روستای ماسوله گیلان

نمایی زیبا از خانه‌های پلكانی، بالكن‌های مزین به گل‌های شمعدانی، جنگل‌های بكر و سرسبز، آبشارهای خروشان و كوه‌های بلند، از آن دسته مناظری است كه قطعا شما را عاشق خود خواهد كرد. آب و هوای مطبوع، مردم خون‌گرم و مهمان‌نواز، غذاهای باكیفیت و فضای رویایی روستای ماسوله گیلان، آن‌قدر جذاب است كه شما را بارها و بارها به‌سمت خود خواهد كشاند.

این روستا در ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی و اولین شهر تاریخی زنده كشور به‌صورت یك مجموعه كامل به ثبت رسید. در حال حاضر، ماسوله زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین اداره محیط زیست استان قرار دارد و خوشبختانه به‌خوبی از آن مراقبت می‌شود. در ادامه با كجارو همراه باشید تا با سفر به ماسوله با این شهر دلربا و زیبا آشنا شویم.

ماسوله كجاست؟

شهر ماسوله در جنوب غربی استان گیلان و در فاصله ۶۰ كیلومتری شهر رشت در بخش سردار جنگل فومن واقع شده است. ماسوله با شهر فومن تنها ۳۵ كیلومتر و با شهر ماكلوان، حدود ۲۰ كیلومتر فاصله دارد. این شهر از سمت شمال به شهرستان ماسال، از سمت جنوب به طارم علیا در استان زنجان، از سمت شرق به جلگه شهر فومن و از سمت غرب به شهرستان خلخال در استان اردبیل می‌رسد. فاصله مركز ماسوله تا مرز استان زنجان حدود ۲ كیلومتر و تا محدوده استان اردبیل یعنی منطقه گیلوان، حدود ۱۰ كیلومتر است.

آدرس ماسوله

گیلان، شهرستان فومن، ۳۲ كیلومتری غرب شهر فومن

شهر كنونی ماسوله در مختصات جغرافیایی با طول ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه شرقی و عرض ۳۷ درجه و ۹ دقیقه شمالی در دل رشته كوه‌هایی زیبا و بی‌بدیل قرار دارد. وسعت شهر فعلی ماسوله، معادل ۱۰۰ هكتار است و از سه جهت شمال، جنوب و غرب به كوه‌ها و از طرف شرق بر دره‌های سرسبز اشراف دارد. ارتفاع ماسوله از سطح دریاهای آزاد، ۱,۰۵۰ متر است. جالب است بدانید كه به‌دلیل پلكانی بودن این روستا، بین پایین‌ترین و بالاترین نقطه آن حدود ۱۲۰ متر اختلاف ارتفاع وجود دارد. اطراف این شهر، پوشیده از جنگل است و راه اصلی ارتباطی آن، جاده فومن است.

ماسوله گیلان

ماسوله گیلان از جاهای دیدنی فومن و شهری سنتی و قدیمی است كه با وجود خانه‌های زردرنگ در پس‌زمینه سبز جنگل و كوه‌های خوش‌رنگ در دنیایی مه‌آلود، بیشتر شبیه به یك تابلو‌ نقاشی یا كارت پستال است. ماسوله یكی از معدود شهرهای بدون وسیله نقلیه موتوری در دنیا است كه با كوچه باغ‌های باریك و پله‌پله، تردد هرگونه وسایل نقلیه را غیرممكن كرده است. 

اگر به‌دنبال فرار از شلوغی شهر هستید، به ماسوله پناه ببرید؛ شهری كه هر روز صبح با آواز خروس‌ها و بوی مطبوع نان محلی بیدار می‌شود. در سفر به ماسوله گیلان طوری برنامه‌ریزی كنید كه حداقل یك شب در این شهر اقامت داشته باشید؛ زیرا پیاده‌روی شبانه و تجربه قدم زدن در صبحگاه مه‌آلود ماسوله به‌قدری فوق‌العاده است كه نباید به‌سادگی از آن غافل شوید. 

ماسوله، بدون شك یكی از بهترین مناطق ایران برای خستگی در كردن و پناه بردن به طبیعت است. شما در ماسوله به‌محض بیرون آمدن از در اقامتگاه خود، حس می‌كنید كه به یك قرن پیش و در دل یك روستای تاریخی سفر كرده‌اید.  

تاریخچه ماسوله

ماسوله، شهری با قدمتی از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال است. ماسوله قدیم كه با نام «كهنه ماسوله» نیز شناخته می‌شود، در فاصله پنج كیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال و ۶ كیلومتری شمال غرب شهر فعلی ماسوله قرار گرفته است و سكونتگاه اولیه و قدیمی اهالی این شهر بوده است. نخستین كاوش‌های باستانی در این محوطه توسط هیئت پژوهشكده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی استان گیلان از شهرستان فومن در شهریور ماه ۱۳۷۴ انجام شد. 

یافته‌های باستان‌شناسان از معادن آهن و كوره‌های ذوب فلزات نشان داد كه كهنه ماسوله در قرن پنجم تا هشتم هجری از مراكز مهم ایران در زمینه فلزكاری به شمار می‌رفته است. یكی از كشفیات گروه باستان‌شناسی، سفال‌های آبدار با رنگ‌های متنوع، متعلق به دوره سلجوقی بود كه اهمیت و اعتبار تاریخی این شهر را نشان می‌دهند. پس از این كشفیات، كهنه ماسوله در شهریور سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

دلیل كوچ اهالی ماسوله از كهنه ماسوله به شهر فعلی، به نظر زلزله‌ای بزرگ در سال ۸۹۰ هجری قمری بوده است. البته طبق روایتی دیگر، همه‌گیری بیماری طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری، دلیل اصلی كوچ مردم بوده است. بنابراین، شهر فعلی ماسوله از قرن هشتم هجری (قرن چهاردهم میلادی)، محل زندگی اهالی كهنه ماسوله و دیگر نقاط مختلف ایران بوده است.

از تحولات معاصر در ماسوله فعلی می‌توان به تاسیس كتابخانه عمومی ماسوله با هزار جلد كتاب خطی در سال ۱۲۸۹، تاسیس نخستین مدرسه دولتی در سال ۱۲۹۳، رویارویی قوای جنگل با قوای روس در جریان اشغال ایران در جنگ جهانی اول در بهمن ۱۲۹۴، تاسیس اداره پست در سال ۱۲۹۵، تاسیس شهرداری در سال ۱۳۱۱، تعطیلی شهرداری در سال ۱۳۱۸ (شروع مجدد در سال ۱۳۴۱) و راه‌اندازی تلفن در سال ۱۳۱۶ اشاره كرد. اهالی ماسوله نقش مهمی در تاریخ جنبش جنگل در برابر تهاجم روسیه و بریتانیا به عهده داشته‌اند. ماسوله‌ای‌ها به قوای جنگل كمك می‌كردند و عده‌ای مانند شهید باباغلامعلی در كنار آن‌ها می‌جنگیدند.

پس از احداث جاده ارتباطی جدید بین گیلان و آذربایجان، جنگ جهانی دوم و هرج و مرج ناشی از آن و قحطی ۱۳۲۰، ماسوله بیشتر جمعیت خود را از دست داد و كاروان‌سراهای شاه‌راه ارتباطی شمال و آذربایجان و همچنین بازار داد و ستد، صنایع فلزی و چرم ماسوله از رونق افتادند. ماسوله زمانی نقطه اتصال زنجان، گیلان و آذربایجان بود؛ اما احداث جاده جدید، ماسوله را به انزوا كشاند. به همین دلیل، بسیاری از مردم ثروتمند ماسوله به پایتخت، سایر شهرهای بزرگ و خارج از كشور مهاجرت كردند.

نحوه پیدایش ماسوله

یكی از فرضیه‌های شكل‌گیری شهر ماسوله به قرن سوم هجری قمری برمی‌گردد؛ زمانی كه «آقاسید جمال الدین اشرف» در حال فرار از طارم بود و «عون بن محمد بن علی»، یكی از همراهان مجروح او به این منطقه پناه آورد. وی قبل از مرگ از چوپانی درخواست كرد تا او را در همین محل به خاك بسپارد. گفته می‌شود پس از خاكسپاری عون بن محمد بن علی، چوپان‌ها كم كم گرد مزار او جمع شدند و در گذر زمان، خانه‌ها و بناهایی در آنجا ساختند و كهنه ماسوله به‌تدریج شكل گرفت.

برخی نیز بر این باور هستند كه پس از مرگ «سالوك معلم» به‌همراه دو تن از شاگردانش به نام‌های «عین علی» و «زین علی» كه از مبلغین دین اسلام بودند، مردم گرد مزار آن‌ها جمع شدند و كهنه ماسوله را شكل دادند. 

ماسوله در زمان حكومت فتحعلی شاه قاجار، تحت اختیار ارتش بود و وظیفه ساخت گلوله برای توپخانه ایران را به عهده داشت. در زمان «رابینو»، سركنسول دولت بریتانیای كبیر در شهر رشت در اوایل قرن بیستم، ماسوله دارای ۵ محله، دو یا سه كاروان‌سرا، دو حمام و بازاری با ۴۰۰ دكان بود كه در زمستان‌ها خالی می‌ماندند.

