كهنه گرگانج تركمنستان
كُهنه‌گُرگانج (كُهنه‌اورگَنج — كُهنه‌اورنگ) كه در گذشته آن را به فارسی گرگانج به عربی جرجانیه و به تركی اورگنج می‌نامیدند، نام شهری باستانی در شمال شرقی كشور كنونی تركمنستان و در جنوب مرز ازبكستان است، كه امروزه سی‌هزار نفر جمعیت دارد.
مردم خوارزم و گرگانج (كهنه‌گرگانج امروزی) از نژاد ایرانی و زبانشان تا پیش از سدهٔ ۱۳ میلادی زبان خوارزمی از زبان‌های ایرانی بوده‌است كه به زبان ایرانی سغدی بسیار نزدیك بوده‌است. پس از سدهٔ ۱۳ میلادی، رفته‌رفته این زبان با گویش‌های خاصی از تركی و فارسی (از زبان‌های ایرانی) جایگزین می‌شود.
این شهر در آغاز گرگانج نام داشته است. شهر گرگانج در زمان پادشاهی سلطان محمد خوارزمشاه مركز سرزمین خوارزم و پایتخت خوارزمشاهیان بود. رود آمودریا از كنار این شهر می‌گذشت. این شهر بزرگ‌ترین شهر در سر راه ابریشم بود. یافته‌های باستان‌شناسی در این جا نشانه‌هایی از زمان هخامنشیان به‌دست می‌دهد. روزگار زرین این شهر در سده‌های ۱۲ و ۱۳ میلادی بوده‌است چه كه پس از بخارا این شهر پرآوازه‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر آسیای میانه در آن زمان بوده‌است.
رشیدالدین وطواط، ادیب معروف ادبیات فارسی و عربی كه در زمان خوارزمشاهیان می‌زیست، بیشتر عمر خود را در این شهر گذرانید. در سال ۶۱۶ هجری قمری، كمی قبل از هجوم چنگیز بدان شهر، یاقوت حموی جرجانیه را دیده و آن را گرگانج (كهنه‌گرگانج امروزی) خوانده‌است.
در ۶۱۷ ه ق چنگیز خان مغول بدین شهر تاخت، محاصرهٔ این شهر ۴ ماه از ذیقعدهٔ ۶۱۷ تا صفر ۶۱۸ به طول انجامید. وی كشتار خونینی به راه انداخت و شهر را با خاك یكسان ساخت.
