ریپورتاژ آگهی
آرامگاه شاه قاسم انوار

آرامگاه شاه قاسم انوار

سید معین‌ الدین‌ علی‌ بن‌ نصیر هارون‌ ابوالقاسم‌ حسینی‌ سرابی‌ تبریزی‌، یكی‌از صوفیان‌ بزرگ‌ سده‌ هشتم‌ و نهم‌ هجری‌ قمری‌ است‌.
  • 1400/11/11
  • استان : خراسان رضوي
  • شهر : تربت جام
  • دسته : آرامگاه های ایران
آدرس : در كنارروستای‌ لنگر در ۲۴ كیلومتری‌ شمال‌ غربی‌ تربت‌ جام‌ واقع‌ شده‌ است‌
تلفن : 66059000-021

سید معین‌ الدین‌ علی‌ بن‌ نصیر هارون‌ ابوالقاسم‌ حسینی‌ سرابی‌ تبریزی‌، یكی‌از صوفیان‌ بزرگ‌ سده‌ هشتم‌ و نهم‌ هجری‌ قمری‌ است‌. مقبره‌ وی‌ كه‌ از آثار امیر علی‌ شیرنوایی‌ است‌، در كنارروستای‌ لنگر در ۲۴ كیلومتری‌ شمال‌ غربی‌ تربت‌ جام‌ واقع‌ شده‌ است‌. این‌ بنا بصورت‌ مربع‌ مستطیل‌ با دو ایوان‌در جبهه‌های‌ جنوب‌ غربی‌ و شمال‌ شرقی‌ است‌ و حجره‌هایی‌ در طرفین‌ ایوان‌ شمال‌ شرقی‌ و ضلع‌ شمالی‌ دارد.بنا دارای‌ ۸۰/۲۴ متر طول‌ و ۶۰/۲۰ متر عرض‌ است‌. شكل‌ داخلی‌ بنا، چهار تاقی‌ است‌ كه‌ مقبره‌ منسوب‌ به‌ شاه‌قاسم‌ در شاه‌ نشین‌ نیم‌ هشت‌ ضلعی‌ شمال‌ شرقی‌ واقع‌ شده‌ است‌.

ایوان‌ اصلی‌ بنا در حدود ۱۰ متر طول‌، ۷۰/۶متر عرض‌ و ۱۰ متر ارتفاع‌ دارد. در حجره‌ سمت‌ راست‌، قبر منسوب‌ به‌ پسر شاه‌ قاسم‌ قرار دارد. بنظر می‌رسداین‌ بنا بعنوان‌ خانقاه‌ یا لنگر و محل‌ تجمع‌ مریدان‌ مورد استفاده‌ بوده‌ است‌. در ایوان‌ جنوبی‌ كتیبه‌ جالبی‌ به‌ خط‌نستعلیق‌ به‌ تاریخ‌ ۱۰۴۶ ه . ق‌ كه‌ حاوی‌ فرمان‌ است‌، نصب‌ شده‌ كه‌ حاكی‌ از تخفیف‌ مالیات‌ هفت‌ گروه‌ از مردم‌تربت‌جام‌ است‌.

در خرگرد جام واقع شده و اكنون خرگرد جام را لنگر می نامند. در خراسان آن زمان نام دو خرگرد (خرجرد) ذكر شده است یكی در خواف ویكی در جام كه این خرگرد بعد از دفن قاسم انوار به لنگر معروف گردیده است و خرگرد خواف به همان نام باقی مانده است. لنگر در لغت آنندراج به معنی جایی است كه هر روز به مردم طعام برسد. به همین خاطر خانقاه را نیز لنگر گویند.

روستای لنگر كه بنای قاسم انوار در كنار آن قرار گرفته در حدود ۲۵ كیلومتری جاده تربت جام-فریمان قرار گرفته است بنای مقبره قاسم انوار با آجر وگچ بناگردیده ودر داخل وخارج آن كتیبه كاشی یا سنگ نوشته ندارد.

عرض بنا بیست متر و شصت سانتی متر و طول آن بیست و چهار متر و هشتاد سانتی متر و ارتفاعش از كف باغ دوازده متر و هشتاد سانتی متر است ،پوشش سقف بنا مانند عرقچینی است كه بر سر ساختمان گذارده باشند لذا گنبد بلند و مرتفع ندارد و یا اگر داشته به مرور زمان از بین رفته و فقط عرقچین آن باقی مانده است.
در داخل بقعه قبر شاه قاسم در قسمت خروجی نزدیك به ضلع شمال شرقی است و صورت قبر بزرگی با آجر و گچ نمایان است و قریب یك متر از زمین بقعه بلندتر است و قبر مذكور فاقد هیچ گونه لوح وسنگ نوشته قدیمی است ولیكن در جام تمام مردم قبر را از شاه قاسم انوار می دانند.
به طور كلی در خارج وداخل بنا مطلقا كتیبه یا نوشته دیگری از طرف بانی آن به كار برده نشده است لذا احتمال می رودكه در بنای مقبره قاسم انوار از اینكه كتیبه وعبارتی ندارد غفلت شده باشد یا این كه ساختمان مزار لنگر در زمان حیات امیر علیشیر نوایی تا به همین مقدار رسیده بوده كه بانی موفق آن به سرای دیگر شتافته و فرصت اتمام كامل را نیافته است.
كف ساختمان گور از سطح باغ آنجا به قدر یك پله بلند تر است ودر طرف شرقی بنا ایوانی دارد به عرض پنج متر وشصت سانتی متر وطول چهار متر وبیست سانتی متر وبلندی ایوان تا خرند بالای ایوان یازده متر است ودر دوطرف ایوان حجراتی دارد كه محل توقف دراویش یا اشخاص دیگری بوده كه برای زیارت به لنگر می آمده ومی آیند.
در طرف راست ایوان حجره آجری است كه قبری در وسط آن نمایان است وعقیده مردم لنگر برآن است كه این قبر فرزند قاسم انوار است و در حال حاضر (تیرماه ۸۴) در مراجعات مكرری كه به آن جا داشتم به دلیل آن كه در دست تعمیر و مرمت بود نتوانستم عكس های مناسبی از آن جا تهیه كنم به گفته مولف كتاب آثار باستانی خراسان آقای عبدالحمید مولوی كه در درسال ۴۹چاپ شده است سقف این حجره تا آن زمان دست نخورده و تعمیر نشده و دارای مقرنس كاری كه با زر و لاجورد وشنگرف مزین بوده است.
در داخل بقعه چهار شاه نشین است كه زوایای شاه نشین ها به حجرات اطراف مزار اتصال دارد و حجراتی هم در طبقه دوم بقعه است كه به وسیله دو پلكان آجری به حجرات فوقانی بقعه و به پشت بام آنجا رفت و آمد میشود و یك راهروی تنگ در طبقه دوم تمام حجرات فوقانی را به هم اتصال میدهد.
تمام گور خانه شاه قاسم انوار به عرض ۶/۲۰متروطول ۸۰/۲۴متر و روی هم رفته مساحت پانصدوپنج متر مربع در زیر بنای گورخانه واقع شده است.

 

آرامگاه شاه قاسم انوار-YVzcW3jc1x