وجه تسمیه ماسوله

نام شهر ماسوله با تلفظ اصلی «موسلاه» (Mooslah) به زبان تالشی از قرن هشتم و نهم هجری به بعد به همین صورت كنونی بوده است. برخی افراد نام شهر ماسوله را برگرفته از نام كوهی در جوار ماسوله به نام «ماه‌سالار» می‌دانند. این عده می‌گویند كه نام این ناحیه در ابتدا «ماسالا» بوده است و بعدها به ماسوله تبدیل شده است.

طبق روایتی دیگر، كلمه «ماسوله» از دو واژه «ماس» به‌معنای «كوه و مانع» و «اوله» به‌معنای «بلند» تشكیل شده ‌است كه در تركیب با «های» تصغیر به مفهوم «مانند» آمده ‌است. به همین علت می‌توان نام ماسوله را «كوه بلند» و «كوه مانند» معنا كرد. در زبان‌های سانسكریت و پهلوی، ماسوله به‌معنای «ماه كوچك» یا «سرزمین ماه كوچك» نیز است.

طبق گفته برخی افراد نام ماسوله برگرفته از «موصل»، شهری در اقلیم كردستان است. این عده اعتقاد دارند كه اهالی ماسوله در ابتدا كرد بوده‌اند و آیین آن‌ها ایزدی بوده است. البته این روایت، پشتوانه تاریخی محكمی ندارد و بسیاری از پژوهشگران، آن را یك تعبیر سطحی می‌دانند.

با توجه به شباهت نام ماسوله به نام «ماسال» (شهری در نزدیكی ماسوله) و روستایی به نام «ماسوله خانی» در شهرستان ماسال و همچنین «كهنه ماسوله» در زبان تالشی، می‌توان با قطعیت گفت كه مردم ماسوله از كهنه ماسوله به شهر فعلی ماسوله در قرن هشتم هجری نقل مكان كرده‌اند. 

معماری ماسوله

معماری ماسوله، متعلق به دوران زندیه است و مانند بسیاری از یگر نقاط كوهپایه‌ای كشورمان به‌صورت پلكانی ساخته شده است. از روستاها و شهرهای پلكانی ایران می‌توان به روستای كنگ در خراسان رضوی، اورامان در كردستان، كزج در اردبیل و وفس در استان مركزی اشاره كرد. ماسوله به فراخور آب و هوا، شیب زمین، برای دفاع راحت‌تر در برابر غارتگران و البته برخورداری از معماران متبحر به‌صورت زنجیروار ساخته شده‌ است. 

مصالح استفاده شده در خانه‌های پلكانی ماسوله، چوب، سنگ و خشت است. این خانه‌ها معمولا دو طبقه هستند و خانه یك طبقه یا سه طبقه كمتر در این شهر دیده می‌شود. دالان، سیاهچال، انبار، پله‌های بلندی كه ارتباط طبقه‌ همكف و طبقه دوم را میسر می‌كنند، پشن (توالت)، چغم (اتاق نسبتا بزرگ برای پذیرایی از مهمان)، نشیمن‌گاه دائمی ساكنان خانه كه اتاق كوچكتری نسبت به هال است، «سومه» (مقر زمستانی خانواده) و تالار كه ایوان كوچكی را شامل می‌شود، از جمله بخش‌های اصلی یك خانه در ماسوله هستند.

به‌طور كلی هر خانه ماسوله از دو قسمت تشكیل می‌شود؛ قسمت زمستانی و قسمت تابستانی. قسمت زمستانی كه در زبان محلی با عنوان «سومه» شناخته می‌شود، اتاق كوچكی است كه در عقب خانه قرار دارد و نور چندانی به آن نمی‌تابد. تنها نقطه نورگیر این اتاق كوچك، «لون» نام دارد. در وسط قسمت زمستانی خانه‌های ماسوله، یك كوره برای آشپزی و درست كردن غذا و البته تامین گرما تعبیه شده است. شما همچنین در این بخش از خانه با طاقچه‌هایی روبه‌رو می‌شوید كه روی آن‌ها ظروف چینی و مسی چیده شده‌اند.

قسمت تابستان‌نشین یا «اتاق پیشخوان»، دارای پنجره‌های ارسی چوبی مزین به شیشه‌های زیبا و رنگارنگ و چند طاقچه جانبی برای ظروف و وسایل است. از این بخش خانه تنها در فصل تابستان استفاده می‌شود. در برخی از خانه‌های ماسوله، علاوه بر قسمت تابستان‌نشین، اتاقكی روی بام ساخته شده است كه در زبان محلی به آن، «برج» می‌گویند. بام خانه‌های ماسوله متمایل به كوه ساخته می‌شوند و قسمت پیشین منازل بر عقب آن‌ها مسلط است.

در ساخت خانه‌های ماسوله از معماری برونگرا استفاده شده است. در این سبك از معماری، خانه‌ها تا حد امكان در ارتفاع ساخته می‌شوند و از دو یا چهار جهت باز هستند. وجود بالكن‌ها و پنجره‌های بزرگ در خانه‌های ماسوله، نشانی از استفاده‌ از معماری برونگرا هستند. شهر ماسوله دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل است و به همین دلیل، خانه‌ها را در بخش جنوبی ساخته‌اند تا بیشترین میزان تابش آفتاب و گرمایش را در فصول سرد سال داشته باشند.

خانه‌های ماسوله روی یك تكه سنگ یك‌پارچه ساخته شده‌اند كه در درون آن‌ها، منابع طبیعی آب وجود دارد. معماران به همین دلیل، به این سنگ‌های یك‌پارچه آسیب نمی‌رسانند و آن‌ها را نمی‌شكنند. برای عایق حرارتی و رطوبت خانه‌ها از نوعی خاك خاكستری رنگ استفاده شده است كه هر چقدر بیشتر پا بخورد، به عایق با كیفیت‌تری تبدیل خواهد شد. نام این خاك، «فوش» است و استفاده از بام خانه‌ها به‌عنوان مسیر عبور و مرور به هرچه بیشتر عایق كردن سقف خانه‌ها كمك شایانی می‌كند.

جالب است بدانید كه پس از ثبت ماسوله به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی، سازمان میراث فرهنگی و سازمان حفاظت از محیط زیست اجازه ساخت‌وساز و توسعه شهر را ندادند و به همین علت، سفر به شهر پلكانی ماسوله، همچون سفری به قعر تاریخ می‌ماند. این شهر در حال حاضر در برابر مشكلانی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین‌لرزه، تصرف به‌منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب حفاظت می‌شود و در صف انتظار جهت ثبت به‌عنوان میراث جهانی یونسكو برای حفاظت بیشتر قرار دارد.

بافت و محلات ماسوله

ماسوله دارای ۴ محله اصلی به نام‌های «خانه بر» (خونَ وَر)، «مسجدبر» (مَزَ وَر)، «كِی سَر» شامل «كَفا كِی سَر» و «بِنَ كِی سر» و «اسد محله» (اَسَ مَل) و بازاری چهار طبقه است. بیش از ۳۵۰ واحد مسكونی در ماسوله وجود دارند. جالب است بدانید كه تنها یك صد سال پیش، تعداد واحدهای مسكونی ماسوله، ۶۰۰ واحد بوده است.

بیش از ۱۲۰ واحد تجاری در بازار ماسوله، بیش از چهار كاروان‌سرا، دو حمام خزینه دار، بیش از ۳۳ چشمه عمومی (خونی)، ۱۰ مسجد و پنج امام‌زاده نیز در ماسوله وجود دارد. در سال‌های گذشته چهار پل چوبی روی رودخانه احداث شدند كه مهم‌ترین و پركاربردترین آن‌ها، پل بنا علی و پل حاجی محمدحسن هستند.

آب و هوای ماسوله

ماسوله با هوایی مه‌آلود و آكنده از عطر دلنشین بابونه و گلپر و با آب و هوایی كوهستانی، با بهارهای سرزنده و آكنده از ابرهای باران‌زا، تابستان‌هایی معتدل و خنك، پاییزی به هفت رنگ رنگین‌كمان و زمستان‌هایی سرد و برفی شناخته می‌شود.

ماسوله بیش از یك ماه سال در یخبندان شدید به سر می‌برد. بیشتر روزها هوا ابری و مه‌آلود است و همین امر، زیبایی‌های ماسوله را دو چندان می‌كند. رطوبت نسبتا بالایی به‌علت بارش برف و باران بسیار در ماسوله احساس می‌شود، اما این رطوبت به‌علت خنكی هوا، نه‌تنها آزاردهنده نیست، بلكه بسیار دلچسب است. ماسوله بیش از یك صد روز مه‌آلود دارد و متوسط دمای سالانه، حدود ۱۲ درجه سانتی‌گراد است.

