بقعه شیخ انور كه با نام شیخ زاهد گیلانی نیز شناخته می‌شود، از جاهای دیدنی لاهیجان در روستای شیخ انور به شمار میرود. این بنای جذاب با گنبد فیروزه‌ای خود در میان مزارع سرسبز و دل‌انگیز چای جای گرفته است و از آثار ملی ایران محسوب می‌شود. در این بقعه شیخ تاج‌الدین ابراهیم، ملقب به شیخ زاهد گیلانی دفن شده است. وی از عرفا و دراویش بزرگ و از استادان شیخ صفی‌الدین اردبیلی بود. برای آشنایی بیشتر با مقبره و شخص شیخ زاهد، با كجارو همراه باشید.
معرفی بقعه شیخ زاهد گیلانی
بقعه شیخ زاهد گیلانی بنا بر برخی منابع مدفن شیخ تاج‌الدین ابراهیم، ملقب به شیخ زاهد گیلانی، از عرفا و دراویش بزرگ و از استادان شیخ صفی‌الدین اردبیلی است. این بنا در میان مزارع برنج و چای و جنگل محصور شده است و یكی از جاذبه های گردشگری گیلان به حساب می‌آید.
بقعه شیخ زاهد گیلانی مربوط به اواخر سده ۹ هجری قمری است. این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۴۷ با شماره ثبت ۸۲۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در این بقعه و در جوار مزار شیخ زاهد گیلانی، مزار دیگری قرار دارد كه طبق كتیبه موجود، متعلق به سید رضی بن سید مهدی الحسینی باشكیجانی است. وی در سال ۸۳۵ هجری درگذشت و در این مكان به خاك سپرده شد.
شیخ زاهد گیلانی كیست؟
تاج‌الدین ابراهیم كردی سنجانی خودش را ابراهیم گیلانی می‌نامید. پدر او، روشن امیر بابل‌بن‌‌شیخ بندار كردی سنجانی بود. این خاندان تا هفت جد شیخ و شیخ‌زاده بوده‌اند و جد هفتم ایشان مرید‌بن‌الاشیخ نام داشت. روشن امیر، پدر شیخ زاهد، از ده بهرالاله، از روستاهای كوهستانی گیلان، همسری برگزید و تاج‌الدین ابراهیم در سیاه‌رود از این مادر به دنیا آمد.
روشن امیر ظاهرا در سیاه‌رود مسكن داشت و همان جا از دنیا رفت. شیخ زاهد در طفولیت و هنگامی كه هنوز به مكتب می‌رفت، به خدمت سیدجمال‌الدین رسید و مرید او شد. آغاز زهد وی از همان اوان كودكی بود. اوقات او به زراعت می‌گذشت. اقامت او در گیلان بیشتر در سیاه‌رود بود و گاهی نیز در هلیه كران، از بلوك خانبلی، اقامت می‌كرد. بدین صورت از یك طرف به سفیدرود و از طرف دیگر به دریای خزر نزدیك بود. می‌گویند از اقامتگاه وی تا لب دریا حدود نیم فرسنگ مسافت بود و به همین جهت گاهی لب دریا می‌نشست.
وفات شیخ زاهد در سال ۷۰۰ قمری بود. او را در حوالی سیاه‌رود در ناحیه غربی گیلان دفن كردند. بنا بر برخی روایات بعدها، در سال ۸۹۲ قمری، سلطان حیدر صفوی به‌سبب خوابی كه دیده بود، با معماران و نجارانی كه از شهر شروان با كشتی به گیلان منتقل كرده بود، این بنا را ساخت و جسد شیخ را به آنجا منتقل كرد. البته در این بقعه هیچ كتیبه‌ای مبنی بر تایید دفن شیخ زاهد گیلانی در این مكان وجود ندارد. همچنین بنا بر برخی منابع تاریخی، تعدادی از محققان شك دارند این بنا مدفن واقعی شیخ زاهد گیلانی باشد و مدفن واقعی او را در مكان اولیه، یعنی روستای سیاه‌رود می‌دانند.
