این جمله از مدیر موزه جنگ استرالیا در سال 1948، حقیقت موزه‌های جنگ در سراسر دنیا را نشان می‌دهد: «در این موزه، روح سربازان حضور دارد، در قلب سرزمینی كه با عشق خود آن را ساخته‌اند».
در اكثر نقاط دنیا سعی می‌شود با اختصاص موزه‌هایی، هم یاد جان‌باختگان جنگی برای همیشه حفظ شود و همكاری كنند تا مردم امروز درك صحیحی از جنگ و اثرات آن بر كشور داشته باشند. این نوع موزه‌ها در بسیاری از كشورها به نام موزه‌های جنگی شناخته می‌شوند و معروف‌ترین‌شان مربوط به كشورهایی می‌شود كه نامشان در تاریخ جنگ برجسته است و خود قسمت بزرگی از این تاریخ هستند.
موزه جنگ آمریكا كه در سال 1923 تأسیس شد، مجموعه‌ای است از آثار شخصی، سلاح‌ها، وسایل نقلیه، لباس و پوستر سربازان و یا موزه كره‌شمالی كه در بخشی از «پیونگ یانگ»،به عنوان نمادی از جنگ این كشور با آمریكا به‌چشم می‌خورد، نمونه‌های معروفی از موزه‌های مخصوص جنگ هستند. اما در این میان، شاید موزه جنگ امپریال در انگلیس، موزه یادمان دیوار برلین و موزه جنگ روسیه در نوع خود شاخص‌تر باشند.
موزه جنگی در پارك پیروزی
روسیه از آن دست كشورهایی است كه در اكثر مواقع یكپای جنگ‌های بزرگ و جهانی بوده است؛ از این رو، موزه جنگی پایتخت این كشور باید یكی از مجهزترین و پربیننده‌ترین‌ها در دنیا باشد. موزه جنگ مسكو یكی از زیباترین موزه‌های این شهر است كه در سال 1993 در پارك بزرگی به‌نام پابدو (پیروزی) ساخته شده است. این موزه از 2بخش تشكیل شده است. بخشی از آن، در داخل ساختمان زیبایی كه به شكل نیم‌دایره ساخته شده، قرار دارد و بخش دیگر در داخل فضای آزاد است.
بخشی از تسلیحات نظامی به همراه تصاویری از صحنه‌های جنگ و اسامی سرداران و مبارزان در داخل ساختمان و ادوات نظامی بزرگ مانند تانك‌ها و توپ‌ها و هواپیماهای جنگی در فضای آزاد مستقر شده است.
هر بازدیدكننده بعد از ورود به موزه مسكو، تالاری به‌نام افتخار را می‌بیند كه در آن، روی سنگ‌های مرمر اسامی رزمندگان جنگ كه لقب قهرمان اتحاد شوروی را به‌دست آورده‌اند، حك شده است. در این تالار مجسمه «سرباز پیروز» قرار دارد.
دور تالار افتخار نمایشگاه نظامی- تاریخی برپاشده است. این نمایشگاه كه جو و رویدادهای آن زمان را منعكس می‌كند، امكان می‌دهد تا همه جزئیات آن رویدادها به‌خوبی مجسم شود. اشیای نمایشی موزه از آستانه جنگ و آمادگی برای جنگ، حمله آلمان نازی به اتحاد شوروی، جریان عملیات جنگی، جنبش چریكی، پشت جبهه شوروی، آزادسازی كشورهای اروپا، همكاری اتحاد شوروی با متحدان در ائتلاف ضدهیتلری در مقابله با بلوك فاشیستی و محاكمه مجرمین جنگی آلمانی و ژاپنی حكایت میكنند.
یك طبقه پایینتر، در تالار خاطره و ماتم، «كتاب‌های یادبود» قرار دارند كه در آنجا اسامی رزمندگانی كه در جنگ كبیر میهنی جان خود را از دست داده‌اند، قید شده است. در این تالار مجسمه «زن عزادار» ساخته ل.كربل، مجسمهساز معروف گذاشته شده است. در این طبقه، سیستم خودكاری وجود دارد كه به بازدیدكنندگان اجازه می‌دهد، اطلاعاتی در مورد افرادی كه در نبردها و بیمارستان‌های نظامی جان خود را از دست داده‌اند یا در سال‌های جنگ جهانی دوم به اسارت گرفته شده‌اند، كسب كنند.
