زمان تبدیل شده‌است به هورامان. عده‌ای دیگر هم می‌گویند این واژه به معنی آمدن ابر است؛ و جدیداً هم به لحاظ واژه‌ای به معنی برجسته است. شهرهای مهم هورامی‌كردستان عراق:شهرها و روستاهای هورامی در كردستان عراق ته ویله: واقع در شمال شرقی شوشمه و نوسود پالانیا: واقع در شمال شوشمه و نوسود سو سه كان: واقع در غرب ته ویله ده ره تفی: واقع در غرب سو سه كان به لخه: روستای بزرگی واقع در شمال غربی ته ویله ده ر گا شیخان: واقع در شمال به لخه بیاره: واقع در شمال ده ر گا شیخان و غرب هانه گه رمه له ده ره قه یسه ر: واقع در غرب بیاره خه ریانی: واقع در غرب بیاره خه ر گیلان: تقریباً واقع در شمال غربی بیاره زه رده هال یا بنجه دری: واقع در شمال شرقی بیاره نارنجله: واقع در شمال بیاره گولپ: واقع در شمال بیاره باخه كون: واقع در شمال بیاره گه چینه: واقع در شمال غربی كه یمنه و شرق باخه كون سه ر گه ت: واقع در شمال كه یمنه هانهٔ دن: واقع در شمال كه یمنه ده رهٔ مه ر: واقع در جنوب ده ركی ایران زه لم: واقع در غرب دزلی ها نهٔ قول: واقع در جنوب غربی دزلی ئیلانپی: واقع در شمال غربی دزلی احمد ئاوا: واقع در غرب زه لم ناحیه هورامان كوهستانی و پر برف و باران است. میزان بارندگی سالیانه حدود ۸۰۰–۹۰۰ میلی‌متر می‌باشد. بخش اعظم این بارش به صورت برف و در قلل و دامنه كوه‌ها صورت می‌گیرد.
جغرافیا
هورامان تخت، از غرب با عراق، از شمال با سروآباد و از جنوب با استان كرمانشاه محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۶۵ كیلومتر آن را به شهر سروآباد متصل می‌نماید.

