تاریخچه شهر طالقان+ جاذبه های گردشگری طالقان

تاریخچه طالقان:

شهر طالقان از به هم پیوستن چهار محله بنام‌های شهرك، گلینك، كولج و پردسر تشكیل شده است. طالقان مركز شهرستان طالقان از استان البرز ایران است. شهر طالقان در منطقه‌ای ییلاقی در میان رشته كوه البرز و در ۱۲۰ كیلومتری شمال غربی تهران قرار گرفته‌است.
موقعیت جغرافیایی طالقان
طالقان منطقه ییلاقی در میان كوه های برفگیر البرز، از غرب كندوان، تا 40 كیلومتری شرق قزوین گسترده شده است. طالقان یكی از بخشهای شهرستان ساوجبلاغ از توابع استان تهران می باشد كه در 120 كیلومتری شمال غرب تهران واقع شده از شمال به سلسله جبال البرز و رامسر و تنكابن و الموت، از شرق به شهرستان كرج، از جنوب به هشتگرد و ساوجبلاغ از غرب و جنوب غربی به قزوین محدود می گردد

طالقان در دره بزرگی در میان كوههای البرز قرار دارد. طالقان منطقه ای متشكل از حدود 80 روستای كوهستانی است كه طول جغرافیایی آن از شمال شرق به جنوب غرب حدود 80 كیلومتر و عرض جغرافیایی طالقان حدود 15 كیلومتر است و حدود 1300 كیلومتر مساحت دارد. طول شرقی طالقان 50 دقیقه و عرض شمالی آن 36 درجه و 12 دقیقه است.

زبان مردم طالقان فارسی و لهجه تاتی است. یكی از آثار باستانی منحصر به فرد كه در طالقان وجود دارد، قلعه‌های زیادی است كه اكنون فقط آثاری از آنها باقی مانده است. وجود این قلاع در زمان جنگ‌ های داخلی اهمیت زیادی می‌یافته است. ساخت اكثر این قلعه‌ها به زمان اسماعیلیان بر می‌گردد كه حسن صباح ـ رئیس اسماعیلیان ـ برای مبارزه با حكومت سلجوقی این قلعه‌ها را بنا نهاد. دژها و كیفیت جنگی قلعه‌ها، اسماعیلیان را برای نیل به مقاصد و اهدافشان یاری كرد و جای آنان را از حكام عصر، محفوظ نگاه داشت

وضع كنونی مردم طالقان را اوّل باید از رساله‌های مختلف با مضمون دارالامن و الامان بودن طالقان جست‌وجو كرد. هر مكان یا سرزمینی كه مردم آنجا با عنصر محبت زندگی كردند از آن خاك مردمان معنوی و اثر گذار ظهور كرده اند و این مرهون آرامش و محبّت در یك محیط است كه روح انسان را به تعالی و تكامل سوق می‌دهد. فرازی از یك رساله را ذكر می‌كنیم: «به خدا سوگند آن كس كه شراب ناب انصاف را از دست‌های لطف و مهر نوشید، تصدیق نماید كه الان خطّة طالقان من حیث الامن و الامان چشم و چراغ محروسة ایران و رشك روضة رضوان و محلّ نزول حضرت رحمان گشته و چه مشكات با بركات «الله نور السموات و الارض» مشتعل و روشن شد
فرق دو طالقان ایران و افغانستان
از قرائن حالی كه بگذریم، از دلایل و قرائن مقالیه نمی‌توان گذاشت، بلكه می‌توان در آن دقت كرد اینكه در انتهای حدیث «ویحاً للطالقان» از امام علی(ع) سؤال می‌شود: «این الطّالقان؛ طالقان كجاست؟» حضرت فرمود: «نحو الدیلم»؛ یعنی طالقانی كه نزدیك دیلم و یا دیلمان است و حال اینكه نزدیك طالقان افغانستان منطقة دیلم وجود ندارد و فقط در ایران كنار طالقان ایران منطقه‌ای به نام دیلم موجود است و.... . وقتی صحبت از ظهور حضرت می‌شود فقط از جنبه‌ها و ویژگی‌های جغرافیایی نیست بلكه مهم خصوصیات یاران آن حضرت از نظر دینی و اخلاقی است و جنبه‌های جغرافیایی ثانی می‌ باشد.
بقاع متبركه زیادی در یك دره كوچك جمع شده است. طالقان در زمان‌ های قدیم گسترده‌تر از حال بوده است تا آنجا كه طالقان تا ری و قم هم ادامه داشته و بر بخش وسیعی از ایران اطلاق می‌شده است. شاید به همین دلیل باشد كه گروهی معتقدند منظور از اهل بیت(ع) از طالقان، در آن روزگار، سرزمین ایران بوده است. البته باید دلایل این قول به نحو دقیق‌تری بررسی شود. وجود امام‌زادگان بسیار در منطقه طالقان دلیل علوی بودن این منطقه است و حتّی روستایی در منتهی الیه طالقان است. به نام یَرَكْ وجود دارد. دراین روستای دور افتاده 73 تن یا بیشتر امامزاده وجود دارد به طوری كه در هر كوچه‌ای قدم می‌گذارید چند بقعه امام زاده می‌بینید كه اینان از كشته شدگان و سادات و علویان در جنگ با كفّار بوده‌اند

