بقعه متبركه امامزادگان هفتاد ودو تن در استان مركزی – شهرستان اراك و در روستای ساروق واقع شده است . روستای ساروق در فاصله ۴۸ كیلومتری شهرستان اراك با ارتفاع۱۸۱۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است . جمعیت ساروق ۳۰۰۰ نفر است. معروفترین محصول روستا فرش دستبافت می باشدكه روزگاری جزو معروف ترین كالاهای صادراتی ایران به شمار می رفت.
تاریخچه ساروق
ساروق دارای سابقه تاریخی بسیار طولانی است و زمانی به عنوان دارالملك فراهان و سر آمد روستاهای منطقه محسوب می شده است و یكی از مراكز پذیرایی كاروان های مهاجر به كربلای معلا در زمان قدیم بوده است بنای امامزادگان ۷۲ تن مربوط به سده ششم هجری است كه در سال ۱۳۱۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . كتیبه هایی كه در بنای امامزادگان وجود دارند مربوط به دوره های مختلف می باشد. كتیبه موجود بر روی صندوق در بقعه شرقی كه شجره را بیان كرده مربوط به سده ششم هجری قمری است و یكی از نكات جالب در مورد این كتیبه به كار رفتن واژه ساروق در آن است. دو كتیبه متفاوت نیز به صورت خطاطی بر روی دیوار منقوش است .
قسمتی از سوره صف كه در زیر یكی از گنبدها نوشته شده از نظر سبك شناسی نقاشی مربوط به سده هفتم و هشتم هجری قمری است . در كتیبه موجود بر روی دیوار غربی بقعه این جمله نوشته شده است (( هذا قبر علی صالح ابن عبدالله الا عرج ابن الحسین الاصغر ابن علی زین العابدین بم الحسین ابن علی ابن ابی طالب صلوه الله علیهم اجمعین فی سنه خمسائه)) و البته این جمله ادامه داشته كه پاك شده است . محراب های بقعه بعدا به آن الحاق شده است و نوع آجرهای به كار رفته در گنبدها مربع است كه دو پوش می باشد . نكته قابل توجه در باره این گنبدها این است كه بنای آنها مستطیل شكل بوده در حالیكه پایه گنبدها مربع می باشد .
شرح حال امامزاده
امامزادگان هفتاد دو تن از احفاد نوادگان امام زین العابدین (ع) و امام محمد باقر (ع) و موسی كاظم (ع) هستند . كه به صورت دسته جمعی از كربلا به مقصدتوس جهت زیارت علی ابن موسی الرضا (ع) عازم بودند كه این حركت را مزدوران مامون دانستند و ایشان را به شهادت رساندند بزرگ این امامزادگان پدر و پسری هستند كه در كتب نامشان با بهترین القاب و توضیحا می درخشد پدر: علی صالح ابن عبدالله اعرج ابن حسین اصغر ابن امام زین العابدین (ع) است . پسر: عبدالله الثانی ابن علی صالح فوق الذكر .
در بقعه شرقی محوطه بزرگ ۷۲ تن كه با داشتن دو گنبد . ۱۰پله در طرفین پایه های دو گنبد از دیگر بقعه ها متمایز است دو فضای چند ضلعی وجود دارد كه محل ورود فضای دوم از طرف شرق و یا به عبارت دیگر بالا سر امامزادگان عبدالله ثانی و علی صالح است . این فضا كه از نظر مساحت بقعه و ضخامت دیوارها و نقشه كلی حایز اهمیت است. دارای یك صندوق قدیمی چوبین با شش قبر مرتفع از زمین با پوشش مرمر و كاشی است این فضا با ایوان طاق نمای ورودی به طول ۴۰/۱ متر به فضای اول متصل می شود ودر مجموع ۲۵ متر می باشد كه در میانه صندوق منبت با طرح های هندسی و گلدانی مقبره ام سلمه به چشم می خورد كه او دختر عمو و همسر علی صالح و مادر عبدالله ثانی است كه امام كاظم و امام رضا علیهم السلام به آن دو همسران صالح شایسته می گفتند .
بزرگ ۷۲ امامزاده چه كسانی هستند؟
بزرگ این امامزادگان پدر و پسری هستند كه در كتب نامشان با بهترین القاب و توضیحا می درخشد پدر: علی صالح ابن عبدالله اعرج ابن حسین اصغر ابن امام زین العابدین (ع) است . پسر: عبدالله الثانی ابن علی صالح فوق الذكر .