بهترین زمان سفر به ماسوله

ماسوله در بهار

بهار در ماسوله به‌تنهایی چهار فصل را در آستین خود دارد. یك روز برف و باران می‌بارد، یك روز مه و آفتاب است و شاید حتی یك روز هم آفتاب است و هم باران. آب و هوای ماسوله در ماه فروردین بیشتر بارانی است و گاهی با بارش برف همراه می‌شود. آسمان ماسوله نیز در این روزهای سال، اغلب ابری و مه‌آلود است. ماه اردیبهشت غالبا ابری است و باران كمتری به نسبت ماه قبل می‌بارد، در حالی كه خرداد روزهای آفتابی و دلچسبی دارد.

ساكنان ماسوله معمولا در فصل‌های بهار و تابستان در خانه‌های خود هستند. در تعطیلات عید نوروز، ماسوله میزبان خیل عظیم مسافران و گردشگران است و شاید بتوان این تعطیلات را شلوغ‌ترین زمان سفر به ماسوله به شمار آورد. بیشتر روزهای تعطیلات عید نوروز از سه كیلومتری ماسوله، ترافیك سنگینی وجود دارد و به‌سختی می‌توان، جای پارك ماشین پیدا كرد.

اردیبهشت ماسوله بدون شك، زیباترین ماه برای سفر به ماسوله است. گل‌های سرخ و صورتی پیچیده به دیوار خانه‌ها و تماشای گل‌های وحشی خودرو به‌قدری اعجاب‌انگیز و خارق‌العاده است كه هوش را از سر بیننده خواهد برد. زمان در بهار ماسوله به سرعت سپری می‌شود و همه چیز آن‌قدر زیبا است كه ترك كردن ماسوله را به امری مشكل تبدیل می‌كند.

ماسوله در تابستان

ماسوله در تابستان با لباسی سبز، زیبایی‌های خود را به رخ بیننده می‌كشد. ایوان‌های مملو از گل‌های شمعدانی، بازاری پر از گردشگران مشتاق و بام‌هایی پر از عكاسان خوش ذوق از جمله تصاویر ماسوله در فصل تابستان هستند. اگر قصد دارید در فصل تابستان یا بهار به ماسوله سفر كنید، حتما از قبل جا رزرو كنید.

ماسوله در روزهای گرم و شرجی تابستان هم خنك است و دیدن گل‌ها و میوه‌های تابستانی در طبیعت سرسبز تابستانی واقعا فرح‌بخش است.

ماسوله در پاییز

فصل پاییز، زمانی فوق‌العاده برای سفر به ماسوله به شمار می‌آید، زیرا ازدحام گردشگران تابستانی به پایان می‌رسد و طبیعت با رنگ‌های زرد و نارنجی، زیبایی خود را به رخ بیننده می‌كشد. شما در روزهای پاییزی می‌توانید با آرامش و در فضایی خلوت و دنج در كوچه پس كوچه‌های ماسوله قدم بزنید یا در ایوان خانه‌های پلكانی بنشینید و طبیعت مسحوركننده و با ابهت شهر را تماشا كنید. 

جاده ماسوله در ماه آبان با درختانی ملبس به برگ‌های زرد، سفری فراموش‌نشدنی را به شما پیشنهاد می‌كند. اگر عاشق باران هستید، در پاییز و به‌خصوص در ماه آبان و آذر به ماسوله سفر كنید تا تجربه‌ای بی‌نظیر از قدم زدن زیر مهریزهای تند و باران‌های پودری داشته باشید. همراه‌داشتن لباس گرم را فراموش نكنید، زیرا عصرهای پاییزی ماسوله سرد است. در فصول پاییز و زمستان، نیازی به رزرو اقامتگاه از قبل نیست و شما می‌توانید به‌محض ورود، در خانه محلی یا هتل اقامت كنید.

ماسوله در زمستان

سقف‌های خانه‌های ماسوله در فصل زمستان، پوشیده از برف است و شهر با چشم‌اندازی سفید و بی‌بدیل، چشم‌ها را به خود خیره می‌كند. فصل زمستان خلوت‌ترین فصل گردشگری این شهر پلكانی است و شما می‌توانید به دور از خیل جمعیت گردشگران با خیالی آسوده و در آرامش از آن دیدن كنید. البته به‌همراه داشتن زنجیر چرخ برای جاده‌های لغزنده، كفش و لباس‌های مناسب را نباید از یاد ببرید. 

برخی از مغازه‌های بازار در این فصل سرد سال بسته هستند و برخی دیگر حتی در روزهای برفی باز هستند و نیاز روزانه مردم شهر و گردشگران را تامین می‌كنند. بهتر است بدانید كه این شهر كوهستانی، دارای سیستم گازكشی نیست و اهالی شهر، روزهای سرد زمستان را با نفت سهمیه‌بندی و كپسول‌های گاز می‌گذرانند. 

یكی از فعالیت‌های روزانه مردم ماسوله در زمستان، پارو كردن برف‌های روی پشت بام یا حیاط همسایه طبقه بالا یا بردن نفت به خانه برای روشن كردن بخاری‌های نفتی است. برخی از مردم ماسوله در روزهای سرد زمستان به مكان‌هایی خوش آب و هوا كوچ می‌كنند و خانه‌های خود را به مسافران اجاره می‌دهند، در حالی كه برخی دیگر در شهر می‌مانند. شاید برایتان جالب باشد كه بدانید جمعیت ماسوله در فصل زمستان از نصف هم كمتر می‌شود.

اجاره خانه‌های محلی در فصل زمستان به نسبت فصول داغ گردشگری ماسوله، ارزان‌تر است و شما می‌توانید با قیمتی مقرون به‌صرفه در ماسوله اقامت كنید. دره‌های سفیدپوش، قدم زدن در كوچه‌های خلوت و بازار در زیر بارش برف و مهریز و نوشیدن یك لیوان چای داغ در كافه‌های سنتی ماسوله از جمله تجربه‌های ناب و بی‌نظیری است كه تنها در این فصل از سال می‌توان در ماسوله كسب كرد. آش، باقالی، لوبیای داغ و دیزی از جمله غذاهای گرم و لذیذی هستند كه در این فصل از سال باید در ماسوله امتحان كنید. نگران خرید سوغاتی هم نباشید، مغازه‌های سوغاتی فروشی و عكاسی با لباس‌های محلی در فصل زمستان هم باز هستند. 

جاهای دیدنی ماسوله

شهر تاریخی و گردشگری ماسوله با معماری منحصربه‌فرد و قدمتی از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال قبل، یكی از خاص‌ترین روستاها یا شهرهای پلكانی جهان به شمار می‌آید. این شهر با كوهستان‌های مرتفع، جنگل و ییلاقات سرسبز و همچنین موزه‌ها و قله‌های متعدد، یكی از پرطرفدارترین مقاصد و جاذبه های گردشگری استان گیلان، به‌خصوص در اواخر فصل بهار و فصل تابستان است. هر سال، هزاران گردشگر و كوهنورد به این منطقه زیبا در استان گیلان سفر می‌كنند تا از دیدنی‌های تاریخی و طبیعی ماسوله دیدن كنند و خاطراتی فراموش‌نشدنی برای خود بسازند.

جاذبه‌های طبیعی ماسوله

آبشار كوشم

آبشار كوشم، بلندترین آبشار ماسوله با ارتفاع ۳۰ متر در انتهای دره جنگلی ماسوله و در ارتفاعات این منطقه قرار دارد. مسیر زیبای دسترسی به این آبشار با شیبی ملایم در امتداد رودخانه و در جهت مخالف جریان آب، یكی از جاذبه‌های گردشگری شهر ماسوله است كه افراد علاقه‌مند به كوهنوردی را به‌سمت خود جلب می‌كند. پس از حدود یك ساعت كوهنوری و عبور از چند آبشار كوچك به انتهای تنگه و یك دیواره سنگی می‌رسید كه آب از بالای آن به پایین می‌ریزد و آبشار زیبای كوشم را به وجود می‌آورد.

رودخانه و آبشار ماسوله رودخان

رودخانه ماسوله رودخان، رودخانه‌ای نسبتا پر آب است كه از بالای كوهستان و از چشمه‌‌‌های بالا دستی و برف‌های در حال آب شدن سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه از مركز شهر ماسوله عبور می‌كند و سپس مسیرش را در كنار جاده ماسوله ادامه می‌دهد. رودخانه ماسوله در منطقه سرایان به دو رود زیگل و لیكوند تغییر نام می‌دهد و در منطقه چومثقال وارد تالاب انزلی می‌شود. آب این رودخانه در انتها، شالیزارهای برنج را آبیاری می‌كند. در داخل ماسوله با دیواره بلندی در كنار رود مواجه می‌شوید كه از ورود سیلاب‌ها به داخل شهر جلوگیری می‌كند.

آبشار زیبایی به همین نام با ارتفاع بیش از ۲۰ متر، روی رودخانه ماسوله رودخان و در غرب ماسوله و در ابتدای جاده ماجلان قرار دارد. با كمی پیاده‌روی در مسیر رودخانه و در جهت مخالف ریزش آب به آبشار می‌رسید. آبشار ماسوله رودخان در نزدیكی پاركینگ ماسوله قرار دارد.