چگونگی ورود تشیّع و رسوخ آن در طالقان:
یكی از مهم‌ترین عناصر انتقال فرهنگ، خود انسان‌ها هستند كه حامل عناصر اصلی فرهنگ هستند و باید توجّه داشت كه تشكیل مدنیّت شیعی، نوعی ثبات ریشه‌دار را در فرهنگ شیعی را ایجاد نموده؛ خصلت‌های زیر مبتنی بر این اصل، موجب ظهور و بروز ویژة فرهنگ شیعی در طالقان بوده است:

1. جنگ و گریز‌های علویان با دشمنان، حركت به طرف كوه‌ها و قرار گرفتن در طالقان

2. علاقة باطنی و قلبی مردم طالقان به ائمّه(ع) كه از دیرباز به دلیل ایرانی‌الاصل بودن و نیز وجود عنصر مینویِ محبّت به آدم‌های آسمانی صفت در طالقانیان وجود داشته است

3. وسعت طالقان و وجود قریه‌هایی كه از قدیم تا 800 آبادی بوده، عدم دسترسی دشمن به جهت كثرت قریه‌ها.
وجود قوم آمادها یا مردها در كنار دریای قزوین (كاسپین) كه هرگز زیر بار حكومت‌های جائر آن زمان ـ حتّی حكومت اسكندر- نرفتند و حكومت‌پذیر نشدند و گویا طالقانی‌ها نیز از همین قوم باشند كه البتّه نیاز به پژوهش و تحقیق و اثبات علمی و تاریخی دارد. قوت و قدرت بدنی مردان طالقانی كه به قول احادیث، جوان‌مردانی چون صخره‌اند و شاید همین جوانمردان صفاتی را از همان «فتیان» در ماجرای اصحاب كهف در قرآن مجید به ارث برده باشند.

اوّلین حكومت شیعی ایران كه آل بویه و دیلمان است، در نزدیكی طالقان تأسیس شد و اوّلین وزیر آنها صاحب بن عبّاد، طالقانی می‌باشد و مقرّ حكومتی آنها در اصفهان بوده است. ناگفته نماند، بنابر نقل كتاب «وفیات الاعیان» از ابن خلّكان اوّلین كسی كه اصفهان را متشیّع كرد، صاحب بن عباد طالقانی بوده است.
ورود حسن صباح به منطقة طالقان و مستقر شدن در قلاعی كه از پیش و در زمان‌های باستان در طالقان وجود داشته، مثل قعلة الموت ـ كه نام اصلی آن آموخت یا تعلیم است، این در حالی است كه اصلاً این منطقه به نام طالقان معروف بوده است چون از قرن‌ها قبل از امامان(ع) چنین نقل شده و اصل برای ما روایت است ـ كلمة الموت حروف ابجد است كه از جمع آن حروف كه هر حرف آن مبیّن یك عدد و مجموع آن، اعداد مبیّن تاریخ شب ورود حسن صباح به قلعه بوده است.

اینكه حسن صباح چگونه آنجا را انتخاب نمود، داستان جالبی دارد. نقل می‌كنند، وقتی حسن صباح با یارانش به نزدیك قلعه رسید برای استراحت توقف كردند. حسن صباح در حالی كه استراحت می‌كرد، پیرمردی با یك پشته علف زیاد به آنها نزدیك می‌شود. پیرمرد كنار حسن صباح ایستاد، حسن صباح پرسید: پیرمرد اینجا كجاست و نام آن چیست؟ پیرمرد گفت: اینجا طالقان است و من هم طالقانی هستم. حسن صباح گفت: شنیده‌ام مردم طالقان مردمانی آگاه به شریعت هستند، می‌خواهم سؤالی از تو بكنم. سپس حسن صباح چند سؤال شرعی از پیرمرد پرسید و پیرمرد با دقّت تمام مفصّلاً شروع به جواب دادن كرد، در حالی كه پیرمرد طالقانی زیر پشتة بزرگی از علف بود. وقتی پرسش و پاسخ تمام شد، حسن صباح از جای خود برخاست و به یارانش گفت: همین قلعه را برای استقرار انتخاب می‌كنیم. یارانش گفتند: چرا این قلعه؟ حسن صباح گفت: چون كه چنین مردانی دارد. این پیرمرد زیر این بار بزرگ علف با من مباحثه علمی می‌كند، پس ما همین قلعه را برای قیام خود انتخاب می‌ كنیم.

