مركز شهرستان گیوی تا چندی پیش از بخش های شهرستان خلخال استان اردبیل بود. مردم شهرستان كوثر (گیوی) عموما به زبان تركی صحبت می كنند و مسلمان و شیعه مذهب هستند. در سرشماری سال ۱۳۷۵ شهر گیوی ۶۸۰۵ نفر جمعیت داشت. كوثر یك منطقه‌ی كاملا كشاورزی است و بیش تر افراد آن به كشاورزی اشتغال دارند. از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال،جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس های پشمی وكركی و بافت مسند اشاره نمود. متاسفانه بعد از متروك شدن نوغان داری(پرورش كرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروك شد و حالا درهر كجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلا كاهش یافته است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می شود كه هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می بافند.
شغل اصلی ساكنین منطقه را كشاورزی، دام داری، پرورش زنبور عسل و صنایع وابسته به آن تشكیل می دهد. از این رو صادرات این شهرستان را سیب، گلابی، گردو و فرآورده های دامی، انواع دام، قالی و گلیم تشكیل می دهند. مهم ترین گردنه خلخال به نام گردنه ناو مشهور است كه در مسیر جاده ارتباطی خلخال به هشپر واسالم واقع شده و از داخل جنگل های طالش به جاده رشت به آستارا متصل می شود. چشمه آب گرم معدنی خلخال در ۲۲ كیلومتری شمال باختری هروآباد و به فاصله ۹۶ كیلومتری میانه از زمین خارج می شود. جنگل های متراكمی نیز درمحدوده شهرستان خلخال وجود دارد كه از امكانات بسیار مساعد در زمینه جذب جهانگرد برخوردارند. مكان های دیدنی و تاریخی شهرستان خلخال عبارتند از: امامزاده كجل، قبرستان پارتی و مقبره سید دانیال
مكان های دیدنی و تاریخی
جاذبه های طبیعی و تاریخی این شهرستان دارای اهمیت هستند. آبشار گورگور سبلان درحدود ۱۲ متر ارتفاع و ۲۰۰ متر مربع محوطه گردشگاهی دارد و در دامنه شمالی كوه سبلان واقع شده است. در اطراف گرمی، چند اثر تاریخی در محوطه یك گورستان قدیمی به نام « گبر» كشف شده است كه بیش تر آن ها به دوره اشكانی تعلق دارند. تپه خرمن نیز از دیگر دیدنی های شهرستان گرمی به شمار می آیند.
صنایع و معادن
در شهرستان گرمی صنایع بزرگ و قابل توجهی دیده نمی شود تنها صنایع دستی مهم ترین صنایع این منطقه را تشكیل می دهند كه قالی بافی و گلیم بافی مهم ترین آن ها هستند.
كشاورزی و دام داری
گرمی شهری كشاورزی است و به لحاظ حاصلخیزی خاك و وجود آب كافی دارای محصولات متنوعی بوده و گندم و جو، بنشن، گیاهان علوفه ای، تره بار، سیب، گلابی و گردو از مهم ترین محصولات كشاورزی این شهر می باشد. آب مورد نیاز برای كشاورزی از رود چشمه تامین می شود. ارتفاعات موجود در گرمی و هم جواری با شهرستان مغان گرمی را به لحاظ مراتع غنی نموده است و با لطبع دام داری و دام پروری در این منطقه رونق بسزایی دارد. انواع فرآورده های دامی، گوشت پوست و فرآورده های شیری از محصولات صادراتی این شهرستان محسوب می شوند. پرورش زنبور عسل نیز سبب داشتن عسل خوب و ممتازی شده است.
مشخصات جغرافیایی
شهر گرمی مركز شهرستان، در ۴۸ درجه و ۳ دقیقه طول شرقی و ۳۹ درجه و۱ دقیقه عرض شمالی و در ۱۱۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. گرمی از شمال به دشت مغان و بیله سوار از جنوب به اردبیل و مشكین شهر، از مشرق به جمهوری آذربایجان و از مغرب به بخش هوراند محدود می باشد. آب و هوای آن معتدل و نیمه مرطوب است. مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
– راه اصلی به سوی جنوب گرمی- اردبیل به طول ۱۱۰ كیلومتر. فاصله گرمی تا اردبیل ۹۷ كیلومتر است.
– راه اصلی به سوی شمال خاوری گرمی- بیله سوار به طول ۵۰ كیلومتر
– راه های فرعی گرمی به روستاهای اطراف
– راه های فرعی مرز ایران- جمهوری آذربایجان
– گرمی در مسیر راه اصلی تبریز – پارس آباد است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
درباره وجه تسمیه نام كوثر اطلاعات چندانی در دست نیست و تاریخ این منطقه با شهرستان خلخال یكی محسوب می شود. خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است. در كتاب های جغرافیایی و تاریخی سده های دوم و سوم هجری، مورخان و جغرافی دانان از جمله در كتاب« حدود العالم من المشرق الی مغرب » درباره خلخال چنین نوشته اند:« خلخال از شهرهای كوچك و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و كركی در آن بافند….» در معجم البلدان كه اواخر سده ششم هجری نوشته شده آمده است:« خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیك گیلان و مزارع و آبادی آن بیش تر در وسط كوه های بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد كه مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده اند» در«نزهه القلوب» كه حمدلله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته، درباره این شهر چنین آمده است:« خلخال شهر وسط بوده و اكنون دیهی است كما بیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می شود: خانندبیل، سنجبد، انجیل آباد و هشتچین … ».