آبشار خرم بو (خربو)

آبشار «خُرَّم بو» كه در زبان تالشی، به‌صورت «خَربُو» تلفظ می‌شود، یكی از زیباترین آبشارهای این منطقه است كه در كنار جنگل‌های اطراف، به خرمی بهشت می‌ماند. این آبشار، یكی از بكرترین جاذبه‌های طبیعی ماسوله است و كمتر كسی به بازدید از آن می‌رود. برای رسیدن به آبشار خرم بو، باید پس از عبور از بازار ماسوله، حدود دو كیلومتر در كوه‌های ماسوله كوهپیمایی كنید و در ضمن، برای پیدا كردن آن به یك راهنمای محلی نیاز دارید.

آب‌های خروشان آبشار خرم بو از ارتفاع ۲۰ متری به پایین می‌ریزد و نبود جاده تا آبشار بزرگ خرم بو، سبب شده است كه طبیعت این منطقه تا حد زیادی دست نخورده باقی بماند. در مسیر رسیدن به آبشار بزرگ، می‌توانید از سایت سنگ‌نوردی، آبشار كوچك خربو و بقعه امام‌زاده هاشم دیدن كنید و از آب گوارای چشمه ماسوله بنوشید. 

آبشار توریشوم

آبشار تریشوم یا «تروشوم» یكی از آبشارهای پرآب و مبهوت‌كننده استان گیلان است كه در دامنه قله تریشوم ماسوله قرار دارد. قله تریشوم، ۲,۸۵۰ متر ارتفاع دارد و در ارتفاعات شهر ماسوله واقع شده است. در مسیر بسیار زیبا و جنگلی آبشار توریشوم، چشمه‌های فراوانی وجود دارد كه تماشای آن‌ها به راستی روح‌نواز است.

آب آبشار توریشوم در بیشتر مواقع سال سرد است و از قله تریشوم سرچشمه می‌گیرد. یكی از دو حوضچه آبشار، عمیق و مناسب برای آبتنی است. پس فرصت را از دست ندهید و تنی به آب بزنید. در ماه‌های بهاری با آب شدن برف‌ها، احتمال گل‌آلود شدن و بالا آمدن سطح آب حوضچه‌های آبشار وجود دارد. در مسیر رسیدن به آبشار باید دو بار از رودخانه عبور كنید، پس اگر متوجه بالا آمدن سطح آب شدید، با توجه به سیل‌خیز بودن منطقه، آبشار را بلافاصله ترك كنید.

مسیر دستیابی به آبشار تریشوم از جاده فومن-ماسوله آغاز می‌شود و حدود یك تا ۱٫۵ ساعت با شهر ماسوله فاصله دارد. آبشار تریشوم در یك كیلومتری شهر تاریخی ماسوله در آخرین دوراهی مسیر به نام دوراهی «اشكلت» قرار دارد و برای دسترسی به بالای آبشار، به وسایل فنی نیاز خواهید داشت.

آبشار لارچشمه

آبشار لارچشمه، یك پدیده طبیعی بی‌نظیر و زیبا با ارتفاع حدود ۶ متر است كه در میان درختان سرسبز و متراكم جنگل‌های شمال ایران قرار دارد. این آبشار درست پیش از روستای ماسوله در كنار جاده فومن واقع شده است و وجود حوضچه‌های كوچك آبی، زیبایی فوق‌العاده‌ای به آن اعطا كرده است. وجود قهوه‌خانه، استراحتگاه و رستوران در مجاورت این آبشار خروشان، این جاذبه گردشگری را به مكانی دوست‌داشتنی برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی، تبدیل كرده است.

پارك جنگلی ماسوله

پارك جنگلی ماسوله یكی از جاذبه‌های بكر شهر ماسوله است كه با آب و هوایی خنك و پاكیزه، چشم‌اندازهای كوهستانی و جنگل‌هایی زیبا با پوشش گیاهی متراكم و درختانی بلند، هر بیننده‌ای را مبهوت خود خواهد كرد. بخش عظیمی از این پارك زیبا با وسعت حدود ۲۴۰۰ هكتار از كوهستان‌ و میانبدها تشكیل می‌شود.

پارك جنگلی ماسوله یكی از بزرگ‌ترین پارك‌های این منطقه است و حدود ۸۰۰ تا ۱۸۰۰ متر از سطح آب دریا فاصله دارد. این پارك در ﻏﺮب ﻓﻮﻣﻦ و ۳۵ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی آن واقع شده است و علاوه بر اینكه یك مكان تفریحی به شمار می‌آید، از محیط زیست، درختان و گونه‌های مختلف گیاهی محافظت می‌كند. انواع درختان فندق، راش، ممرز، توسكا، درخت آزاد، گیاهان دارویی و علفی در پارك جنگلی ماسوله دیده می‌شوند.

شما می‌توانید در این پارك جنگلی بی‌نظیر از امكانات رفاهی، آلاچیق، رستوران و دكه‌ها استفاده كنید. آش دوغ، یكی از خوردنی‌‌های مشهور پارك جنگلی ماسوله است، پس از مزه كردن آن به‌هیچ‌وجه غافل نشوید.

قله شاه معلم (ماسوله داغی)

قله شاه معلم كه با نام ماسوله داغی نیز شناخته می‌شود، با ارتفاع ۳۰۵۰ متر در شمال غربی ماسوله، دومین قله بلند استان گیلان است كه در میان كوهنوردان به‌دلیل راه سخت و زیبایی بی‌بدیل چشم‌اندازهای آن، از جایگاه و اهمیت بخصوصی برخوردار است. داغی در زبان آذری به‌معنای «كوه» است و ماسوله داغی یا شاه معلم به‌معنای «كوه ماسوله» است.

دلیل نام‌گذاری این كوه به نام شاه معلم به باور مردم این منطقه، حضور فردی عابد و پرهیزگار به نام «شاه معلم» بوده است كه سال‌ها برای انجام امور عبادی، سیر و سلوك معنوی و دستیابی به كمال، به این قله پناه برده و به عبادت مشغول بوده است. عبادتگاهی كه پس از مرگ وی و طبق وصیت‌نامه او، به مدفن و آرامگاه ابدی این عارف تبدیل شده است. حضور در این منطقه بسیار خاطره‌انگیز بوده و لحظاتی ناب و دلچسب را برای گردشگران به ارمغان خواهد داشت.

ییلاق كوربار ماسوله

ییلاق كوربار ماسوله یا كوه روبار، یكی از تماشایی‌ترین ییلاق‌های استان گیلان است كه در میان كوه‌های سرسبز و جنگلی واقع شده است. یكی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ییلاق، مسیر دسترسی دیدنی و جالب توجه آن است. این مسیر با طبیعتی بكر و مناظری جذاب، مكانی مناسب برای عكاسی، كوهنوردی، طبیعت‌گردی و پیاده‌روی است. مسیر چند ساعته رسیدن به ییلاق كوربار، مسیری نسبتا سخت با شیب ملایم و در برخی نقاط، با شیبی تند است. اما مطمئن باشید كه زیبایی‌های مسیر و طبیعت مدهوش‌كننده ییلاق كوربار، به‌محض رسیدن به مقصد، تمام خستگی‌های شما را از تنتان در خواهد آورد. 

ییلاق للندیز

ییلاق للندیز، یكی از ییلاق‌های كمتر شناخته شده ماسوله است كه جاده ماشین‌رو ندارد. مسیر دو ساعته رسیدن به این ییلاق از میان جنگل می‌گذرد و باید آن را پیاده طی كنید. هیچ‌گونه امكانات رفاهی یا تفریحی در ییلاق للندیز وجود ندارد و تنها یك چشمه آب در آن دیده می‌شود. چوپان‌ها گله‌های گوسفند را از روستاهای اطراف برای چرا به للندیز می‌آورند. ییلاق للندیز با چشم‌اندازی خارق‌العاده و آرامشی پر از سكون، لحظات به‌یادماندنی را برای شما خلق می‌كند.

ییلاق آندره

ییلاق آندره، یكی از ییلاق‌های زیبای بخش سردارجنگل فومن است كه در فاصله ۵ كیلومتری ماسوله و در مرز بین گیلان و زنجان و در مسیر جاده ماسوله به خلخال قرار دارد. این ییلاق با طبیعتی زیبا و جاذبه‌های طبیعی بكر، مكان موردعلاقه طبیعت‌گردان و گردشگران است.

چشمه آب معدنی علی زاخونی

چشمه آب معدنی علی زاخونی كه با نام چشمه «زمزمه» نیز مشهور است، یكی از پدیده‌های بی‌نظیر طبیعی در استان گیلان به شمار می‌آید. آب این چشمه، مملو از بیكربنات است و رنگ آن به‌دلیل نزدیك بودن به معدن آن، نارنجی است. طعم آب چشمه تلخ و نامطلوب است، اما گفته می‌شود كه نوشیدن آن برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله مشكلات گوارشی، مفید است. ساكنان محلی، آب چشمه زمزمه را با مقداری شكر مخلوط می‌كنند و آن را برای بهبود بیماری‌های ریوی و گوارشی می‌نوشند.