جاذبه های گردشگری طالقان

چشمه های دایمی و فصلی

تعداد چشمه های دایمی منطقه طالقان 399 و چشمه های اصلی 57 دهنه می باشد كه اهمیت وجود آب های زیرزمینی و بالابودن سفره آب زیرزمینی را در این منطقه نشان می دهد و مهمترین چشمه های طالقان به شرح زیر است:
• چشمه آب گرم گنداب در شمال روستای دهدر در جنوب قله ماسه چال
• چشمه آب گرم شمال روستای هرنج.
• چشمه آب گرم گراب بالاطالقان.
• چشمه آب گرم خچیره كه در انتهای رودخانه فرعی و خاكرو در شمال روستای خچیره قرار دارد.
آبشارهای طالقان:

میزان بارندگی نسبتا زیاد این منطقه كوهستانی، چشمه ساران فراوان و رودخانه های فصلی و دائمی آن منشاء وجود و پیدایش آبشارهای زیادی است و این پدیده از جمله جلوه ها و زیبایی های طبیعی طالقان محسوب می شود. آبشارهای متعدد فصلی و دایمی در انحنای كوه ها و دامنه ارتفاعات چشم را می نوازد و جلوه خاص دارد.

مجموعه آبشارهای معروف طالقان عبارتند از:

* آبشار شلبن روستای بزج در شمال روستای خسبان به طول تقریبی 30متر.
* آبشار نرنو در روستای جزینان در بند.
* آبشار آسكان در زمستان به صورت یخشار جلوه می نماید.
* آبشار سفید آب در غرب قله شاه البرز.
* آبشار خرس چر در جنوب قله خرس چر ناریان
* آبشار فصلی میلین در روستای مهران
* آبشار كوچك ولی زیبای سوهان در قسمت غربی قله كله سنگ سوهان.
* آبشار واركش در روستای خچیره
غارها و دست كن های طالقان:

تاكنون در حدود 900 غار در ایران به ثبت رسیده است كه از معروفترین آنها غار پرآو است كه شهرت جهانی دارد. در طالقان نیز چند غار به ثبت رسیده كه ازجمله آنها می توان به غارهای ذیل اشاره كرد:
- غار زالن گاه در شمال غربی روستای دنبلید.
- غار بزج در شمال روستای یزج.
- غار مرغ بند درجنوب قله الانه سر روستای ناریان
- غارها و دست كن های بادامستان درجنوب امامزاده یوسف بادامستان
- غار وی یا واقع درجنوب شرقی روستای وركش
گل گشت های طالقان:

آنچه به ارتفاعات و قله های طالقان زیبای درخور و ظرافتی دلچسب و جان افزا می دهد وجود مزارع سرسبز و پرگل و گلگشت های باطراوت و مفرح و تفرجگاه های دامنه ای است. گوناگونی و زیبایی دامنه های كوه های طالقان یكی از ویژگی های كم نظیر این منطقه است.
در فواصل بین كوه های طالقان روستاهای متعدد و مزارع نسبتا هموار وجود دارد كه طالقان را به لحاظ طبیعی از جلوه های چندگانه ای از زیبایی های توام با دشت و كوه بهره مند می سازد. طالقان تنها عزیمتگاه كوهنوردان نیست بلكه تفرجگاهی معتدل برای خانواده ها نیز هست.
این ویژگی بویژه در سالیان اخیر توجه و علاقه بسیاری از گردشگران را به طالقان جلب نموده است، با توجه به نزدیكی این بخش به كانون های اصلی جمعیت شهری نظیر تهران، اجرای برنامه های یك روزه برای بهره مندی از گلگشت های طالقان امكان پذیر است.
از معروفترین گل گشت های طالقان را می توان به موارد ذیل اشاره كرد:

