تنگه‌ تاریخی سولك

در حدفاصل میان كوه‌ها تنگه‌ای به نام «سولك» یا «سروك» وجود دارد كه در فارس نامه ناصری به معنی گردنه سروهای كوچك از آن نام برده شده است.
 
در این مكان سه ستون سنگی یكپارچه و بلند دیده می‌شود كه روی آنها نقش افراد مختلف در حالت‌های گوناگون حجاری شده‌ و می‌توان آنها را از لحاظ زیبایی بانقوش برجسته تخت جمشید مقایسه كرد.

هر یك از این ستون‌ها به خط نوشته‌هایی آراسته هستند كه نشان دهنده خطوط باستانی است. در جبهه شمالی دو نقش برجسته در بالا و پایین قرار داد كه پادشاه را در حالی بر تخت نشسته نشان می‌دهد و در پایین تخت نیز پرندگانی با نقش عقاب كندكاری شده‌اند.

نقش دیگر، اجتماع درباریان را در طاق تخت سلطنت نشان می‌دهد. در این نقش سر همه درباریان برهنه است. جبهه جنوبی دو نیایشگر را نشان می‌دهد كه اولی روی سكوی جلوی یك آتشدان كوچك و نیاشگر دوم پشت سر اولی در سطحی پایین‌تر ایستاده است.

در جبهه غربی نقش برجسته دو مرد با نمای روبه‌رو با بازوان گشاده نشان داده شده است. در لبه صخره، نقش برجسته‌هایی وجود دارد كه بزرگتر از هر نقش دیگر «تنگ سروك» است.

 نقوش برجسته تنگ سروك در سال 1841 میلادی به وسیله «آقای بارون دبود»(سیاح روسی) تشخیص داده شد و برای اولین بار آقای الستین در كتاب موسوم به جاده‌های قدیم ایران غربی منتشر شد. از 1952 آقای هنینگ این نقوش و كتیبه‌های آن را با دقت مورد مطالعه قرار داد‌.

در تنگ سروك حداقل چهار مجموعه نقش برجسته موجود در سنگی كه از كوه جدا شده كه یكی از نقوش برجسته نقش دو نفر را در حال ایستاده نشان می‌دهد كه هر دو قبا و شلواری به سبك لباس‌های عهد اشكانی پوشیده‌اند. نمای شرقی این تخته سنگ شخصی را نشان می‌دهد كه روی تختی دراز كشیده در حدود 600 متر دورتر در مجموعه‌ای از نقوش برجسته دیگری است كه احتمالا قسمت اصلی این مجالس را نشان می‌دهد.

روی نمای غربی تخته سنگ اولی‌، نقوش در سه ردیف دیده می‌شود كه در نقوش دیگر بهتر محفوظ مانده‌اند. در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی كه شاید شاه باشد، روی تختی نشسته، در طرفین او اشخاصی ایستاده‌اند، در نقش وسط سواری به شیری حمله كرده است و در بالای او كتیبه‌ای به خط پهلوی اشكانی دیده می‌شود. در ردیف پایین مردی با یك شیر در حال جنگ است. در طرف شمال غربی این تخته سنگ یك نفر روحانی در كنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سكوی سه طبقه‌ای قرار دارد. روی طبقه زیرین این سكو كتیبه‌ای به خط پهلوی اشكانی است.

روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه نمایانده شده است. در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و روی دست چپ خود لمیده است و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنها سه خط به زبان پهلوی اشكانی نوشته شده است. در طبقه زیرین شبیه سه نفر نمایان است كه كمی پاك شده است.

به فاصله كمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است كه روی نمای جنوبی آن یك اسب سوار نشان داده شده است. در حدود شش متر دورتر یك تخته سنگ دیده می‌شود كه مه از كوه بیرون آمده و روی آن اشخاصی كه در كنار آتشدان نقش شده، دیده می‌شود. هنینگ زمان این نقوش را در حدود آخرین ربع قرن دوم میلادی یا اوایل قرن سوم می‌داند.

همچنین شاهزاده‌ای به صورت سواری مصور شده كه شیری را می‌كشد یا با دشمنی جنگ تن به تن می‌كند و این برای اجتماعی كه بر پشت اسب زندگی می‌كنند، تصویری مطلوب است. در جای دیگر همان شاهزاده دیده می‌شود كه ایستاده و بزرگتر از اشخاص دیگر در صحنه است و شاهزاده‌ای را به تخت می‌نشاند، بعد در برابر یك قربانگاه كه به شكل تخته سنگ مخروطی شكل است و دیهیمی روی آن قرار دارد كه به ستایش ایستاده است. سپس در طرف چپ قربانگاه روی یك تخت كه بر پایه سه عقاب قرار دارد، به طرز ایرانیان نشسته و دست راست خود را با حلقه مظهر قدرت به سوی دو تن از سران تابع خود گسترده است.

