قدمت سد یا بند دره بیرجند به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه می‌رسد. بند دره چون آب آن از دره بالا و پایین عبور می‌كند به این اسم مشهور گشته است. این بند كه مهمترین بند تاریخی و بزرگترین بند كوهستانی شهر بیرجند محسوب می‌شود به دستور امیر شوكت‌الملك در سال ۱۲۹۴ قمری ساخته شده‌است.
بنای این سد با پیروی از شیارهای واقع در كوه و در مناسب‌ترین قسمت دره پایین روی طبقات رسوبی كف رودخانه بنا شده است. بند دره با مصالحی چون سنگ‌های شكسته شده كوه‌ها و آجر و آهك و در بعضی نقاط با ساروج ساخته شده و با توجه به گذشت زمان مقاومت خوبی از خود نشان داده است. این بند یك سازه وزنی بوده و جهت تقویت دیواره بند، پشت بند عظیمی احداث شده است. در وسط دیواره بند یك محفظه‌ای عمودی به شكل چاه وجود دارد كه در هر یك متر ارتفاع به سمت بند دریچه‌ای تعبیه شده كه به داخل بند راه دارد.
بند دره از سنگ، آجر و ملات ساروج ساخته شده و تاج آن ۳۱ متر طول، ۳ تا ۵ متر عرض و حدود ۱۳ متر ارتفاع دارد. ضخامت دیوار سد در پایه به ۸ متر می‌رسد و در قسمت تاج از ۳ تا ۵ متر متفاوت است. بند دره ازجمله نقاط گردشگری استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند نیز به حساب می‌آید. بند دره در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان سازمان میراث فرهنگی با شماره ۴۸۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
