. منطقه ای كه شاید هیچ گوشه از ایران به اندازه آن محل تجمع شاهكارهای تاریخی ایران نبوده است. با این حال، دشت مرودشت جاذبه های دیگری هم دارد كه زیر سایه بزرگ این آثار تاریخی پنهان شده اند. غار اشكفت یكی از همین جاذبه هاست كه عمر آن به دوره پارینه سنگی می رسد و برای دیدن آن باید سری به استان فارس بزنید.
غار «اشكفت گاوی» در دامنه شمالی كوه سبز و در فاصله پنج كیلومتری جنوب غرب شهرستان مرودشت در استان فارس قرارگرفته است. یعنی درست رو به روی روستای دهویه رونیز علیا. دهانه غار در سایه درختان كهنه بنه و سرو كوهی پنهان شده و با شیب تندی به كف غار منتهی می شود. ارتفاع این غار از سطح دشت حدود 30 متر است و دهانه آن به سمت رودخانه كر و در فاصله 100متری آن قرار دارد.
این غار اولین بار در سال 1969 میلادی (1348خورشیدی) توسط ویلیام سامنر و در طرح «بررسی باستان شناختی حوزه رودخانه كر» شناسایی و در سال 1978میلادی (1357خورشیدی) توسط مایكل روزنبرگ كاوش شد. از این غار یافته های باستانی متنوعی به دست آمده كه می توان به تدفین انسانی متعلق به انسان هوشمند (هوموساپینس)، ابزارهای سنگی و ابزار استخوانی اشاره كرد.
آزمایش كربن 14 انجام گرفته بر یافته های به دست آمده از غار، تقسیم بندی فرهنگی و گاه نگاری غار را به دوره های پارینه سنگی بالایی و میانی نسبت می دهد كه تاریخ آن بین سال های 27 هزار تا 16 هزار سال پیش را نشان می دهد.
اگر كذارتان به غار اشكفت گاوی بیفتد، می توانید ستون های مخروطی شكل آن را ببینید كه از آب چكها به وجود آمده و در سقف غار آویزان شده اند. همان چیزی كه زمین شناسان به آن استالاكتی می گویند. علاوه بر این، ستون هایی به همین شكل هم در كف غار دیده می شوند كه اشكال جالبی را به وجود آورده اند.
اشكفت گاوی در تابستان هوای خنك و لطیفی دارد و خمره بزرگ و زیبای این غار كه اب خنك و گوارایی در آن جمع است، می تواند جذاب ترین صحنه ای باشد كه در آن خواهید دید. این خمره درست در انتهای غار قرار گرفته كه محل ریزش آب از سقف بر روی ستونی آهكی است.
با این حال این روزها اگر سری به غار اشكفت بزنید می بینید كه دستگاه های سنگ شكن در اطراف غار مشغول استخراج سنگ هستند و به علت مشخص نبودن حریم این غار هرلحظه به بدنه اشكفت گاوی نزدیك تر می شوند كه این مساله نگرانی زیادی را در دوستداران میراث فرهنگی به وجود آورده است.
