باغ جهان‌ نما

شیراز شهر حافظ و سعدی، شهر موزه‌ها و باغ‌ها است. سالانه گردشگران زیادی از سراسر ایران و جهان برای بازدید از زیبایی‌هایی این شهر عازم آن می‌شوند. از جمله جذابیت‌های شیراز، باغ جهان‌ نما است. این باغ بهشت كوچك زمینی

معرفی باغ جهان نما

شیراز شهر تمدن و ادب فارسی پر از باغ‌های معروف و بوستان است. ازاین‌رو شاید به دیدن یك یا دو باغ معروف بسنده و با خودتان فكر كنید تمام این مكان‌ها شبیه به هم هستند. اما در واقع هركدام از این اماكن ویژگی‌ و زیبایی خود را دارند و به‌هیچ‌وجه با هم قابل قیاس نیستند. باغ جهان‌نما نیز مانند سه باغ معروف دیگر شهر شیراز شكوه و جلال خاص خود را دارد و به‌عنوان یكی از مشهورترین مكانهای دیدنی شیراز  میزبان گردشگران است.

شهر شیراز است كه شكوه و زیبایی‌ آن جلوه‌ای دیگر از باغ‌های سرسبز و پر گل شیراز را برای ‌بازدیدكنند‌گان به نمایش می‌گذارد. با كجارو همراه باش

باغ‌ جهان نما نیز همچون سایر باغ‌های ایرانی بیانگر رابطه‌ تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانه‌ای از سازگار و همسو كردن نیازهای انسان و طبیعت است. باغ ایرانی نمایانگر توان نهفته‌ محیط و طبیعت‌ و چگونگی استفاده از آن بوده است. خالق باغ با اتكا به دانش تجربی خود، فضایی را ایجاد كرده كه باعث بقا و پویایی بستر طبیعی شده است.

این باغ با مساحت ۲/۸ هكتار دارای ۳۵۰۰ متر مربع فضای سبز است. عمده‌ فضای سبز جهان‌نما را درخت‌های تنومند و كهن سرو و نارنج، شمشاد سبز، رزهفت‌رنگ، بنفشه، اطلسی و گل‌های داوودی تشكیل می‌دهد.

باغ جهان نما كجاست؟

باغ جهان نما از باغ‌های تاریخی و جاذبه های گردشگریاشتان فارس ست و در شمال شرقی شهر شیراز، ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن)، بالاتر از میدان حافظیه قرار دارد. برای دسترسی می‌توانید از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده كنید. اگر یكی از اتوبوس‌های خطوط ۷۶ (پایانه ولیعصر-ركن آباد) یا ۷۳ (میدان كلبه-میدان ارم) را سوار شوید می‌توانید در  ایستگاه چهارراه حافظیه پیاده شوید و مابقی فاصله را كه حدود ۵۰۰ متر است، پیاده طی كنید. اگر قصد استفاده از تاكسی را دارید، خود را از هرجای شهر می‌توانید به چهارراه حافظیه برسانید و از آنجا با پیاده‌روی به باغ جهان‌ نما بروید. نزدیك‌ترین ایستگاه مترو فاصله زیادی با باغ دارد، بنابراین توصیه می‌كنیم از دیگر وسایل استفاده كنید.

تاریخچه باغ جهان نما

باغ جهان نما در زمان حكومت آل مظفر و آل اینجو بسیار سرسبز و آباد بوده است. این باغ مانند سه باغ ارم، دلگشا و تخت قراچه كه از باغ‌های مشهور شیراز هستند، پیش از حمله‌ تیمور گوركانی در نهایت آبادی و سرسبزی بوده است. ابن عربشاه مورخ دوره‌ تیمور در عجایب‌المقدور این باغ را زینت‌الدنیا نامیده است.

 باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گوركانی در شیراز مورد توجه او قرار گرفت، به‌طوری كه باغی شبیه به آن را در اطراف سمرقند كه زادگاه تیمور بوده است، احداث كرده و آن را «جهان نما» نامید.

این باغ در دوره‌ صفویه نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در سفرنامه‌ شاردن، جواهرفروش و جهانگرد فرانسوی به آن اشاره شده است، اما پس از انقراض سلسله‌ صفویه كه ناامنی، كشور را فرا می‌گیرد، این باغ تقریبا ویران می‌شود.

شاردن كه در دوره‌ صفویه شهر شیراز را دیده است، می‌نویسد:

دروازه‌ شهر (دروازه قرآن) به خیابان بسیار زیبایی منتهی می‌‌شود كه دراز و باریك است. در دو طرف این خیابان باغ‌هایی است كه جبهه آن‌ها در سمت خیابان دویست پا و هریك دارای سردر و مدخل باشكوهی است با طاق نیم گنبدی و بر فراز هر سردر یك كلاه فرنگی ساخته‌‌اند. درهای باغ از دو سو مقابل هم قرار گرفته و قرینه بودن آن‌ها وضع جالبی به وجود آورده است. در وسط این خیابان، حوض مربع شكلی است كه پهنای این حوض به‌اندازه‌ خیابان است و برای اینكه بتوان از دو طرف آن گذشت، سردر باغ‌های دو سو به‌اندازه سی پا عقب نشسته است.از نوشته‌های شاردن و تاورنیه می‌توان به این نتیجه رسید كه باغ‌های دو طرف این خیابان یعنی باغ جهان ‌نما و باغ نو، كه در دوره‌ زندیه و قاجاریه بازسازی شده‌اند، همان باغ‌های دوره‌ صفویه هستند و در آن زمان بسیار آباد و سرسبز بوده‌اند.