1- مسیر پیاده روی روستای حسنجون به مزرعه دو روان، بارزترین ویژگی این مسیر زیبا وجود درختان گردودرحاشیه جویبار آن در تمام طول مسیراست.
2- مسیر پیاده روی روستای گوران به روستای اورازان كه از پردرخت ترین دره های طالقان به شمار می رود. این مسیر در فصل زمستان دارای جلوه منحصر به فرد تنگه اورازان از زیباترین مناطق طالقان است. وجود یخشارهای مرتفع درحاشیه این تنگه خاكی و زندگی جانوری ویژه، از نوادر طبیعت طالقان به شمار می آید.
3- مسیر پیاده روی روستای خچیره به هفت چشمه: روستای خچیره از باطراوت ترین و زیباترین روستاهای طالقان است. كه باحق كلمه خچیر و نیكو را بر آن نهاده اند. این مسیر در واقع مسیر صعود به قلعه واركش است كه در فصل تابستان نیز طراوت ویژه ای دارد.
4- گلگشت گته ده به دختر قلعه گته ده كه مسیر صعود به قله كاهار بزرگ نیز می باشد.
5- گلگشت دیگر كته ده به مندانین كه مسیر صعود به قله میان كاهار است.
6- گلگشت تكیه ناوه به عالی سر كه بهترین فصل آن پاییزمی باشد كه رنگ آمیزی برگ درختان این ناحیه بسیاردل انگیزاست.
7- مسیر پیاده روی جنگل آسفاران از رودخانه به روستای آسفاران كه متاسفانه اخیرا با احداث جاده دسترسی به روستا آن را مورد تخریب قرار داده اند.
8- مسیرباغ كوچه روستای كوئین به چشمه سار زیبای آن.
با توجه به شرح و توصیف مختصری كه این ویژگی های عمده طبیعی طالقان درمی یابیم كه به راستی این منطقه سرسبز و پرجاذبه همچون نگینی سبز بر سینه ستبر كشور ایران می درخشد.
پوشش گیاهی شهر طالقان:

قرار گرفتن طالقان در سلسله جبال البرز و وجود خاك حاصلخیز و میزان رطوبت بالا و وجود چشمه سارهای متعددباعث سرسبزی منطقه شده كه باغات میوه شامل ( گردو – سیب – گیلاس – گلابی – زیتون – زالزالك – زرشك كوهی – بادام كوهی و…. ) درختان چنار – بید و همچنین وجود گیاهان علفی و داروئی و زینتی از جمله: ریواس – تره كوهی – شنگ – كاسنی – صعلب – آویشن – جو شیر – بومادران – برنجاسف و گون و گلهای شقایق و… وجود دارد كه همچون نگینی ارتفاعات را سبز پوش كرده است و به مثال چادری سبز همراه با گلهای زرد – آبی – بنفشو سفید كه بر پهنه این منطقه افراشته شده خودنمایی می كرد چشم همه را نظاره گر این طبیعت می نمود.

پوشش جانوری طالقان:
از پستانداران و پرندگان وحشی كه در جبال شاه البرز زیست می كند می توان خرگوش، كفتار، گراز، شغال، گرگ، خرس و پرندگانی نظیر عقاب، دم جنبانك، زاغچه، قوش و كبك دری و…. را نام برد.
كوه های طالقان:

البرز سلسله كوهستانی بزرگ است در شمال ایران به طول 950 و عرض بین 25 تا110 كیلومتر كه پهنایی به وسعت حدود 51500 كیلومتر را دربرگرفته است. البرز شكل دیگری از واژه هربرز(Harbors) است و در زبان پهلوی «هر» كوه و «برز» به معنی بلند است. البرز كران كوهی است كه از رسوبات دوران اول تا سوم زمین شناسی شكل گرفته و در اثر حركات دوران چهارم پدیدار شده است. این رشته كوه بزرگ از مرز ایران در آذربایجان شروع و همانند قوس عظیمی سواحل جنوب غربی و جنوبی دریای خزر را دور می زند. و در شمال باختری خراسان به كوه های هندوكش و فلات پامیر به طور مستقیم متصل می گردد. كران كوه البرز را می توان به سه بخش البرز غربی، مركزی و خاوری تقسیم كرد.

كوهستان مركزی البرز از كوه های طالقان در استان تهران و شهرستان ساوجبلاغ از غرب به شرق امتداد یافته است. طول رشته كوه طالقان كه از شمال غربی آبیك قزوین شروع و به رودخانه كرج پایان می یابد، 94 كیلومتر است و عرض آن درحدود 5 و در نواحی مركزی به 25 كیلومتر می رسد. رشته كوه طالقان از كوه های متعددی تشكیل شده است از جمله كوه های پیغمبر، حوضك زرچكانی، پردی، نمار، ارچنك، زرده چال، پرگال، گزانایورد، خشگه چال، خاكرود، كوروج، كاهار بزرگ و كوچك، سیاه سنگ، اسر، هزار بند، كرچال، عقیق، سات، شاه البرز و غیره…

قله های طالقان:

طالقان از دیرباز مورد توجه كوهنوردان بوده است. شاید یكی از عمده ترین دلیل این بوده كه رشته كوه طالقان با یكی از بلندترین رشته كوه های ایران یعنی تخت سلیمان هم مرز است. و روستای پراچان یكی از روستاهای مبدا صعود به قله مرتفع تخت سلیمان و علم كوه و دیگر قلل محسوب می شود. این روستا از معدود اماكنی است كه می توان از آن، بیش از 26 قله با ارتفاع بیش از 3500 متر صعود نمود. و سه مسیر پیاده روی مشهور به رود بارك، كلاردشت و دره سه هزار دارد. این ویژگی را در كمتر روستای در ایران سراغ داریم.