چشمه آب معدنی علی زاخونی در كنار رود خلشتریا یا ماسوله رودخان واقع شده است و دبی آب آن، یك لیتر بر ثانیه است. در حال حاضر، آب چشمه از طریق لوله‌ای به قطر ۸ سانتی‌متر به خارج از حوضچه چشمه می‌ریزد و سپس به سوی رودخانه سرازیر می‌شود. این چشمه در نزدیكی هتل آرام ماسوله قرار دارد.

جاذبه‌های تاریخی ماسوله

خانه‌های پلكانی ماسوله

بافت سنتی و معماری پلكانی خانه‌های شهر ماسوله، یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است كه توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب می‌كند. در ماسوله، سقف یك خانه، حیاط خانه همسایه است، پس توجه داشته باشید كه در گشت و گذار در این شهر تاریخی، آرام قدم بردارید تا برای اهالی مزاحمت ایجاد نكنید.

یك نكته جالب در طراحی خانه‌های پلكانی ماسوله، رنگ رسی یا زرد آن‌ها است تا در هوای مه‌آلود نیز، قابل‌مشاهده باشند. مردم ماسوله برای حفظ رنگ خانه‌هایشان، سالی یك بار روی بناهایشان را با گلی زرد و سقف آن‌ها را با گلی كبود می‌پوشانند. اهالی ماسوله ‌این دو نوع گل را از كناره‌ رودخانه ماسوله رودخان به دست می‌آورند.

گلدان‌های رنگارنگ شمعدانی و دیگر لوازم تزئینی در بالكن‌ها، زیبایی خانه‌های پلكانی ماسوله را چند برابر كرده‌اند. ماسوله، یكی از زیباترین نقاط كشور برای عكاسی است، پس حتما دوربین عكاسی خود را به‌همراه ببرید تا از سوژه‌های ناب این منطقه عكاسی كنید.

موزه مردم شناسی ماسوله

موزه مردم شناسی ماسوله، تنها موزه شخصی ایران در سال ۱۳۸۱ به همت «فرهاد شرفی ماسوله‌ای» در ورودی شهر تاریخی ماسوله تاسیس شد. این موزه در سه بخش مجزا، مجموعه‌ای از اشیای فرهنگی مردم روستای زیبای ماسوله را به نمایش می‌گذارد. اسناد تاریخی، ابزار و وسایل مربوط به صد سال اخیر منطقه ماسوله و اطراف آن در بخش اول موزه، وسایل مربوط به دو قرن اخیر منطقه ماسوله و روستاهای اطراف آن در قسمت دوم موزه و اشیایی با قدمت بیش از چهار قرن در بخش سوم موزه نگهداری می‌شوند.

كوزه‌ها، جام‌ها، كفش‌های سنتی، پول‌های قدیمی، چینه‌های گلی، كتیبه، انواع داس، گهواره، ابزارآلات كشاورزی، انواع سفال، اشیای قیمتی، وسایل و ابزارهایی ساخته شده از كاغذ، شیشه، چرم، چوب و سنگ و همچنین وسایل جنگی، انواع كارهای دستی و غیره از جمله اشیای مرتبط با تاریخ ماسوله و روستاهای اطراف آن هستند كه در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. متاسفانه در حال حاضر این موزه خصوصی تعطیل شده است.

موزه‌های ماسوله

موزه حیات وحش، موزه مجاور بقعه «عون بن علی» و موزه میراث فرهنگی سه موزه فعال فعلی ماسوله هستند. بازدید از سه موزه ماسوله حدود یك ساعت از زمان شما را می‌گیرد.

موزه حیات وحش

در موزه حیات وحش، مجموعه‌ای از حیوانات تاكسیدرمی شده كه در مناطق اطراف، تالاب‌ها، جنگل‌ها و كوه‌ها زندگی می‌كنند، به نمایش گذاشته می‌شود. این موزه در كنار بازار و در یكی از خانه‌های پلكانی ماسوله در منزل شخصی آقای شاهپور اخوان قرار دارد.

شما در اینجا می‌توانید ۸۰ گونه از حیوانات مانند راسو، گوركن، گراز، قاقوم، كفتار، شاهین، عقاب، چنگر، بوتیمار، غازهای وحشی، حواصیل ارغوانی، قو، طاووس، سنقر تالابی، كبك، گربه وحشی سمور آبی یا قرقاول و پلیكان را ببینید كه در جاده‌های گیلان، جان خود را از دست داده‌اند و توسط آقای اخوان، جمع‌آوری و تاكسیدرمی شده‌اند. یك خرس قهوه‌ای ۸۰۰ كیلویی در این موزه وجود دارد كه شاید ارزشمندترین حیوان تاكسیدرمی شده این مجموعه باشد.

موزه میراث فرهنگی

موزه میراث فرهنگی، یك خانه تاریخی به نام «خانه درزی» است كه یادگاری از دوران پهلوی است، اما در آن آثاری از دوران قاجاریه، ابزار حرفه‌های سنتی و اسناد مربوط به نهضت جنگل برای نمایش وجود دارند. این موزه كوچك در محله «كشه سر» ماسوله واقع شده است و بازدید از آن، خالی از لطف نیست.

بنای خانه درزی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و خشت، گل و چوب از مصالح به كار رفته در آن هستند.

موزه مجاور بقعه «عون بن علی»

مجموعه‌ای از سنگ مزارهای قدیمی، ضریح قدیمی امام‌زاده، كتاب‌ و آثاری از دوره تیموری و صفوی در موزه مجاور بقعه «عون بن علی»، قابل‌مشاهده هستند.

بازار ماسوله

بازار ماسوله، قلب تپنده این منطقه كوهستانی است كه بازدید از آن، لطف خاصی دارد. مربا و ترشی‌های رنگارنگ، لواشك‌های خانگی، عروسك‌های رنگارنگ كاموایی، كیف‌های گلیمی، آینه‌های كارشده، ظروف مسی و صنایع دستی از جمله گزینه‌هایی هستند كه در این بازار برای تماشا و خرید در دسترس شما قرار دارند. 

بازار ماسوله چهار سطح مستقل از هم دارد و مغازه‌ها در سطح پایین یك طبقه‌ای و در سطح بالا از دو طبقه تشكیل شده‌اند. در هر گوشه‌ای از بازار كوهستانی و متفاوت ماسوله، كافه و رستوران‌هایی با نمای زیبای كوه‌های سرسبز قرار گرفته‌اند كه انواع كباب، غذاهای محلی و خوراكی‌های ترش و شیرین را به شما ارائه می‌كنند.

بقعه عون بن علی

امام‌زاده عون بن محمد حنفیه بن علی (ع) یكی از سه امام‌زاده شهر ماسوله است. بقعه متبرك این امام‌زاده، یكی از بناهای تاریخی شهر ماسوله است كه قدمت آن به قرن دوم یا سوم هجری قمری برمی‌گردد. طبق شجره‌نامه‌های موجود، این بقعه متعلق به عون بن محمد، نوه امیرالمومنین، یعنی فرزند «محمد حنیفه»، پسر امام علی (ع) است. این بقعه در مركز ماسوله واقع شده است و با معماری زیبا، مكانی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری ایران پس از اسلام به حساب می‌آید. كنده‌كاری‌های زیبا روی سنگ قبر در عمارت هشت‌ضلعی بقعه عون بن علی مربوط به سال ۹۶۹ هجری قمری است. یك موزه نیز در مجاورت این امام‌زاده با همین نام قرار دارد كه آثاری از دوران تیموریان و صفویان را به نمایش می‌گذارد. 

امام‌زاده هاشم

در مسیر رسیدن به آبشار زیبای خرم بو، پس از عبور از چشمه ماسوله در پایین دست كوهی به نام قله بُن، با بقعه‌ امام‌زاده هاشم با دیوارهای كاه‌گلی‌ و یك گورستان در اطراف آن، روبه‌رو می‌شوید كه مكانی مناسب و مملو از سكوت برای كمپ كردن است. اگر در مسیر رسیدن به آبشار خسته شدید، می‌توانید در زیر سایه درختان تنومند اطراف بقعه و پرچین سنگی حیاط بقعه، كمی استراحت كنید.

این بقعه شاید به زرق‌و‌برق بقعه «عون ابن علی» نباشد، اما دیوارهای كاه‌گلی، درب چوبی رنگ‌ورورفته و پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی در دیوار شرقی، آن را تبدیل به مكانی دوست‌داشتنی برای بازدید كرده‌اند. این امام‌زاده منتسب به امام خاصی نیست. بنای بقعه از آجر و كاهگل ساخته شده است و نمای بیرونی آن چهار گوش و دو طبقه است و از درون تاقی هشت ضلعی با سقف بلند دارد. مجموعه‌ بنای بقعه شامل یك اتاق (مسجد و زائرسرا)، كفش‌كن، انباری و اتاق اصلی (حرم) می‌شود.