سالن‌های سینما بخش دیگری از این موزه است كه در آنجا فیلم‌های مستند مربوط به سال‌های جنگ كه از عملیات جنگی در جبههها و زندگی مردم پشت جبهه حكایت می‌كند، نمایش داده می‌شود. در همین طبقه ساختمان موزه، سالن‌های نمایشگاه و مراكز خدمات برای بازدیدكنندگان قرار دارد.
بر فراز نوار مرگ
دیوار برلین اصلی‌ترین نماد جنگ سرد بود كه به پرده آهنین مشهور شد و به مدت 28 سال شهر برلین را به 2 منطقه شرقی و غربی تقسیم كرد. طی این دوره، نزدیك به 5هزار نفر تلاش كردند، از این دیوار عبور كنند و بین 100 تا 200نفرشان كشته شدند. البته فرارهای موفقی هم در این برهه از زمان روی داد. مردم محصور پشت دیوار شرقی برلین از روش‌های مختلفی مانند پریدن از پنجره آپارتمان‌های كنار مرز یا عبور از تونلی عریض زیر دیوار برلین، برای فرار به نیمه دیگر كشور آلمان تلاش می‌كردند.
در برلین امروز كه دیگر دوپاره نیست، یادواره‌هایی برای قربانیان حكومت كمونیستی شوروی در محل‌های تاریخی این شهر برپا كرده‌اند. بیشتر این یادواره‌ها در یكی از خیابان‌های آلمان قرار دارد كه زمانی دیوار برلین در امتدا آن بنا شده بود. پنجره بلوك‌های ساختمانی این خیابان بسیار معروف است. در آن زمان، مردم ساكن شرق برلین سعی می‌كردند از این پنجره‌ها به سمت غرب شهر بپرند.
در قسمت شرقی این خیابان، «پنجره یادبود» با عكس و نام تعداد زیادی از قربانیان دیوار برلین قرار دارد. این بنا به صورت دیوار عریض كوتاهی با تعدادی پنجره است. در همین سمت خیابان، نمایشگاه روبازی با تعدادی تابلو وجود دارد كه تاریخچه تجزیه برلین را شرح می‌دهد. بنای یادبود دیوار برلین و قربانیانش هم در شرق خیابان واقع است. در سال 1998 از این بنا پرده‌برداری شد و روی آن نوشته شده بود: «در یاد تجزیه شهر از 13 آگوست 1961 تا 9 نوامبر 1989 و یادواره‌ای از قربانیان حكومت ستمگر كمونیست».
در غرب این خیابان، مركز تازه‌تأسیس بازدیدكنندگان و مركز اسناد وجود دارد. مركز بازدیدكنندگان كه در سال 2009 شروع به كار كرد اطلاعاتی در مورد دیوار برلین به بازدیدكنندگان می‌دهد و مركز اسناد هم شامل اطلاعات تاریخی، نمایشگاه دائم به دو زبان آلمانی و انگلیسی، آرشیو دیجیتال به همراه مدارك اصلی، برجی كه می‌توان استحكامات مرزی سابق را دید و ایستگاه‌های رادیویی با برنامه‌های تاریخی از شرق و غرب، می‌شود.
یكی از مكانهای معروف این خیابان، موزه «ایست بازرسی چارلی» است. این ایست بازرسی در زمان تجزیه برلین، بهترین سیستم امنیتی مرزی در جهان را دارا بوده و اكنون به‌عنوان یادبودی از دوران سیاه برلین به موزه تبدیل شده است.
جنگ‌های جهانی در 5 موزه
موزه سلطنتی جنگ در لندن در پوشش دادن درگیری‌ها از جنگ جهانی اول تا به امروز، تا حدودی منحصربه‌فرد عمل كرده است. این موزه 6 شعبه دارد. 5 شعبه برای بازدید عموم باز است و در سال 1917 تأسیس شده است.
متفاوت‌ترین ویژگی شعبه داكسفورد این است كه هر روز به مدت 2ساعت این امكان را برای بازدیدكنندگان فراهم می‌كند كه اقلام جنگی این موزه را در دست بگیرند و گذشته را حس كنند. همچنین در این شعبه، محلی دیده می‌شود كه در آن، اتاق عملیات 1940 شبیه‌سازی شده است. این عملیات مربوط به هدایت جنگنده‌های داكسفورد در مقابل حمله هوایی آلمان به بریتانیا در خلال جنگ جهانی دوم می‌شود. گفته می‌شود، این شبیه‌سازی بر اساس اسناد، فیلم، عكس و خاطرات شخصی پرسنل آن بوده است.