بازار نعلبندان (بازار قدیمی گرگان)

بازار نعلبندان یا بازار قدیمى گرگان كه از جاهای دیدنی گرگان  محسوب می‌شود، از نظر سبك معمارى یكى از زیباترین بازارهاى شمال ایران است كه بر اساس مدارك موجود، قدمت آن به سال ۳۷۵ هجری قمری می‌رسد. این بازار كه در آن انواع میوه و تره‌بار تازه عرضه می‌شود، در كنار بافت تاریخی گرگان و در كنار خانه‌های قدیمی شهر قرار دارد و با كوچه‌های تنگ و باریك به خیابان امام خمینی گرگان منتهی می‌شود.

بازار نعلبندان كجاست؟

بعد از میدان شهرداری گرگان، راسته باریكی وجود دارد كه با چرخش‌ها و پیچ‌های متنوع، مجموعه یك بازار محلی به نام بازار نعلبندان را شكل می‌دهد. بازار قدیمی گرگان یا بازار نعلبندان در بافت قدیمی گرگان، حدفاصل چهارراه میدان تا سه راه میركریم و میدان قیصریه قرار دارد و از جنوب به خیابان امام خمینی و از غرب به محله سرچشمه متصل است.

• آدرس: استان گلستان،‌ گرگان، حدفاصل چهار راه میدان تا سه راه میركریم و میدان قیصریه (نمایش روی نقشه)

درباره بازار نعلبندان

استان گلستان دو بازار محلی دارد كه یكی در گرگان و دیگری در گنبد واقع شده است: بازار نعلبندان و بازار روس‌ها. بازار نعلبندان یا بازار قدیم گرگان از جمله جاهای دیدنی استان گلستان محسوب می‌شود كه بافت تاریخی خود را حفظ كرده است و هنوز به‌عنوان یكی از بازارهای فعال محلی جنب‌و‌جوش گسترده‌ای دارد.

بازار قدیمی گرگان از نظر سبك معماری و راسته‌های مربوطه یكی از زیباترین بازارهای استان گلستان و منطقه شمال ایران محسوب می‌شود. این بازار محلی برخلاف دیگر بازارهای قدیمی ایران، سرپوشیده نیست و راسته پیچ در پیچی دارد كه در دو طرف آن دكان‌ها صف كشیده‌اند و با سقف‌های شیروانی خود یادآور باران‌های همیشگی شمال هستند. وجه‌تمایز بازار قدیم گرگان با سایر بازارهای سنتی كشور را می‌توان روبازبودن آن بیان كرد و شاید علت این امر نوع خاص معماری یا شرایط اقلیمی آن زمان بوده است. 

امروزه این بازار یكى از مراكز مهم عرضه انواع محصولات بومى و غیربومى است و محصولات صنایع‌ دستى آن، به‌ویژه دستبافت‌هاى تركمنى بسیار محبوب و مشهور هستند. 

تاریخچه بازار نعلبندان

بازار نعلبندان كه قدمت آن به قرن چهارم هجری قمری می‌رسد، از گذشته‌ تاكنون قلب تپنده شهر گرگان بوده است. در كتاب احسن الطوانین آمده است:

قدیمی‌ترین بازار استراباد، بازار نعلبندان است. از میان این بازار كه در وسط شهر واقع شده است، نهر آبی عبور می‌كند.

اسدالله معطوفی محقق گرگانی با ذكر نوشته‌ مقدسی می‌گوید:

ازاین‌رو با توجه به نوشته مقدسی، بازارچه نعلبندان گرگان حداقل بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد.

بازار نعلبندان در گذشته از جمله مراكز مهم دادوستد كالا، توزیع و نشر افكار و عقاید فرهنگی، اجتماعی بود و بر اثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافت و شكل و بافت قدیمی و تاریخی خود را از دست داد. در محدوده بازار قدیم گرگان، مدرسه محسنیه، سادات، كاروان‌سراهای حاج امین الاضرب، كاروانسرای حاج محمد تقی خان هزار جریبی، حمام درب نو و سقاخانه حضرت عباس (ع) وجود داشت كه با گذشت زمان فقط اسمی از آن‌ها مانده است. از بناهای مهم و تاریخی داخل بازار نعلبندان می‌توان به حمام قاضی، مسجد جامع، تكایای قدیمی، آب‌انبار و عمارت محمدشاه اشاره كرد. در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی خیابان امام خمینی از وسط میدان رد شد و نعلبندان را به دو قسمت شمال و جنوب تقسیم كرد.