محوطه باستانی ماسوله

محوطه باستانی ماسوله یا كهنه ماسوله در ۶ كیلومتری شمال غرب ماسوله فعلی قرار دارد و در گذشته، زیستگاه اولیه اهالی ماسوله بوده است.  اولین آثار صنعت فلزكاری یعنی ذوب آهن در این منطقه كشف شده است، اما در حال حاضر چیزی به‌جز تكه سنگ‌هایی پراكنده از آن باقی نمانده است. البته قدم زدن در محوطه تاریخی ماسوله، حس و حالی عجیب و جالب دارد، پس تجربه آن را از دست ندهید.

كاروان‌سراهای ماسوله

ماسوله به‌دلیل موقعیت استراتژیك خود در گذشته، كه بر سر شاه‌راه اصلی ارتباطی قرار داشته، دارای كاروان‌سراهای متعددی است. كاروانسرای ۳ طبقه حاجی فیضی كه در سال‌های اخیر مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، یكی از تجارت‌خانه‌های اصلی این روستای تاریخی در گذشته بوده است و هم‌اكنون، تحولات معماری دوره پهلوی اول را به نمایش می‌گذارد. كاروانسرای میرزای ماسوله نیز یكی از آثار ملی ایران به شمار می‌آید و بازدید از آن خالی از لطف نیست.

اقامتگاه های ماسوله

در ماسوله، تنها چند هتل وجود دارد كه هتل‌های نسبتا مناسبی برای اقامت هستند؛ در ادامه آن‌ها را به شما معرفی خواهیم كرد.

هتل آرام

هتل سه ستاره آرام در دامنه كوه‌هایی با پوشش متراكم گیاهی و درختان انبوه و سرسبز، در كنار شالیزارهای زیبا و در فضایی دنج و خیال‌انگیز قرار دارد. وسعت این هتل در بخش سردار جنگل در شهر ماكلوان، نزدیك به ۱۲۰۰ متر مربع است و بدون شك، می‌توان آن را به‌عنوان یكی از زیباترین هتل‌های ماسوله و استان گیلان معرفی كرد. هتل آرام در ۴ طبقه دارای ۲۰ اتاق مجهز به امكانات رفاهی و اقامتی مناسب است. این هتل در جاده فومن به ماسوله قرار گرفته و فاصله آن تا شهر تاریخی ماسوله، ۲۳ كیلومتر است و شما می‌توانید این مسافت را با نیم ساعت رانندگی طی كنید.

هتل آرام با دسترسی آسان به روستای تاریخی و پلكانی ماسوله، قلعه رودخان، شهر جذاب فومن، زیارتگاه امام‌زاده ابراهیم و اسحاق، مكانی مناسب برای اقامت است. رستوران هتل با منظره‌ای چشم‌نواز در بالاترین طبقه ساختمان واقع شده است و انواع غذاهای خوش‌طعم ایرانی و محلی را سرو می‌كند. اتاق‌های هتل با مناظر زیبا از شالیزار و كوهستان، یكی از دلایل محبوبیت این مكان در میان گردشگران ایرانی و خارجی است.

• امكانات هتل: ورودی و لابی شیك و زیبا، پاركینگ، كافی شاپ، حفاظت ۲۴ ساعته از محیط و ورودی‌ها، رستوران با سرو انواع غذاهای محلی و ایرانی، روم سرویس و نظافت روزانه
• تلفن: ۳۴۷۵۳۱۷۷-۰۱۳
• آدرس: گیلان، فومن، كیلومتر ۱۰ جاده فومن-ماسوله، شهر ماكلوان، هتل رستوران آرام

هتل آپارتمان نوید

هتل آپارتمان سه ستاره نوید در انتهای طبقه دوم بازار در دل خانه‌های روستای تاریخی ماسوله با همان سبك معماری و به‌صورت سنتی قرار دارد. این هتل، اقامتگاهی قدیمی است كه مطلوب‌ترین امكانات رفاهی و اقامتی را در اختیار شما قرار می‌دهد. یكی از امكانات اتاق‌های این هتل آپارتمان، بالكن‌هایی با چشم‌انداز روح‌نواز و خارق‌العاده از طبیعت سبز ماسوله است.

هتل آپارتمان نوید در قلب این شهر پلكانی قرار گرفته است، بنابراین شما به‌راحتی می‌توانید از شهر دیدنی ماسوله بازدید كنید و تا هر ساعتی كه دوست دارید در شهر به گشت و گذار بپردازید.

• امكانات هتل: رستوران، مبلمان، آشپزخانه، تلویزیون، لابی، فضای سبز
• تلفن: ۸۰۹۶ ۵۷۶ ۰۹۱۹
• آدرس: ماسوله، مركز شهر، انتهای طبقه دوم بازارچه، هتل آپارتمان نوید

هتل آریا ماسوله

هتل دو ستاره آریا ماسوله در كیلومتر ۲۷ جاده فومن-ماسوله در حاشیه رودخانه در دل جنگل و در كنار درختان سرسبز قرار گرفته است. این هتل دو طبقه كه تنها سه كیلومتر با شهر تاریخی ماسوله فاصله دارد، دارای ۱۵ فضای اقامتی با گنجایش ۴۵ نفر و مجهز به امكانات اقامتی و رفاهی مناسب است. از هتل آریا ماسوله به آسانی به شهر تاریخی ماسوله، قلعه رودخان و شهر دیدنی فومن دسترسی خواهید داشت.

• امكانات: سرویس صبحانه، منظره رو به جنگل، استخر ماهی، موسیقی محلی، بالكن اختصاصی، كافه سنتی، سوپر ماركت، آلاچیق سنتی و مدرن، پذیرش ۲۴ ساعته، پاركینگ روباز
• تلفن: ۶۵۳۶ ۵۸۱۰ ۰۱۳
• آدرس: گیلان، جاده فمن-ماسوله،  ۳ كیلومتری شهرك تاریخی ماسوله، هتل آریا
  

هتل مهران

هتل تك ستاره مهران در نقطه‌ای خوش آب و هوا در دامنه كوه‌های سرسبز البرز در میان خانه‌های زرد رنگ دهكده پلكانی ماسوله قرار گرفته است. این هتل در سال ۱۳۷۹ در سه طبقه تاسیس شد و ۱۰ سوئیت بزرگ با چشم‌انداز زیبا از روستای مه‌آلود و زیبای ماسوله دارد.

هتل مهران در اسفند سال ۱۳۹۵، بازسازی و مجهز به امكانات رفاهی مناسب‌تر و مطلوب‌تر شده است. رستوران هتل با سرو انواع غذاهای لذیذ محلی و ایرانی، تجربه‌ای بی‌نظیر از اقامت در ماسوله را برای شما رقم می‌زند. در ضمن، هتل در فاصله نزدیك ییلاق زودل‌سر، موزه مردم‌شناسی ماسوله،‌ چشمه آب معدنی زمزمه و بقعه عون ‌بن علی قرار دارد.

• امكانات هتل: رستوران، كافی‌شاپ، تلویزیون كابلی، ماهواره، مینی‌بار رایگان، پذیرش ۲۴ ساعته، نمازخانه
• تلفن: ۸۰۹۷ ۳۴۷۵ ۰۱۳
• آدرس: گیلان، رشت، فومن، ماسوله، پاركینگ، به طرف بازار،‌ هتل مهران
  

بیشتر افرادی كه به ماسوله سفر می‌كنند، ترجیح می‌دهند كه در خانه‌های محلی یا مسافرخانه‌ها اقامت داشته باشند تا بتوانند با حال و هوای قدیمی روستا عجین شوند و تجربه جالب‌تری در سفر خود كسب كنند. در ضمن، سازمان جهانگردی ایران بر برخی از این خانه‌های محلی نظارت دارد و شما می‌توانید با خیال راحت در این خانه‌های محلی اقامت كنید. در مسیر جاده فومن به ماسوله نیز گزینه كلبه‌های اقامتی جنگلی در پیش روی شما است.

اگر به كمپینگ علاقه دارید، به پارك جنگلی ماسوله بروید و چادر خود را در آنجا برپا كنید تا شبی بی‌نظیر در فضای جنگلی و بكر این منطقه برای خود رقم بزنید.

رستوران‌های ماسوله

رستوران نمونه سنتی برادران روحی ماسوله

رستوران نمونه سنتی برادران روحی ماسوله یكی از بهترین رستوران‌های ماسوله است كه به نسبت، قیمت‌های بالایی دارد. از گزینه‌های محلی منوی این رستوران می‌توان به چلو شامی، قزل‌آلا، باقلاقاتق، ترش تره و میرزاقاسمی اشاره كرد. غذاهای ایرانی از جمله كوبیده یا جوجه نیز در رستوران نمونه سنتی برادران روحی ماسوله قابل سفارش هستند.

• ساعت‌های فعالیت: هر روزه: ۱۱:۳۰ صبح تا ۱۱ شب
• تلفن: ۰۰۷۰ ۱۳۰ ۰۹۱۱
• آدرس: ماسوله، استان گیلان
  

رستوران و سفره‌خانه سنتی بامداد

رستوران و سفره‌خانه سنتی بامداد، مكانی مناسب برای امتحان كردن غذاهای محلی گیلانی همچون كباب ترش و میرزاقاسمی و البته دیزی است. نوشیدن چای در این سفره‌خانه را به‌هیچ‌وجه از قلم نیندازید.