معماری بقعه شیخ زاهد گیلانی
بقعه هیچگونه كتیبه‌ای ندارد. مدفن با كاشی سبز رنگی پوشیده شده و در ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متری از كف است. بقعه، ساختمانى هرمى شكل با پوشش سفالى و گنبد نوك‌تیز دارد. سقف درونى بقعه، داراى گچبرى است و ازاره‌هاى آن با كاشى‌هاى رنگى و گلدار مزین شده‌اند. همچنین بقعه دارای دو اتاق مربع و مستطیل شكل در كنار است.
در سمت شمال، ایوان طویلی با هفت فیلپا قرار دارد. در شرق حرم، ایوانی با ۶ فیلپا و در حاشیه و قسمت جنوبی همین اتاق نیز ایوان دیگری با ۶ فیلپا دیده می‌شود. ازاره دیوارهای ایوان‌ها تا ارتفاع ۱۱۵ سانتی‌متری با كاشی‌كاری هفت رنگ عصر قاجار تزیین شده است و طاقچه‌هایی با طاق جناقی در قسمت‌های مختلف ایوان به چشم می‌خورند. بنا دارای گنبد هرمی و هشت ترك به رنگ فیروزه‌ای است كه شیب تند آن به‌دلیل عبور سریع آب باران ساخته شده است. سطح حره را با كاشی كاری زرد و آبی، سفید و سیاه و نقوش سنتی و گلدار پوشانده‌اند. اطراف گنبد و دیگر نقاط بنا را با سفال پوشش داده‌اند.
بقعه شیخ زاهد گیلانی كجاست؟
بقعه شیخ زاهد گیلانی در استان گیلان، لاهیجان، روستای شیخانبر یا شیخانور قرار دارد
دسترسی به بقعه شیخ زاهد گیلانی
روستای شیخانبر در چهار كیلومتری شرق لاهیجان واقع شده است. برای دسترسی به آن، جاده لنگرود به‌سمت لاهیجان را در پیش بگیرید. در ابتدای مسیر میدان شیخ زاهدی قرار دارد. میدان را پشت سر بگذارید. پس از حدود نیم‌كیلومتر، در سمت راست جاده، خیابان شیخ زاهد را مشاهده خواهید كرد كه مسیر ورودی بقعه شیخ زاهد گیلانی است.
نكات بازدید از بقعه شیخ زاهد گیلانی
- برای اقامت و شب‌مانی می‌توانید در خانه‌های مردم محلی اقامت كنید. مكانی برای اقامت داخل بقعه وجود ندارد.
- بهترین زمان بازدید پیش از غروب خورشید است.
- شاید طی سربالایی انتهایی مسیر برای برخی مشكل باشد.
پرسش‌های متداول
بقعه شیخ زاهد گیلانی كجاست؟
بقعه شیخ زاهد گیلانی در استان گیلان، لاهیجان، روستای شیخانبر یا شیخانور قرار دارد.
شیخ زاهد گیلانی كیست؟
شیخ تاج‌الدین ابراهیم، ملقب به شیخ زاهد گیلانی، از عرفا و دراویش بزرگ و از استادان شیخ صفی‌الدین اردبیلی است.
چگونه به بقعه شیخ زاهد گیلانی برویم؟
روستای شیخانبر در چهار كیلومتری شرق لاهیجان واقع شده است. برای دسترسی به آن، جاده لنگرود به‌سمت لاهیجان را در پیش بگیرید. در ابتدای مسیر میدان شیخ زاهدی قرار دارد. میدان را پشت سر بگذارید. پس از حدود نیم‌كیلومتر، در سمت راست جاده، خیابان شیخ زاهد را مشاهده خواهید كرد كه مسیر ورودی بقعه شیخ زاهد گیلانی است.
آیا بقعه شیخ زاهد گیلانی از آثار ملی ایران به شمار میرود؟
بله. این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۴۷ با شماره ثبت ۸۲۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
ایران، استان گیلان، لاهیجان، روستای شیخانبر یا شیخانور
