بدون هیچ تردیدی زمینهای بازی بخشی كامل و جدانشدنی از خاطرات هر كودكی است. در حالی كه تمرینات گروهی نقشی غیرقابل انكار در ارتقای سلامت جسمانی و قدرت فیزیكی كودكان دارد كارشناسان بر نقش موثر زمینهای بازی در تعلیم و تربیت و بهبود روابط اجتماعی كودكان تاكید دارند. در این بین كودكان با صرف اوقات فراغت خود در این مكانها تواناییهای بالقوه خود را مورد شناسایی قرار داده به درك جدیدی از مفاهیم دست مییابند، توانایی حل كردن مشكلات پیش رویشان را یافته و با نقشهای آینده و كنش و واكنشهای اجتماعی آشنا میشوند.
امروز زمینهای بازی مدرن با این هدف طراحی میشوند كه جلوی محدود كردن كودكان را گرفته و زمینه آشنایی هر چه بیشتر آنها با محیط اطرافشان را فراهم كنند. از این رو جای هیچ تعجبی نیست كه این مكانها نقشی موثر و خاص را در دوران كودكی انسان ایفا میكنند. شاید به همین دلیل است كه طراحی این مكانها با خلاقیت بیشتری همراه شده و طراحان جسارت بیشتری در این زمینه به خرج میدهند. نتیجه همین خلاقیتهاست كه امروز سبب شده والدین نیز كمابیش به اندازه كودكانشان شیفته این محیطها شوند. در ادامه قصد داریم شما را با تعدادی از این مكانها آشنا كنیم و خاطرات رنگارنگ كودكیمان را با هم مرور كنیم.
بروملبی (Brumleby)، كوپنهاگ، دانمارك
این زمین كه از تعدادی خانه تراس دار قرن نوزدهمی ساخته شده یكی از اولین نمونههای ساخت و ساز اماكن عمومی به شیوه دانماركی است. این زمین بازی كوچك و پیچیده با تراسهای جالب توجهاش مكانی مدرنتر از طرحهای قدیمی را به كودكان مشتاق هدیه میكند. خانههای بازی كوچك آن تصویری آیینهای از خانههایی است كه در اطراف این زمین قرار گرفتهاند. گویی كه از سر ذوق جهان كوچكی از ناحیه تاریخی بروملبی در اینجا به نمایش گذاشته شده است. حتی رنگ منازل هم در این خانههای بازی شبیه سازی شدهاند. خانههای برجسته این ناحیه توسط معمار دانماركی میشل گوتلیب و با الهام از خانههای كشاورزان ایتالیایی ساخته شده و از 1959 تاكنون در فهرست اماكن حفاظت شده قرار گرفتهاند. در ضمن نسخههای خانههای این زمین به شكلی انحنادار ساخته شده تا تخیل كودكان را به كار اندازد.
پارك بلكسلند ریورساید (Blaxland Riverside)، سیدنی، استرالیا

در ناحیهای در مجاورت رودخانه پاراماتا (Parramatta) و در نزدیكی منطقه تاریخی اسلحه خانه نیواینگتون (Newington) این پارك كه عنوان بزرگترین و بهترین پارك و زمین بازی سیدنی را یدك میكشد واقع شده و قادر است به دلیل داشتن تابهای بسیار بزرگ، تونلهای سرسره دار، دیوار بازی، خانههای درختی 12 متری و البته بزرگترین پارك آبی خارجی در ناحیه نیو ساوت ولز(New South Wales) به خود ببالد. این پارك آبی از 170 فواره و آب پاش استفاده كرده تا تونلهای آبیاش نیز به همان اندازه سایر سرگرمیهای پارك پر نشاط و مهیج باشند. این مكان كه بالغ بر هفت جریب مساحت دارد والدین را نیز تشویق میكند كه همپای كودكانشان به تفریح و فعالیت بپردازند. همچنین محیط اطراف این پارك از نظر تاریخی نیز مهیج و سرگرم كننده است. برای دههها از این محل به عنوان مكانی برای كارخانجات نساجی و كشاورزی استفاده میشد بعدها برای اهداف نظامی و صنعتی نیز مورد استفاده قرار گرفت اما اینك به پاركی بزرگ بدل شده كه خلاقانه در پی جلب رضایت خانوادهها است. این پارك كه در ژوئن 2012 افتتاح شد موجبات گذراندن یك روز شاد و سرگرم كننده در بیرون از منزل را برای بازدید كنندهها فراهم میكند.
پارك نیشی روكوگو (Nishi Rokugo)، توكیو، ژاپن

