اگر تهرانید و حوصله تا سر رفت می توانید سری به روستاهای اطراف بزنید؛ روستایی مانند «افجه» كه در بهار زیبایی هایش صد چندان می شود.
روستای افجه در پنج كیلومتری لواسان، مردمانی دارد باغدار، با گویش مازندرانی تكلم می كنند. بسیار خونگرمند و میهمان نواز. افجه علاوه بر آنكه زیبایی های خودش را دارد دشت هویجی داردكه دیدنش در بهار بسیار دلچسب است.
جمعیت این روستا بر اساس سرشماری مركز آمار ایران كه در سال 1385 صورت گرفته، 685 نفر یعنی 186 خانوار است.
صاحب طرائق كه به سال 1315 قمری از افجه دیدن كرده درباب این روستا چنین نوشته است:
«افجه جای بسیار باصفا و خوبی است، باغات زیاد و آبشارهای بسیار دارد، در واقع پایتخت لواسان كوچك است، به قدر لزوم دكاكین هم دارد. جوراب بافی در آنجا كسب معتبری است ... از جمله عمارات خوب افجه قصر رفیع و بنای منبع مرحوم میرزا آقاخان صدر اعظم نوری است اگرچه محتاج مرمت است.»
در روستای افجه و اطرافش شكوفه های درختان گردو و گیلاس خودنمایی می كنند. روستا حمامی تاریخی دارد كه دارای دو بخش مجزای زنانه و مردانه بوده و بنای آن دارای تاق، گنبدهای عرقچین و قوس های جناغی است. قدمت حمام به دوره صفوی یا اوایل حكومت قاجار نسبت داده می شود. با وجود قدمتش هنوز فعال و مورد استفاده مردم روستاست.
سری هم به محله چراغان بزنید. ضمن تماشای بافت تاریخی و دیدنی روستا، سقاخانه حضرت ابوالفضل را از نزدیك ببینید. این سقاخانه ودرخت چناری 400 ساله از شهرت زیادی برخوردار هستند.
گشت و گذاری در ارتفاعات
دره افجه در فصول مختلف سال مورد توجه گردشگران و كوهنوردانی است كه از مسیرهای آن برای صعود به قله ریزان پرسون، ساكا، آتشكوه و مهرچال عبور می كنند. همچنین نقل شده است كه یكی از راه های قدیمی افجه كه به مسیر عبور پادشاهان صفوی اختصاص یافته بود از همین مسیر گذشته و تا دشت لار ادامه می یابد. امروزه می توان آثار كاروانسراهای صفوی را كه در آن سوی دیواره صخره ای كوه و در انتهای دره واقع شده است مشاهده كرد.
در انتهای روستا با گذر از رودخانه از طریق راهی پاكوب با پیاده روی سبك به آبشار پسچویك در فاصله كمتر از دو كیلومتری شمال شرقی روستا و در منطقه یال كوه كه مشرف است به دشت هویج رسید. این آبشار حدود 15 متر ارتفاع داشته و اطراف آن پوشیده از درخت های افرا است. آبشار موآب هم در سینه كش قله ساكا حدود 180 متر ارتفاع دارد و به جز اواخر تابستان كه تا حدی آرام و كم آب است، بقیه سال صدای شرشر آبش گوشنواز است.
دوش گرفتن در عصر صفوی
اما در شمال غرب دشت هویج و در مسیر صعود به قله آتشكده، دشت «سبواستان» با درختان گردو و گیلاس خودنمایی می كند و آبشار نچرند به ارتفاع 45 متر از دامنه كوه به دره پایین دست آن سرازیر می شود. كمی آن طرف تر حمام تاریخی روستا قرار دارد كه در مركز بافت قدیمی واقع شده و مطمئنا نظر شما را به خود جلب خواهد كرد.
این حمام دو بخش مجزای زنانه و مردانه داشته و بنای آن دارای تاق، گنبدهای عرقچین و قوس های جناغی است. اهالی منطقه قدمت حمام را به دوره صفوی یا اوایل حكومت قاجار نسبت می دهند اما با این حال این حمام همچنان فعال است و مردم روستا از آن استفاده می كنند.