به روایت میرزا محمد كلانتر فارس، در دوره‌ كشمكش بین مدعیان سلطنت، بعد از نادرشاه افشار تا استقرار حكومت كریم‌خان زند این باغ هم بازسازی شده است. عمارتی كه در وسط باغ قرار گرفته مربوط به كریم‌خان زند است.

كریم‌خان زند این باغ را در سال ۱۱۸۵ هجری قمری حصاركشی كرد و در اطراف عمارت، خیابان‌كشی‌های زیبا و درخت‌كاری مفصلی ایجاد كرد. پس از دوره‌ زندیه، در دوره‌ قاجاریه نیز باغ جهان نما یكی از باغ‌های آباد و باشكوه به شمار می‌رفته و عمارت باغ، محل پذیرایی از مهمانان حكومت بوده است.

لرد كرزن سیاست‌مدار انگلیسی در دوران قاجاریه از جمله‌ افرادی است كه باغ جهان نما را در كتاب «ایران و قضیه‌ ایران» به تصویر كشیده است. او در توصیف باغ می‌گوید: «در سمت دیگر جاده اصفهان به شیراز، قدری بالاتر از حافظیه، باغ جهان‌نما است كه در زمان كریم خان باغ وكیل نام داشت و در عهد فتحعلی شاه هنگامی كه او والی فارس بود اسمش را تغییر دادند و عمارتی تابستانی در آنجا ساختند، شامل محوطه محصور در حدود ۲۰۰ یارد كه حالا چند درخت دارد و رو به خرابی است. در اوایل این قرن، عمارت مركزی آن یا كلاه فرنگی وضع مرتبی داشت و مختص اقامتگاه افراد عالی رتبه انگلیس بود از جمله و.سی.جی.ریچ مأمور مقیم بریتانیا در بغداد كه در كردستان اكتشافاتی كرده بود و در۵ اكتبر ۱۸۲۱ میلادی از مرض وبا درگذشت و در باغ همان جا مدفون شد».

عمارت باغ جهان نما

عمارت باغ جهان نما كه از دوره‌ كریم خان تابه‌حال سالم و مستحكم برجای مانده به‌شكل هشت‌ضلعی و از نظر ظاهر تقریبا مشابه عمارت كلاه فرنگی باغ نظر است. در محوطه‌ داخل عمارت و در وسط، یك حوض از سنگ مرمر یك‌پارچه ساخته شده و چهار شاه‌نشین در چهار گوشه‌ آن ایجاد شده است. اتاق‌های بین شاه‌نشین‌ها دو طبقه است.

نمای عمارت كلاه فرنگی باغ جهان نما از آجر است. این عمارت، فاقد كاشی‌كاری و نقاشی است. البته ممكن است كه پیش از این تزییناتی داشته كه با گذر زمان از بین رفته‌اند و چیزی باقی نمانده است.

این عمارت آجری در گذشته پنجره‌های چوبی داشته است كه توسط مالك خصوصی آن برداشته شده و به‌جای آن پنجره‌های آهنی نصب شده است.

ساختار باغ جهان نما

باغ ایرانی سه ویژگی و طراحی منحصر‌به‌فرد دارد: اول اینكه در مسیر عبور جوی آب قرار گرفته است، دوم اینكه با دیوارهای بلند محصور شده و سوم اینكه درون باغ، عمارتی تابستانی به‌همراه استخر آب قرار دارد.

این سه ویژگی كه در باغ جهان نما نیز وجود دارد، باغ‌های ایرانی را از سایر باغ‌ها متمایز می‌كند.

همان طور كه در باغ جهان نما نیز قابل‌مشاهده است، در معماری باغ‌های ایرانی چهار خیابان پهن كه با درختان مركبات و سرو تزیین شده‌اند، به عمارتی هشت ضلعی در مركز باغ منتهی می‌شوند. در داخل عمارت نیز استخر و فواره‌ای وجود دارد كه آب از آنجا جریان می یابد. جوی‌های آبی كه در این چهار خیابان جریان دارند، معمولا دارای فواره‌های متعددی هستند

ساعات بازدید و بلیط باغ جهان نما

ساعات بازدید باغ جهان نما از ۸:۳۰ شروع می‌شود و تا ۲۰:۳۰ ادامه می‌یابد. این باغ در روزهای شهادت فعالیت ندارد. بهای بلیط برای گردشگران داخلی سه هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۵ هزار تومان است.