• ساعت‌های فعالیت: هر روزه: ۱۲ ظهر تا ۱۱ شب
• تلفن: ۳۶۳۹ ۴۳۲ ۰۹۱۱
• آدرس: ماسوله، استان گیلان

رستوران خانه معلم

رستوران خانه معلم با غذاهایی با كیفیت متوسط در ماسوله در اختیار شما است. شما می‌توانید در فصل‌های گرم سال غذا را در فضای باز میل كنید و در فصل‌های سرد به سالن سرپوشیده آن بروید. این رستوران برای فرهنگی‌ها دارای تخفیف ویژه است.

سفره‌خانه سنتی بام ماسوله

سفره‌خانه سنتی بام ماسوله یكی از غذاخوری‌های سنتی ماسوله است كه قورمه سبزی و چای‌های آن مشهور است.

رستوران ماه سالار كوه

رستوران ماه سالار كوه با منوی ایرانی و محلی و چشم‌اندازی زیبا به طبیعت سرسبز ماسوله، مكانی مناسب برای غذا خوردن است.

رستوران هزار پله

رستوران هزار پله با منوی غذای ایرانی در كنار آش دوغ و منظره‌ خانه‌های پلكانی، تجربه‌ای بی‌نظیر از اقامت در ماسوله را برای شما رقم می‌زند.

رستوران لار چشمه

رستوران لار چشمه یا مهمانپذیر لار چشمه در جاده فومن به ماسوله قرار دارد و غذاهای لذیذی را به گردشگران ارائه می‌كند.

• آدرس: ۴ كیلومتری ماسوله

رستوران شب‌های ماسوله

رستوران شب‌های ماسوله، غذای قابل قبولی دارد و در منوی آن، غذاهای محلی و ایرانی دیده می‌شود.

• تلفن: ۸۰۸۸ ۶۴۶ ۰۹۳۵
• آدرس: كیلومتر ۱۸ جاده فومن به ماسوله
  

رستوران آرام

رستوران هتل آرام در بالاترین طبقه این هتل با چشم‌اندازی زیبا و غذاهایی لذیذ، تجربه غذا خوردن در ماسوله را برای شما به‌یادماندنی می‌كند.

• تلفن: ۳۴۷۵۳۱۷۷ ۰۱۳
• آدرس: گیلان، فومن، كیلومتر ۱۰ جاده فومن-ماسوله، شهر ماكلوان، هتل رستوران آرام، هتل آرام

رستوران تكایاكا

رستوران تكایاكا در كنار شهرداری ماسوله قرار دارد و غذاهای لذیذی را به شما ارائه می‌دهد.

• آدرس: ماسوله
  

۱۱. رستوران آریا

رستوران هتل آریا با منوی انواع كباب و ماهی تا غذای محلی، گزینه‌ای مناسب برای لذت بردن از غذا در ماسوله است.

• تلفن: ۶۵۳۶ ۵۸۱۰ ۰۱۳
• آدرس: گیلان، ۳ كیلومتری شهرك تاریخی ماسوله، هتل آریا
  

۱۲.  سفره‌خانه سنتی طلوع

سفره‌خانه سنتی طلوع، یكی از بهترین غذاخوری‌های ماسوله در جاده فومن به ماسوله است.

• ساعت‌های فعالیت: هر روزه: ۹ صبح تا ۱۱ شب
• تلفن: ۹۶۲۶ ۶۸۹ ۰۹۳۳
• آدرس: ماسوله، گیلان
  

غذای سنتی ماسوله

انواع غذاهای شمالی و محلی در رستوران‌های ماسوله سرو می‌شود كه در میان آن‌ها می‌توان به كباب ترش، باقلا قاتق، میرزاقاسمی و شامی كباب اشاره كرد.

سوغات شهر ماسوله

بازار شهر ماسوله، یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است كه می‌توان در آن انواع سوغاتی از جمله چموش، گلیم، محصولات حصیری، شال و جوراب، صنایع چوبی و فلزی، لباس‌های محلی و شیرینی اگردك، عروسك‌های كوچك رنگارنگ كاموایی، دستكش و روفرشی (نوعی جوراب ساق كوتاه) نخی و پشمی، لیف حمام، جوراب ساق كوتاه و بلند، كلاه پشمی و غیره را خریداری كرد.

رب انار، لواشك، گلپر، اگردك و خوراكی‌های هیجان‌انگیز دیگر نیز از جمله سوغاتی‌های شهر ماسوله هستند.

جاده ماسوله و مسیر دسترسی به آن

جاده ماسوله یكی از زیباترین جاده‌های شمالی پرپیچ و خم كشور است كه با طبیعتی زیبا و سرسبز و پوشش گیاهی متراكم، سفری به‌یادماندنی برای شما رقم می‌زند. در گذر از این جاده به‌خصوص در فصول گرم سال، شیشه‌ها را پایین بكشید و از آب و هوای كوهستانی منطقه لذت ببرید. پاكیزگی و رایحه خارق‌العاده هوای جاده ماسوله، شما را در همان راه رسیدن به شهر مدهوش خواهد كرد.

برای رسیدن به شهر ماسوله، كافی است خود را به فومن برسانید و سپس از طریق یك جاده مستقیم، طی یك ساعت رانندگی و با طی كردن حدود ۳۵ كیلومتر مسافت خود را به ماسوله برسانید. اگر با ماشین شخصی سفر نمی‌كنید، می‌توانید سوار تاكسی‌ها یا مینی بوس‌های ماسوله از شهر فومن یا رشت شوید و خود را به ماسوله برسانید.

فاصله ماسوله از تهران، ۳۸۲ كیلومتر است و پیمودن آن، حدود ۵ ساعت طول می‌كشد. مسیر تهران به ماسوله از اتوبان تهران-كرج آغاز می‌شود و به اتوبان قزوین-رشت می‌رسد. نرسیده به شهر رشت و پس از عبور از پلیس راه، یك خروجی برای شهر فومن وجود دارد كه باید از آن خارج شوید و پس از گذر از شهر فومن به ماسوله بروید. برای ورود به شهر ماسوله باید ورودیه پرداخت كنید و پس از پارك ماشین در پاركینگ از پلكان مقابل بالا می‌روید و در دل خانه‌های زیبای ماسوله غرق می‌شوید.

یكی دیگر از مسیرهای دسترسی به ماسوله از طریق جاده ماجلان به ماسوله از طرف استان اردبیل است. ماجلان، آخرین روستای استان اردبیل در مسیر جاده خلخال به ماسوله است. این جاده، یك مسیر قدیمی برای عبور كاروان‌های پیاده یا چهارپایان بود كه بعدها با بزرگ‌تر شدن روستا‌های واقع در مسیر و راه‌سازی، توسعه یافت و امكان عبور خودرو هم فراهم شد. پروژه آسفالت و ایمن‌سازی جاده ماجلان به ماسوله در حال تكمیل شدن است، اما كماكان بخش‌هایی از جاده خاكی است.

امكانات رفاهی ماسوله

• پاركینگ
• آنتن‌دهی تلفن و اینترنت
• سرویس بهداشتی عمومی، توالت فرنگی در برخی هتل‌ها
• آب آشامیدنی
• انواع رستوران
• فروشگاه برای تهیه مواد غذایی، سوپرماركت
• عابربانك
• پمپ بنزین و پمپ گاز در شهر فومن وجود دارد و از آنجا به بعد خبری از پمپ بنزین نیست، پس برای برای یك مسیر ۷۰ كیلومتری رفت و برگشت در مسیر كوهستانی بنزین داشته باشید.
• فاقد گازكشی

روستاهای اطراف ماسوله

ماكلوان

ماكلوان كه در زبان تالشی، «ماكلان» تلفظ می‌شود، یكی از شهرهای جدید استان گیلان و مركز بخش سردار جنگل فومن است. این شهر در فاصله ۳۵ كیلومتری رشت، ۱۰ كیلومتری شهرستان فومن و ۲۰ كیلومتری شهر تاریخی ماسوله قرار دارد. ماكلوان، یكی از از مقرهای اصلی مبارزاتی سردار جنگل، میرزا كوچك خان جنگلی بوده است.

ماكلوان در میان كوه‌های سیاه‌كوه و برزه‌كوه و در دو طرف رودخانه ماسوله رودخان واقع شده است و مملو از مزارع و باغ‌های چای است. ماكلوان با موقعیت استراتژیك خود در بین شهر فومن، دژ تاریخی قلعه رودخان و روستای پلكانی ماسوله در سال‌های اخیر به سرعت در حال تبدیل شدن به قطب گردشگری است. ییلاق گردسوئه گسكره (گردسایه) و ییلاق كوربار از جمله ییلاق‌های این شهر هستند كه با آب و هوایی مطبوع، مكانی مناسب برای تعطیلات به شمار می‌آیند.

