خانه توكلی مشهد

خانه توكل كه در مشهد واقع شده است مربوط به دوران قاجار می باشد.این عمارت در خیابان نواب صفوی، كوچه عسگریه واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۳۷۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.در شهر مشهد و نزدیك به حرم امام رضا (ع) خانه‌های تاریخی متعددی وجود دارد و خانه توكلی یكی از آنها به شمار می‌رود. این خانه در خیابان نواب صفوی قرار دارد و به راحتی می‌توان با پای پیاده از حرم امام رضا‌(ع) به اینجا رفت و از این خانه باشكوه بازدید كرد.

خانه توكلی در دوره قاجار ساخته شده است و در ساخت آن، از معماری رایج آن روزها پیروی كرده‌اند. این خانه تا دوره پهلوی محل زندگی تاجری به نام كشمشیان بود و بعد از فوت وی، در حدود سال ۱۳۴۳ توسط فردی به نام توكلی خریداری شد. او نیز در این خانه روزگار می‌گذراند تا اینكه بعد از فوتش این خانه زیبا متروكه ماند تا در نهایت به عنوان اثری ارزشمند ثبت ملی و در سال ۸۹ توسط شهرداری بازسازی و به روی عموم بازگشایی شد.

در حال حاضر، خانه توكلی پایگاه میراث فرهنگی است و همچنین به عنوان موزه مكتب‌خانه كاربری دارد. در فضای داخلی این خانه می‌توانید مجسمه‌های مومی افرادی را مشغول تحصیل در مكتب‌خانه ببینید. جالب آن‌كه در این خانه حتی تندیس‌های مومی مربوط به فلك كردن كه از تنبیه‌های رایج گذشته بود نیز به چشم می خورد.

معماری خانه توكلی مشهد

خانه توكلی ساختمانی دو طبقه دارد و از درب ورودی و نمای بیرونی تا فضای داخلی آن، همگی به آجركاری‌های زیبا و كاشی‌كاری مزین هستند و حتی بالای ورودی خانه، دو كتیبه كاشی‌كاری شده با آیات «انا فتحنا لك فتحا مبینا» و «و ان یكاد» به چشم می‌خورد. درست در وسط حیاط این خانه هم، حوض فیروزه رنگی دیده می‌شود و اطراف آن باغچه‌هایی با درختان تنومند، زیبایی‌های محیط را دوچندان كرده‌اند؛ فضای داخلی این خانه نیز توسط ارسی از یكدیگر جدا شده‌اند.

كاربرد پله به عنوان یك عنصر نمایان در معماری خانه‌ های دوره قاجار رایج شد. ایوان ستون دار یكی دیگر از مشخصه های بارز این دوره می باشد. در این دوره با ورود این ایوان ‌ها در معماری خانه ‌ها، تغییراتی عمده در نمای بناها به وجود آمد. این خانه دو طبقه است و مجموعا پنج ستون دارد.

از ویژگی ‌های مهم دیگر این بنا استفاده از كاشی ‌كاری و آجركاری نفیس است كه در تمام قسمت ‌های ساختمان؛ از درب ورودی گرفته تا نمای بیرون و حتی داخل بنا مشاهده می شود.

همچنین استفاده از ستون‌ های آجری در نمای ساختمان كه به كتیبه ‌ای در بالای آن ختم می ‌شود، جلوه‌ای خاص و زیبا به آن بخشیده است. اتاق های خانه توكلی همگی از جنس چوب هستند. حیاط خانه حوضی زیبا دارد كه درون باغچه اطراف آن چند درخت تنومند قرار دارد.

فضاهای داخل خانه به وسیله ارسی از یكدیگر جدا شده‌ اند. درب ورودی این بنا دو كتیبه كاشی ‌كاری شده دارد كه آیات «انا فتحنا لك فتحا مبینا» و «و ان یكاد» روی آن حكاكی شده است.