یكی از فوایدی كه وقت گذرانی در زمینهای بازی برای كودكان دارد كمك به ارتقای درك مفاهیم در آنان است و این پارك واقع در توكیو در راستای كمك به درك مفهوم بازیافت توسط كودكان ساخته شده است. با نگاهی به آن درك این نكته كه چرا به این پارك لقب پارك تایرها داده شده چندان سخت نیست. در حدود سه هزار تایر فرسوده در این مكان گردآوری شده و در قالب انواع تركیبات قابل صعود همچون روبوت یا دایناسور برای بازی كودكان به كار برده رفتهاند. این پارك همچنین دارای ساختارهای تونل مانند، پل، كوهستان، سرسرههای غولآسا و حتی تابهایی ساخته شده از لاستیك است كه برای بزرگسالان نیز مناسب میباشند. محوطه بازی بچهها كاملا با شن پوشیده شده تا ضامن ایمنی و سلامت كودكان باشد. در اینجا ما شاهد یكی از عجیبترین و غیر معمولترین راهها برای استفاده مجدد از لاستیكها و تایرهای كهنه هستیم. همچنین در اینجا بچهها در عین گذراندن اوقاتی شاد با مفهوم بازیافت اشیا و مواد بی استفاده و دور ریختنی آشنا میشوند.
پارك گالیور، والنسیا، اسپانیا

ادبیات میتواند ارائه دهنده ایدههای بكر و خارقالعادهای باشد كه قادرند تخیلات كودكی را به پرواز درآورند. كتاب منتشر شده جاناتان سوئیفت یعنی سفرهای گالیور هنوز هم در زمان سفر كرده و تاثیرات خاص خود را بر جای میگذارد. این اثر را میتوان در پارك گالیور از نزدیك مشاهده كرد جایی كه كودكان در نقش مردمان كوچك لیلیپوت گرد مدل بزرگ ساخته شده از فایبر گلاس گالیور به بازی و شیطنت مشغولند. این مجسمه میخكوب شده به همراه اسباب و لوازم پراكندهاش این زمین بازی را تشكیل میدهند. این پارك كه در بستر قدیمی رودخانه توریا قرار گرفته مكانی ایدهال برای آشنا كردن كودكان با هنر اجتماعی، فضاسازی و البته ادبیات داستانی به شمار میرود.
زمین بازی شولبرگ (Schulberg)، ویسبادن، آلمان

كارشناسان باور دارند كه بازی در محیطهای طبیعی در ارتقای سلامت جسمی و ادراك كودكان نقشی موثر ایفا میكند و این زمین بازی با به كار گیری عناصری خاص این مهم را به نحو احسن به انجام میرساند. این زمین كه در دامنه كوه قرار گرفته و به شهر ویسبادن مشرف میباشد در عین حال جذابیت زیادی نیز برای بزرگسالان دارد. اما طراحی خلاقانه آن با نگاه نوین خود تاثیری به مراتب گستردهتر بر كودكان داشته است. در این پارك یك جفت لوله سبز رنگ كه در میان درختان پیچ و تاب میخورند و شبكهای توری كه در بین این دو لوله بافته شده و به كودكان امكان بالارفتن و حركت میدهد نقش اصلی را برای سرگرم كردن كودكان و البته بزرگسالان برعهده گرفتهاند. در این بین موانع و بخشهای دیگری هم قرار گرفته كه از آن جمله میتوان به یك سرسره بزرگ، دیوارهایی برای صعود كردن و حتی تابهای متعدد اشاره كرد. كل این ساختار 35 متر قطر داشته و برای راحتی خیال والدین بیش از 3 متر ارتفاع ندارد. این پارك امكان تفریح و فعالیت در حومه شهر را برای علاقمندان فراهم كرده است.
پارك كلمیجونتری (Clemyjountri)، ویرجینیا، آمریكا

