ینگی امام یكی از روستاهای كهن شهرستان ساوجبلاغ است كه امامزاده، كاروانسرا و تپهای تاریخی را در خود جای دادهاست. در ابتدا نام ینگی امام به امامزاده و سپس به كاروانسرا و تپه و هم اكنون به همه این روستا اطلاق میشود.
كاروانسرا
به فاصله كمی از آرامگاه امامزادگان هادی و علیالنقی و حدود ۱۰۰متر از سمت جاده كرج-هشتگرد، كاروانسرای شاه عباسی ینگی امام قرار دارد. طرح كلی كاروانسرا مستطیل شكل است. چنان كه طول خارجی آن ۶۹متر و عرض آن ۶۰/۶۷متر است. متأسفانه هم اكنون فقط ضلع شرقی نمای خارجی آن همچون گذشته سلامت خود را حفظ كرده و نمای خارجی سه ضلع دیگر تغییرات كلی یافتهاست. از تغییرات ایجاد شده در این كاروانسرای زیبا كه نوعی تخریب به شمار میرود، میتوان به نصب درب و پنجرههای جدید در نمای شمالی، مسدود شدن دو طاقنما و در ورودی ضلع جنوبی كه دهانه قوس سر در آن ۴۰/۵ متر است، فروریختگی طاق در سردر ورودی ضلع جنوبی، ضمیمه شدن حجرههای دو طرف ضلع شمالی داخل كاروانسرا به حجرههای پشتی، تغییرات عمده در محوطه گوشه جنوب غربی و… اشاره كرد. اهمیت و زیبایی كاروانسرای ینگی امام به حدی است كه وصف آن علاوه بر سفرنامههای ایرانی به سفرنامههای خارجی نیز سرایت كردهاست. به عنوان نمونه لرد كرزن نایبالسلطنه هندوستان در سفر خود طی سالهای ۱۸۸۵و ۱۸۹۵میلادی و «یوشیدا ماساهارو» نخستین فرستاده دولت ژاپن به ایران در عصر قاجار از تناسب و زیبایی تحسین برانگیز این كاروانسرا سخن به میان آوردهاند. میرزا حسین فراهانی در سفرنامه خود ضمن شرح مسیر راه تهران تا قزوین مینویسد: «كاروانسرای ینگی امام شش اتاق بزرگ و كوچك پاكیزه سفید كاری شده دارد كه همه را فرش كرده و مبل گذاشتهاند و منزلگاه مسافران محترم است. جلوی این كاروانسرا باغ بزرگی ساخته شده كه قریب به دوازده جریب است و صحن كاروانسرا مشتمل بر سه ایوان و بیست و چهار حجرهاست كه همه حجرهها اتاق شده و بعضی اتاقها حصیر فرش و مبل مختصری دارد كه منزلگاه مسافران است».
هم مرور زمان، هم بی تولیتی این مكان زیبای تاریخی و هم تغییراتی كه در ساختمان آن از پیش از انقلاب به وجود آمده زنگ خطری است كه هر چه زودتر باید مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای حفاظت و مرمت آن اقدام نمایند. بهترین پیشنهاد آن است كه كاروانسرا پس از ثبت به عنوان اثر ملی به مجتمع فرهنگی. سیاحتی یا موزه تبدیل شود.
تپهٔ تاریخی
سومین اثر معروف ینگی امام، تپهای تاریخی است كه به فاصله كمی از امامزاده و كاروانسرا در حاشیه جاده كرج-هشتگرد قرار دارد. سالهای پیش، آثار و علایم معماری روی آن نمایان بوده كه به مرور زمان از میان رفتهاست. درباره تاریخنگاری تپه مزبور پیش از انجام حفاریهای باستانشناختی سخنی نمیتوان گفت؛ اما وجود تكههای فراوان سفال در سطح آن و كشف آثار به صورت تصادفی به هنگام تعریض جاده از تاریخی بودن تپه حكایت میكند.
