شیراز اگر چه در ذهن گردشگران ایرانی با تخت جمشید تداعی می شود، اما بد نیست بدانید كه تنها سه كیلومتر دورتر از تخت جمشید، نقش برجسته ای قرار دارد كه اگر از علاقمندان تاریخ و فرهنگ ایران باستان باشید، تماشای آن دیدنی ترین بخش سفرتان به شیراز خواهد بود. نقش برجسته ای به نام رجب كه آلبوم سنگی پادشاهان ایرانی را مقابل چشمانتان نمایش می دهد.
برای دیدن هنر سنگ تراشان نقش برجسته رجب، باید به 56 كیلومتری شیراز و 3 كیلومتری شمال تخت جمشید سفر كنید. جایی كه نقش‌برجسته های زیادی از زمان ساسانیان به جا مانده و تصاویری از اردشیر اول، شاپور اول و كرتیر موبد را نمایش می دهند. نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی هم اگرچه در حمله اعراب تخریب شده‌اند اما هنوز هم می توان از بازمانده های آن ها نوع پوشش و آرایش ایرانیان باستان را تماشا كرد.
باستان شناسانی كه نقش رجب را بررسی كرده اند، معتقدند كه شاهان اشكانی علاقه زیادی به ایجاد نقش برجسته نداشته اند و تنها نقش برجسته هایی از شاهان محلی در جنوب غربی ایران، به خصوص فارس و خوزستان به جا مانده است. بعدها، با انقراض سلسله اشكانی و روی كار آمدن سلسله ساسانیان، ایجاد نقش برجسته یك بار دیگر رونق گرفت و آثار تازه ای در پایتخت های ساسانی ترسیم شد.
ساسانیان نقش برجسته ها را برای مراسم تاجگذاری یا همان دیهیم بخشی، پیروزی در جنگ ها و بزرگداشت وقایع مهم حكومت ترسیم می كردند. به طوری كه تنها اردشیر بابكان -موسس سلسله ساسانی- 5 نقش برجسته برای یادبود پیروزی خود بر اردوان پنجم -آخرین شاه اشكانی- و دریافت دیهیم شاهی از اهورا مزدا ایجاد كرد كه در محل هایی مثل نقش رجب، نقش رستم و فیروزآباد وجود دارد.
مسیر دسترسی
نقش رحب در 56كیلومتری شمال شرقی شیراز و در 3كیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد. این نقش در سمت راست جاده و در مقابل راهی كه به نقش رستم منتهی می شود قرار گرفته و برای دیدنش باید به داخل شكافی در كوه كه به نظر می رسد پیش از این غاری مسكونی بوده است، سرك بكشید. در این محوطه 4نقش برجسته خواهید دید كه بدون شك از مهم ترین آثار به جا مانده از اوایل دوره شاهنشاهی ساسانیان هستند.
از اردشیر تا شاپور
باستان شناسان معتقدند كه اولین نقش برجسته ای كه در این محوطه ایجاد شد، نقش برجسته دیهیم بخشی به اردشیر بابكان بود و بعد از آن به ترتیب دیهیم بخشی به شاپور اول، شاپور اول و درباریان و در نهایت كرتیر موبد و سنگ نبشته منسوب به او ایجاد شده اند.
اما اولین و شایدبزرگترین نقش برجسته ای كه از سمت چپ می بینید، تصویر شاپور اول است كه سوار بر اسب دیده می شود و 9نفر از بزرگان درباری پشت سر او ایستاده‌اند كه اگرچه صورت همه آنها آسیب دیده اما با این حال علامت خاندان‌های بزرگ و اسپهبدان روی كلاه سه نفر از این ۹ نفر قابل تشخیص است. اولین فردی كه پشت سر اسب شاپور ایستاده، هرمزد اول است كه با نشانه جانشین شاهی كه روی كلاهش دیده می‌شود مشخص شده. هشت نفر دیگر همه كلاه گنبدی شكل به سر دارند.