این پارك رنگارنگ كه در میان درختان سرسبز در ناحیه فرفكس ایالت ویرجینیا قرار گرفته شاید در نگاه اول شبیه به یك زمین بازی معمولی به نظر برسد. هر چند قسمتهای مختلف پارك شامل، تابها، یك چرخ و فلك و میلههای میمون به قدری كوچك ساخته شدهاند كه بچهها حین بازی كاملا پهلو به پهلوی یكدیگر قرار میگیرند. در واقع این فضای كوچك به كودكان امكان میدهد صرفنظر از تواناییهایشان اوقات خوشی را در كنار یكدیگر بگذرانند. همچنین معابر و محل قرار گیری تجهیزات و وسایل بازی با رنگهای پرطراوت رنگ آمیزی شده تا دسترسی آسانتری را برای كودكان به ارمغان بیاورد. برخی از بخشهای پارك به گونهای طراحی شده تا شركت در فعالیتهای گروهی را برای كودكان امكان پذیر سازد در حالی كه بعضی قسمتها آرامتر و در نقاط خلوتتری قرار گرفتهاند تا كودك از حریم خصوصی مورد نیازش در حین بازی نیز برخوردار شود. همانگونه كه پیشتر اشاره كردیم یكی از فواید بازیهای دوران كودكی كمك به توسعه مهارتهای اجتماعی و ارتباطی در كودكان است و به نظر میرسد این پارك مكان خوبی برای این آموزشها به حساب میآید كه به كودكان كمك میكند در ضمن تفریح و برخورداری از اوقاتی خوش به این هدف نیز دست یابند.
زمین بازی بوآدیا دل مونته (Boadilla Del Monte)، مادرید، اسپانیا

مینهای بازی میتوانند همانند سكویی برای به پرواز در آوردن تخیلات كودك عمل كنند و این همان چیزی است كه باید مد نظر طراحانی كه فضاهای بازی را برای كودكان طراحی كرده یا میسازند قرار گیرد. وقتی كه گروهی از طراحان در حال كار روی نوسازی و اصلاح پارك بوآدیلا دل مونته بودند دو تن از آنان ادواردو ناواجیو و سابا تارسولی كاملا به این موضوع كه رنگ و فضای بازی چه نقشی در توسعه شخصیت و مهارت كودكان دارند واقف بودند. نتیجه كار آنها زمین بازی غیر معمول و ساختارهای معماری گیج كنندهای بود. این دو معمار فضای بازی بزرگی طراحی كردند كه با رنگهای فریبنده سفید و آبی تزئین شده بود و شامل وسایل معمول زمین بازی به همراه سازههای دراماتیكی است كه با بازی نور و سایه تخیل كودكان را در هنگام بازی تحریك و تشویق میكنند.
زمین بازی پارك بلویل (Belleville)، پاریس، فرانسه