حمام روستای افجه هم مربوط به دوره صفوی – اوایل دوره قاجار است كه در تاریخ اول مهر 1382 به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
با پشت سر گذاشتن آبشار و دیدن معماری خاص حمام افجه به محله های قدیمی و بافت های اصیل این روستا می رسید كه در فاصله های نزدیك به هم قرار گرفته اند. اگر به محله چراغان سری بزنید می توانیدضمن تماشای بافت دیدنی آن سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) را هم از نزدیك ببینید. این سقاخانه و درخت چنار كهنسالی كه قدمت آن را به 400 سال قبل نسبت داده اند، در تمام منطقه لواسانات شهرت زیادی دارند.
دشت هویج
دشت «هویج» یا «گُرچال»، دشتی است در البرز مركزی، استان تهران و بعد از روستای افجه. افجه، روستایی كوچك در شمال شرقی لواسان در 22 كیلومتری تهران قرار دارد. گُر و یا آگِر در گویش ایرانیان باستان به معنای آتش است و چال نیز به معنای جایگاه. از همین رواین دشت را در گذشته گرچال به معنای جایگاه آتش یا آتشدان می نامیده اند.
دلیل نام هویج را هم باید در تاریخ این دشت جست و جو كرد. روایت های تاریخی مختلف حكایت از آن دارند كه در روزگار گذشته بخش وسیعی از زمین های این دشت به كاشت هویج اختصاص داشته است. هر چند كه امروزدیگر اثری از این مزارع به چشم نمی خورد.
این دشت در ارتفاع 2400 متری از سطح دریا و در بالادست روستای افجه در نزدیكی لواسان قرار گرفته و گفته می شود در گذشته در آن هویج كشت می شده است، هر چند كه امروزه تنها چیزی كه در آن یافت نمی شود همان هویج است. هم اكنون نیز دهقانان افجه به كشت محصولات مختلف كشاورزی درآن مبادرت می ورزند و وجود باغ های گیلاس در آن جلوه خاصی دارد به ویژه در فصل بهار و به هنگام شكوفایی شكوفه های گیلاس.
دشت هویج یك منطقه خصوصی است و متعلق به اهالی روستای افجه كه اجدادشان آنجا هویج می كاشتند. به حقوق دیگران باید احترام گذاشت. به خصوص كحسانی كه زمین ها را آباد می كنند و از آن محصول می گیرند. پس از حصالرهایی كه كشیده شده دلخور نشوید. ضمنا، این دشت بیشتر محل عبور و استراحت كوهنوردان است ولی دارای آب تمیزی نیست.
آب خنك و تمیز را می توانید در كوچه باغ های گیلاس قبل از دشت از طریق یك شیر آب تامین كنید.
چطور برویم؟
هر جای تهران باشید، باید خودتان را به اتوبان شهید بابایی و جاده لشگرك برسانید. راه لواسان را پی گیرید. وارد بلوار اصلی شهر لواسان كه می شوید بعد از رسیدن به میدان، به سمت چپ تغییر مسیر دهید. پس از حدود 8 كیلومتر به روستای افجه خواهید رسید. جاده آسفالت را ادامه دهید تا به دو راهی برسید كه سمت راست ادامه جاده آسفالت و از پل عبور می كند. سمت جپ هم به وسیله جاده ای خاكی شما را به پای كوه خواهد برد.
در انتهای جاده خاكی به مجاور رودخانه می رسید. از اینجا به بعد آماده پیاده روی شوید. اینجا هم دو مسیر پیش رو دارید. از سمت راست در یك مسیر جاده ای كه مناسب ماشین های دو دیفرانسیل است، حركت كنید و یا از سمت چپ وارد دره ای كه رودخانه جریان دارد شوید.
كجا بمانیم؟
افجه فاقد هرگونه امكان اقامتی است. تنها رستورانی كوچك دارد. نزدیكترین كلانتری، پمپ بنزین و مركز درمانی در لواسان با 5 كیلومتر فاصله واقع است. ماندن در دشت هویج هم نیازمند داشتن تجهیزات سفرهای طبیعی ونیز آگاهی از منطقه است و نیز اطلاع از وضعیت جوی هم بسیار ضروری است. در صورت نیاز به همیاری مردم محلی می توانید با دهیاری افجه تماس بگیرید.