این شهر در دره‌ای شرقی- غربی و در شیب تندی روبه روی كوه «تخت» واقع شده‌است. خانه‌های شهر به‌طور كلی از سنگ و اغلب به صورت خشكه چین و به صورت پلكانی ساخته شده‌است كه به همین دلیل آن را «هزار ماسوله» نیز می‌نامند. بنا به اعتقاد مردم منطقه هورامان زمانی شهری بزرگ بود و مركزیتی خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مركز (حكومت) ناحیه هورامان یاد می‌كردند. مراسم پیر شالیار در این شهر بسیار معروف است.مردم هورامان‌تخت به هورامی (هورامی یا اورامانی) سخن می‌گویند كه یكی از گویش‌های گورانی و زیرمجموعۀ گویش‌های ایرانی شمالغربی است. هورامی در گذشته زبان كتابت به‌شمار می‌آمده و لهجه رسمی بوده‌است. مردم هورامان تخت مسلمان و سنی مذهب هستند، با این وجود آیین‌های باستانی ایرانی هنوز در حافظه تاریخی برخاسته از نیاكان مردم این منطقه، جای دارد و آن را پاس می‌دارند.
مردمان ساكن در این شهر و پیشینه سكونت انسانی
ساكنین این روستا هورامی هستند اما طبق تحقیقات بسیاری من جمله كتاب تاریخ كرد و كردستان مردوخ؛ ساكنین قدیمی این روستا و روستاها و مناطق همجوار ابتدا مردمانی به نام كرته یا كرتو بوده‌است كه اطلاع چندانی از آن‌ها در دست نیست و بعدها در حدود هزاره اول قبل از میلاد به مرور سكونت گاه دسته ای از مردم ایل گوان قدیم كه این مردم گوران قدیم در زمره اجداد مردم هورامی كنونی هستند كه در حدود هزاره اول قبل از میلاد ساكن شمال ایران تا نزدیكی كابل بوده‌اند كه در زمان ساسانیان و به خصوص توسط شاپور یكم هنگام بستن بند شوشتر چند هزار تن از این طایفه را از كابل به خوزستان احضار كرد كه بعدها با ازدیاد جمعیت در خوزستان و فارس تا لرستان پراكنده گشتند كه به مرور زمان در كنار ایلات و عشایر لرستان استقرار یافته و به مرور زمان از جنوب كرمانشاه تا جنوب كردستان پراكنده گشتند و در اواخر دوره ساسانی به مرور زمان یكجانشین شدند كه بعدها به آن‌ها هورامی و به سرزمینی كه در آن ساكن گردیدند هورامان اطلاق گردید زبان (ههۆرامی) شباهت بسیار زیادی به زبان متن كتاب اوستا دارد.
طبیعت
آب و هوای معتدل كوهستانی و وجود چشمه‌های فراوان، چراگاه‌های مرغوبی را در دامنه كوه‌های هورامان به وجود آورده كه باعث شده دامداری در كنار باغداری پیشه اصلی مردم این دیار باشد. در این ناحیه گونه‌های جانوری و گیاهی متعدد و بسیاری مشاهده می‌شود از جمله سنجاب ایرانی، درختان: وون، تنگز، میلو، شرو، بلوط، پسته وحشی، گردو، توت، گلابی، انجیر، انار و … گیاهان: ریواس، پیچك، كرس، بنا، هاز، شنگ، به‌ره‌زا، هاله كوك، ترشكه، ته‌ره‌ژه‌ره‌ژا، قازیاخه، گیلاخه، نرمیله، ده‌مه‌رواسله، بنا شوانه، كنگر، سپل، سیدران، گوزروانه، لو، زرده لو، چنور، سیاولو، كه‌ما، قومامه، توسی و شب بو ،نرگس و گل میخك آب وهوای هورامان همانند سایر مناطق كوهستانی استان كردستان در فصل‌های مختلف سال جذابیت‌های خاص خود را دارد و در هر فصلی برای دیدن ارزش دارد و در فصل مناظری زیبا دارد برای دیدن مطمئناً سفر به هورامان منهای هزینه‌های سفر كه طبیعی هستند منفعت‌هایی را برای انسان دارد طبیعت زیبای هورامان و كوه‌های آن و رودخانهٔ سیروان كه در نزدیكی هورامان جریان دارد و سدهایی كه در هوالی آبگیری شده‌اند قطعاً ارزش یك بار دیدن را دارند.
پوشاك
مردان هورامانی چوخه، پانتول، ملكی شال، دستار، فرنجی و كله بال و زنان آن جانی، كلنجه، شال، كلاه و كلله می‌پوشند. انواع این لباس‌ها با زیورآلات مختلف تزئین شده‌اند و رنگارنگ هستند. پیش از ورود پارچه و كفش‌های خارجی و سایر منسوجات داخلی به استان كردستان، بیشتر پارچه‌ها و پای‌افزار مورد نیاز آن‌ها توسط بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می‌شده كه با تعداد محدود هنوز رواج دارد (انواع لباس؛ رانه چوخه و فرنجی). از دیگر صنایع دستی رایج در هورامان می‌توان گلیم، سجاده، نمد، سبد، گیوه (كلاش)، ظروف چوبی و …
خوراك
قارچ، كرفس، كنگر، ریواس، خوژه، پنیر، شیر، عسل، گردو، انجیر، و انگور موادغذایی این منطقه را تشكیل می‌دهند. پلو، آش دوغ (دوغه‌وا)، ساوار، گردول، ترخینه، دوختن یا آش گزنه، هتیمچه با گوشت گوسفند، شدروا، گرما، رشته پلو، رشته رون یك آبه، پرشین، كلانه، خورش خلال بادام و انواع كبابهای محلی از غذاهای هورامان است.
پیر شالیار
هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان مراسمی به نام «مراسم پیر شالیار» در هورامان تخت برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» را در سه روز جشن می‌گیرند. مقبره پیر شالیار كه از مبلغان دین اسلام در منطقه بوده‌است در شهر هورامان تخت واقع شده‌است. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف‌زنی، نوعی رقص (ذكر دراویش)، خوردن آش مخصوص (هولوشینه Holloshineh)، شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است كه نزدیك به هزار سال است برگزار می‌شود. البته از قدیم چون مردم این منطقه پیرو آیین زرتشت بوده‌اند این مراسم باستانی تشابهاتی با آیین‌های زرتشتیان دارد.
بر طبق باور مردمان این ناحیه (سید مصطفی (ملقب به پیرشالیار) از اولیای خدا و شخصیت بزرگی بوده‌است. پیرشالیار از پیروان مذهب شافعی و مرید و مورد احترام عبدالقادر گیلانی می‌باشد. سالانه تعداد زیادی از دوستداران پیرشالیار برای زیارت وی به این مكان سفر می‌كنند.

روستای یوژنان

یوژنان، روستایی است از روستاهای سروآباد از توابع بخش مركزی كه در استان كردستان واقع شده است. قدمت و تاریخ وِژَنان بر اساس صحبت‌هایی كه مردم روستا، از بزرگان و ریش سفیدان خود نقل كرده‌اند، حداكثر به ۳۰۰ تا ۳۵۰ سال پیش بازمیگردد. لهجه روستای وِژَنان، اردلانی می‌باشد، كه این ویژگی،وِژَنان را در میان دیگر روستاهای همجوار و منطقه متمایز كرده‌است.
وجه تسمیه
ریشه نام وِژَنان از واژه وِژَن و پسوند «ان» (نشانه جمع) تشكیل می‌شود. وِژَن در زبان كردی هورامی به درخت وَن گفته می‌شود. چون در گذشته كوه‌های اطراف این روستا پوشیده از گونه درختی ون بوده‌است، واژه وِژَنان را برای این مكان انتخاب نموده‌اند.
موقعیت
این روستا در بین شهرهای سنندج، سروآباد و كامیاران قرار گرفته‌است، كه بر اساس تقسیمات كشوری، در منطقه ژاورود غربی، جزء شهرستان سروآباد می‌باشد. روستای «وِژَنان» در فاصله ۳۵ كیلومتری جنوب شرق سروآباد و ۸۵ كیلومتری جنوب غرب سنندج واقع شده‌است.
روستاهای همجوار
_از شمال و شمال شرق با روستاهای «نسنار» و «ژان» _از غرب با روستای «چشمیدر» _از جنوب و جنوب شرق با روستاهای «آریان»، «ژنین» و «پایگلان» همجوار است.این روستا در دهستان بیساران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۸۹ نفر بوده‌است.