همیشه لازم نیست زمینهای بازی مسطح و هموار باشند گو اینكه گاهی اوقات طراحان و معماران این مكانها موانع طبیعی موجود در محیط را گرفته و آنها را به امتیازات مكانی تبدیل میكنند. این پارك و زمین بازی آن كه در شهر پاریس قرار گرفته از همین ویژگی برخوردار میباشد. این زمین روی سراشیبی بسیار تندی قرار گرفته است كه مبنای اصلی ساخت پارك قرار گرفت. در واقع این زمین از سراشیبیهای تندی ساخته شده كه كودكان را به صعود از آنها تشویق میشوند و البته این سطوح درجات مختلفی از سختی را دارا میباشند تا همه كودكان با تواناییهای گوناگون قادر به آزمودن شانس خود در این صعود باشند. حتی در برخی نقاط از طناب یا گیره برای كمك به بالا رفتن كودك استفاده شده و در نهایت هدف این است كه كودك احساس كند توانسته بر این آزمون غلبه كند. سازندگان این پارك شگفت انگیز از عناصر گوناگونی برای جلب نظر كودكان استفاده كردهاند از جمله قالیچه پرنده، استحكامات دفاعی قرون وسطایی و حتی بخشی از كشتی دزدان دریایی كه جز مسیرهای حركتی رو به بالا قرار دارند ولی اوج موفقیت و تاج این آزمون یك خانه درختی است كه در بالاترین نقطه پارك قرار گرفته و جایزه كسی است كه موفق میشود به آن برسد.
جنگل تور، هاكونه (Hakone)، ژاپن

این پارك كه در فضای باز موزه هاكونه قرار گرفته است به مناسب چهلمین سالگرد افتتاح این موزه ساخته شد. این مكان در اصل یك عمارت كلاه فرنگی چوبی است كه در داخلش شبكه رنگارنگی از تور قرا رگرفته است. این تور توسط هنرمند ژاپنی توشیكو هوریوچی و با دست قلابدوزی شده است. هنرمند در ابتدا این شبكه توری را به گونهای طراحی كرده بود كه كودكان روی آن سوار شده و در اطرافش چرخیده و تاب بخورند اما زمانی كه تصمیم گرفته شد این مكان حفاظت شود هنرمند تصمیم گرفت این محافظ به گونهای طراحی شود كه مرز بین خطوط داخلی و خارجی محو و نامشخص باشد و این عمارت كه تماما از چوبهای قابل بازیافت ساخته شده این امر را برآورده كرده است.این زمین بازی در سال 2009 افتتاح شد و از آنزمان تا كنون به دلیل استفاده خلاقانه از مواد طبیعی به شهرت رسیده است. توشیكو در این زمینه میگوید: كودكان شیفته كارهای من هستند. هر چند كه با گذر سالها این مواد پوسیده شده و به تدریج ناپدید میشوند ولی كودكانی كه با آنها سرگم بودند خاطرات این لحظهها را برای همیشه در ذهن خود حفظ خواهند كرد.
زمین بازی آبی، تیچی (Tychy)، لهستان

البته همیشه هم نباید زمینهای بازی فضاهایی خشك و لبریز از تاب و الاكلنگ باشند. در سال 2012 این زمین بازی آبی در ساحل رودخانه گوستینیا (Gostynia)درشهر تیچی افتتاح شد. محوطه این پارك به گونهای طراحی شد كه تكمیل كننده انحناهای محیط و چشم انداز اطرافش باشد به طوری كه هیچكدام از درختان اطراف قطع نشوند. حتی نردهها و اتاق كنترل پارك هم در هماهنگی با محیط تعبیه شد. محوطه این پارك درخشان و رنگارنگ بوده و دارای فوارههای متعدد و آبنماهای متنوعی است. همچنین در طول شب چراغهایLED این پارك را به نمایشگاه آبی خیرهكنندهای تبدیل میكنند. این زمین بازی آبی زیبا هوش كودكان را تحریك و تقویت میكند و چه كسی میداند؟ شاید راههای استفاده از آب را نیز به كودكان آموزش میدهد. بازی كردن با آب به كودكان در فهم ریاضی و فیزیك نیز كمك میكند. البته چه چیزی میتواند مفرحتر از پریدن به داخل گودالی از آب و پخش كردن آب با صدای شلپ شلوپ در اطراف باشد.