ماسال

ییلاق ماسال در فاصله ۴۵ كیلومتری شهر ماسوله قرار دارد و به‌علت تشابه اسمی، برخی از افراد آن را با ماسوله اشتباه می‌گیرند. البته ماسال به‌هیچ‌وجه شبیه به شهر ماسوله نیست. اگر به قدم زدن روی ابرها و غرق شدن در دنیایی مه‌آلود در چشم‌اندازی بكر و دورافتاده علاقه‌مند هستید، به ماسال بروید. ماسال به «بام سبز» گیلان مشهور است و با وجود آبشارها، جنگل‌ها و رودخانه‌های جاری، مكانی مناسب برای گذراندن یك تعطیلات آرام به شمار می‌آید.

ماسال در ۵۰ كیلومتری شمال غربی رشت و ۲۰ كیلومتری غرب فومن و صومعه‌سرا واقع شده است. دمای متوسط در این ییلاق بهشت‌گونه در فصل بهار و تابستان، حدود ۱۸ درجه سانتی‌گراد است، اما در فصل زمستان و پاییز، هوا رو به سردی می‌گذارد. ییلاق اولسبلانگاه، روستای بیلگادول و قتلگاه میرزا كوچك خان جنگلی از جمله جاذبه‌های گردشگری ییلاق ماسال هستند.

دهستان آلیان

دهستان آلیان در بخش سردار جنگل فومن در فاصله حدود ۳۵ كیلومتری از ماسوله قرار دارد و از روستاهای بكر و زیبای آن می‌توان به تیموركوه، خجكه، تطف‌رود، سفیدسنگان، پلنگ‌دره، سیاه‌ورود، شلشدره، مسجد­پیش، عباس‌كوه، گاوكوه، جیردی، كوریه، كلتان‌سره، مشكه، موسی‌كوه، لتی‌پرد، توسه‌كله، كیش‌دره و ملار اشاره كرد.

 آلیان در زمان مبارزات میرزاكوچك خان جنگلی، از جمله مقرهای مهم مبارزان به شمار می‌آمده است و قدمت این روستا به پیش از دوره حكومت صفویان برمی‌گردد. استخرهای طبیعی، رودخانه‌ها، آبشارها، مقبره «شیخ زاهد» و امام‌زاده «دو عالم‌كوه» توسه‌كله آلیان از جمله جاذبه‌های گردشگری این دهستان هستند كه در تمام فصول سال، به‌خصوص در فصل بهار و تابستان، گردشگران را به‌سمت خود جلب می‌كنند. روستای تیموركوه در این دهستان به روستای «انار ترش» مشهور است و خیابان‌های روستا مملو از درختان انار ترش است.

دهستان آلیان به بهشت گمشده گیلان شهرت دارد و  چشم‌انداز آن از یك سمت به مزارع كشاورزی و از طرف دیگر به كوه‌های سرسبز و زیبا می‌رسد. روستای میشكه یا مشكه، یكی دیگر از روستاهای فوق‌العاده دهستان آلیان است كه در گذشته یكی از بزرگ‌ترین مناطق پرورش زنبور عسل بوده است. جالب است بدانید كه این روستا با بافت خانه‌های سنتی روی سنگ قبرها بنا شده است؛ اما متاسفانه كماكان روستایی محروم است كه نیاز به توجه مسئولان گردشگری و سرمایه‌گذاری دارد.

گفته می‌شود كه روستای سیاه‌ورود، محل تدریس و گوشه‌نشینی شیخ زاهد گیلانی بوده است و بقعه وی نیز در همین روستا قرار دارد. این روستا، مركز دهستان آلیان است و مردم آن به زبان تالشی حرف می‌زنند. فعالیت‌های زراعی، دامداری، پرورش كرم ابریشم، زنبور عسل و طیور خانگی از جمله شغل‌های مردم این روستا هستند.

ییلاق زودل سر

ییلاق زودل سر در فاصله ۷ كیلومتری مركز شهر تاریخی ماسوله قرار دارد و یكی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان فومن به شمار می‌آید. نام ییلاق زودل سر، از روستای كوچكی به نام روستای زودل گرفته شده است كه در مسیر این ییلاق قرار دارد. پسوند «سر» ییلاق نیز به این معنی است كه ییلاق بالاتر از روستای زودل قرار دارد.

در فومن، مردم هر روستا، یك ییلاق برای خود دارند و ییلاق زودل سر، متعلق به روستای «خانوانه» در كیلومتر ۱۰ جاده فومن به ماسوله است. این ییلاق در مسیر قله تریشوم واقع شده است و هرسال، میزبان گردشگران و كوهنوردان بسیاری است. قدمت قدیمی‌ترین خانه‌ی ییلاق زودل سر به حدود ۶۰ سال قبل برمی‌گردد و متعلق به شخصی به نام حبیب رمضانی خانوانه است.

جمعیت ماسوله

جمعیت شهر ماسوله تا سال ۱۳۲۰، حدود سی هزار نفر بود؛ اما طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، به‌علت مهاجرت، زلزله خرداد ۱۳۶۹ و اصلاحات ارضی، كمتر از ۴۰۰ نفر (حدود ۱۴۷ خانواده) در این شهر زندگی می‌كنند. 

زبان اصلی مردم ماسوله، «موسلی» است كه به زبان «تالشی»، زبان مردم غرب گیلان شباهت زیادی دارد. زبان تالشی نیز به زبان‌های «اوستایی»، «مالی»، «پارتی»، «كردی» و «تاتی» شبیه است و به همین علت ماسوله‌ای‌ها در زمان‌های قدیم و در زمان رونق اقتصادی این منطقه، قادر به صحبت با اقوام مختلف در بازارهای داد و ستد بودند. دین مردم ماسوله اسلام و مذهب آن‌ها شیعه است. اهالی ماسوله را نمی‌توان به‌طور خالص تالش دانست، زیرا اقوام مختلفی از قدیم در این شهر رفت و آمد داشته‌اند و بسیاری نیز به واسطه مهاجرت و ازدواج طی سالیان متمادی در ماسوله ساكن شده‌اند. 

شغل مردم ماسوله

ماسوله در گذشته در شاه‌راه ارتباطی سه استان زنجان، آذربایجان و گیلان قرار داشت و وجود هشت كاروان‌سرا در این شهر نشان می‌دهند كه شغل مردم ماسوله، تجارت و داد و ستد بوده است. صنایع چوب و فلز، زیرمجموعه صنایع دستی ماسوله است كه تا حدود دهه ۶۰ در این شهر رایج بوده است، اما در حال حاضر به‌طور كلی از بین رفته است. امروزه بخش اعظمی از اقتصاد ماسوله به حضور گردشگران بستگی دارد و مردم به شغل‌هایی در زمینه اقامت، راهنمایی تور، رستوران‌داری و غیره روی آورده‌اند.

بیشتر مردم ماسوله، چموش دوز و آهنگر هستند و به دوخت چموش (پاپوش گیلكی) و ساخت چاقو و وسایل آهنگری مشغول هستند. زن‌ها به بافت گلیم، جوراب، لباس‌های محلی، دستكش و روفرشی (نوعی جوراب ساق كوتاه) نخی و پشمی، لیف حمام، جوراب ساق كوتاه و بلند، كلاه پشمی، عروسك‌های كاموایی و بافت شال یا چادرهای سیاه برای چادرنشینان می‌پردازند. برخی از اهالی ماسوله نیز به دامداری مشغول هستند و چوپانی می‌كنند.

شهر ماسوله به چه چیزی معروف است؟

بافت شهری در ماسوله، نوعی همزیستی بین فضاهای سبز محیط طبیعی و معماری محیط مصنوعی است كه از اصول معماری همساز با محیط زیست پیروی می‌كند. بنابراین شهر ماسوله را می‌توان یك باغ شهر تاریخی دانست. زیباترین روستای پلكانی ایران، شهر پلكانی گیلان و شهر تاریخی زنده از دیگر عناوین شهر ماسوله هستند.

تصاویر ماسوله

سهراب سپهری، شاعر معاصر در سفری كه به ماسوله داشت، در یكی از مغازه‌ها پس از نوشیدن چای و استراحت در مغازه حاج محمود خمیرگیر ماسوله با استفاده از قلم و جوهر، دست‌نوشته زیر را از خود به یادگار باقی گذاشت:

به ماسوله آمده‌ایم كه از ماسوله بنویسیم

ماسوله را نمی‌توان نوشت، ماسوله را باید دید

و به تماشای آن همه خانه كه به پهنه سبز كوه نشسته است ایستاد.

در ماسوله زندگی باید كرد،

نقاشی باید كرد،

فیلم باید ساخت،

شعر باید گفت.

پرسش‌های متداول

ماسوله برای چه نوع سفرهایی مناسب است؟

ماسوله برای سفرهای گروهی و خانوادگی، كوهنوردی و صعود به قله‌ها، اقامت چند روزه، گشت و گذار در جاذبه‌های تاریخی و طبیعی و شركت در مراسم‌های مذهبی (ماه محرم)، یك مقصد خارق‌العاده به شمار می‌آید