كمی دورتر مجلسی است كه در آن یك ایزد به شاهزاده‌ای مقام می‌بخشد و پس از آن صحنه جنگ یك شاه كه بر اسبی سوار است و خود و الستین زره بر تن دیده می‌شود كه با نیزه خود به دشمن حمله می‌كند.

این نقوش برجسته مشابه نقش رستم است كه می‏‌توان آن‏ها را به بهرام دوم ساسانی، بهرام سوم ساسانی، هرمز دوم و شاهپور دوم نسبت داد. بعضی جنبه‏‌ها در این مجسمه‏‌های صخره‏‌ای مشتركند. در همه این نقوش جنگاوران سوار بر اسب هستند. تنها سلاح مورد استفاده آنها نیزه بلند است و فاتح در سمت چپ لوحه قرار دارد.

تعداد افراد نقوش تنگ سروك 40 نفرند. حیوانات شامل هفت نقش دو اسب، دو شیر و سه پرنده است. در این نقوش سلاح‏‌ها عبارتند از نیزه بلند‌، شمشیر‌، خنجر‌، گرز، تبرزین، چماق‌، كمان‌، تیر، تركش و نقش پرچم. یكی از مشخصات مهم اثر تنگ سروك نمایش چهره كامل انسانی است كه هم با آثار اشكانیان و هم با آثار ساسانیان متفاوت است.

 تنگه‌ تاریخی سولك
این منطقه زیبا كه شامل تنگ سولك و نیمی از تنگه ماغر را تحت عنوان حفاظت شده سولك می‌شود. علاوه بر آثار قدیمی و سنگ نوشته‌های باستانی موجود از دوران اشكانی دارای طبیعتی بدیع و استثنایی و چشمه‌زار و جنگل های آن غالباً بلوط و درختان زیبای زربین و از تیپی كوهستانی و صخره‌ای برخوردار است .

اهمیت اصلی آن وجود درختان نادر و كمیاب زربین بوده كه اخیراً از طرف مدیریت منابع طبیعی استان عرصه‌هایی از آن زربین كاری شده است و چندین بنه و آبادی فصلی كوچك بنام آبدولی، سینه سولك، چال انجیر، زیرچك (زیركمر) در این منطقه موجود است.

تعداد شش چشمه دائمی و دو چشمه فصلی در عرصه مذكور وجود دارد كه از میان این چشمه‌ها چشمه گوردك از آبدهی قابل توجهی برخوردار و ماورای بسیار حائز اهمیتی برای وحوش منطقه محسوب می‌شود.

مختصر باغات موجود بخصوص انار از این چشمه مشروب و قسمت اعظم آن در قالب خط لوله آب آشامیدنی روستاهای بخش لیكك استفاده می‌شود. در حال حاضر آماری قریب به 30 تا 50 هزار اصله از درختان كهنسال و نهال‌های دست كاشت زربین شمال و غرب تنگ سولك را پوشش كه این منظره بسیار بدیع چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌گردانند.

جالب‌تر از آن وجود حیات‌وحش بسیار غنی از جمله كل، بز و پرندگانی چون كبك، تیهو، كبوتر جنگلی و چاهی و انواعی از كلاغ‌ها در این منطقه بصورت مشهود موجود است. باید اذعان كرد این محدوده 2000 هكتاری شرایط بسیار حائز اهمیتی به عنوان آثار طبیعی ملی را داراست و تنها جاده خاكی ماشین رو بطول تقریبی 4 تا 5/5 كیلومتر تا محل روستای آبدولی در قلب تنگ سولك ادامه دارد.

از طرفی این منطقه از نقطه نظر پوشش گیاهی دارای گیاهان دارویی و خوراكی و زینتی حائز اهمیتی از قبیل بن‌سرخ، حلپه، تره، كارده، بومادران، پشموك، كنگر، گل لاله سرنگون و آویشن جنگلهای پرپشتی از بلوط و سایر گونه‌های متفاوت این محدوده را در گرفته است. محوطه 200 هكتاری «تنگ سولك» به ثبت آثار ملی نیز رسیده است.