راسته‌های مختلف بازار قدیم گرگان در طول سالیان از بین رفته است و اكنون بقایایی از برخی راسته‌ها وجود دارد. برخی از راسته‌های بازار همانند بازار یزد و كاشان سرپوشیده بود‌ه‌اند. بخشی از محدوده بازار روز فعلی تا سقاخانه حضرت عباس (ع)، راسته‌های مختلف بازار قدیم گرگان بوده‌اند كه بیشتر آن‌ها از بین رفته‌اند و اكنون غیر از راسته چلنگران و آهنگران، راسته‌ای دیگری مشاهده نمی‌شود.

در گذشته در راسته بزازان فضای بزرگی برای نعل‌زدن به اسب‌ها وجود داشت و كاروان‌های مختلفی كه از این مسیر می‌گذشتند، اسبان خود را در آنجا نعل می‌زدند و از آن جهت به این میدان، نعلبندان گفته‌اند.

كالاهای بازار نعلبندان

در حال حاضر، بازار  نعلبندان محصولات متنوعی از مواد خوراكی را عرضه می‌كند و هر روزه اهالی شهر، بخش اعظم مایحتاج روزانه خود را از آن می‌خرند. تره‌بارها و میوه‌فروشی‌ها هر روز سبزی‌ها و میوه‌های تازه می‌فروشند و در این میان بازار ماهی‌فروش‌ها نیز بسیار شلوغ و پویا است. این بازار به‌ویژه در روزهای نوروز رونق ویژه‌ای پیدا می‌كند و بسیاری از مردم گرگان و حتی شهرهای اطراف، آجیل سفره عید خود را از آنجا تهیه می‌كنند.

این بازار چندین راسته مختلف دارد كه با فرعی‌هایی به یكدیگر متصل شده‌اند و مردم زیادی در آنجا مشغول به كسب‌و‌كار هستند. در این بازار حدود ۱۵۰ مغازه فعالیت می‌كنند. البته به این تعداد باید گاری‌هایی را نیز اضافه كنید كه در بازار رفت و آمد دارند و اجناس خود را می‌فروشند. از كالاهای مهمی كه در این بازار عرضه می‌شود، پوشاك است؛ خصوصا بزازی‌های زیادی در قسمت آغازین بازار قرار دارند و این بازار یكی از مراكز عمده فروش پارچه محسوب می‌شود.

از ویژگی‌های بازارهای محلی حضور انواع خوراكی‌های خانگی است كه شامل فروش انواع نان‌ها و شیرینی‌های محلی می‌شود؛ كالاهایی كه از روستاهای اطراف آورده می‌شوند. به‌عنوان مثال از روستای مشهور زیارت كه نان‌های پخته شده در تنور را برای فروش می‌آورند تا انواع ترشی‌ها كه معمولا زنان آن‌ها را عرضه می‌كنند، در این بازار به چشم می‌خورد. صنایع دستی نیز مانند لباس‌های محلی و پارچه‌های دستباف و حتی اجناس دستبافت تركمنی در این بازار فروخته می‌شوند. از آنجا كه این استان از بیشترین تنوع فرهنگی و قومی برخوردار است، تنوع صنایع‌دستی و خوراكی‌های عرضه شده در این بازار نیز كاملا به چشم می‌آید.

نكات بازدید از بازار نعلبندان

• میوه و سبزی تازه با قیمتی مناسب در بازار نعلبندان عرضه می‌شود و اگر بوی ماهی تازه اذیتتان نمی‌كند، بازدید از این بازار محلی و قدیمی را از دست ندهید.
• از ورودی بازار نعلبندان تا خانه باقری‌ها فقط به‌اندازه پنج دقیقه پیاده‌روی راه است و از آنجا با فواصل كوتاه می‌توانید به خانه شیرنگی (سازمان میراث فرهنگی) و خانه تقوی بروید.