موزه جواهرات ملی ایران موزه ای با گنجینه‌ای بی‌نظیر و گران‌بها از نفیس‌ترین جواهرات جهان است كه تاكنون كسی نتوانسته ارزش واقعی آن را تخمین بزند. گنجینه‌ای شگفت‌انگیز و تماشایی كه علاوه بر ارزش مادی، بخشی از تاریخ كهن، فرهنگ و خلاقیت هنرمندان خوش ذوق و چیره‌دست این سرزمین را در دل خود دارد.
تاریخچه موزه جواهرات ملی ایران
تاریخچه جواهرات ایران از زمان حكومت صفویه آغاز می‌شود، زیرا تا قبل از صفویه، جواهرات گران‌بهایی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس‌نوشته‌های سیاحان خارجی، پادشاهان صفوی بیش‌از دو قرن (۹۰۷ تا۱۱۴۸ق) دست به جمع آوری جواهرات زدند و حتی كارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازارهای هند و عثمانی و كشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری می‌كردند و به اصفهان، پایتخت حكومت، می آوردند.
در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران، خزاین دولت با حمله افغان‌ها غارت شد و مقداری از آن‌ها كه به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان، به چنگ نادر افتاد و از خروج آن‌ها از ایران جلوگیری شد.
بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات كه به هندوستان منتقل شده بود، نامه‌هایی به دربار هند نوشت، اما جواب نامساعد شنید. پس از لشكركشی نادر به هند (۱۱۵۸ ق)، محمدشاه گوركانی مبالغی نقدینه، جواهر و اسلحه تسلیم نادر كرد. اما بخشی از اموال و خزاینی كه نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت. نادر پس از بازگشت به ایران، مقدار قابل ملاحظه‌ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حكام و شاهان كشورهای همسایه فرستاد. هم‌چنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام‌رضا (ع) تقدیم كرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید. در ۱۱۶۰ ق، پس از قتل نادر، احمد بیگ افغان ابدالی، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. از جمله گوهرهایی كه از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت، الماس معروف كوه نور بود. این الماس در ۱۲۶۶ ق، به ملكه ویكتوریا اهدا شد.
در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمع آوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج كیانی، تخت نادری، كره جواهرنشان و تخت‌طاووس نصب گردید.در ۱۳۱۶ ش، قسمت عمده جواهرات به بانك ملی ایران منتقل گردید و پشتوانه اسكناس و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانك بابت پشتوانه اسكناس قرار گرفت. خزانه فعلی در ۱۳۳۴ ساخته و در ۱۳۳۹ با تأسیس بانك مركزی ایران افتتاح و به این بانك سپرده شد.این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در ۱۳۶۹ برای عموم بازگشایی شد.جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت طاووس یا تخت خورشید، تخت نادری و كره جواهر نشان است.موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود ۱۰۰۰ مترمربع مجهز به سیستم ایمنی است كه توسط آلمانی‌ها ساخته است.
جواهرات شاخص موزه جواهرات ملی ایران
دریای نور
دریای نور كه درشت‌ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یكی از گوهرهای معروف جهان است. گفته می‌شود این الماس هزار سال پیش كشف و استخراج شده است. وزن آن اكنون هفت مثقال و ۲۰ نخود، یعنی در حدود ۱۸۲ قیراط، و صورتی است، ولی پیش از تراش، زیادتر از این بوده است. این الماس توسط نادرشاه افشار، جزو هدایای محمد شاه گوركانی و غنایم جنگی از هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران‌های مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است.
دریای نور تا زمان ناصرالدین شاه در وسط یكی از بازوبندهای سلطنتی نصب می‌شد، ولی در زمان او كه استفاده از بازوبند منسوخ شد، آن را به صورت پیش كلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع به ۴۵۷ قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت قرار دادند. این الماس برلیان از دو سو تراش خورده و به شكل هرم مثلث‌القاعده‌ای است كه قاعده آن چهار سانتی‌متر درازا و سه سانتی‌متر پهنا دارد و دو سوی دیگر حدود دو سانتی‌متر است. همه سطوح دریای نور صاف و یك نواخت است، جز یك سمت آن كه فتح‌علی‌شاه با كندن عبارت <سلطان صاحب‌قران فتح‌علی‌شاه قاجار ۱۲۴۴>، از ارزش آن كاسته است.
كره جغرافیایی
كره جغرافیایی از دیگر اشیای نفیس موزه است. وزن كره با پایه‌های طلایی آن حدود ۳۷/۵ كیلوگرم و در روی آن ۵۱۳۶۶ قطعه جواهر گوناگون به وزن ۳۶۵۶/۴ گرم نشانده شده است.اقیانوس‌ها و دریاها زمردنشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل، ایران مرصع به الماس، اروپا مرصع به یاقوت، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و كبود و آمریكای شمالی و جنوبی و استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده كه در روی آن‌ها گل‌های الماس نشان نصب شده، به طور متقاطع كره را در میان گرفته است.
بر روی كره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده است. در این كره، كوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است.
تاج ماه
تاج‌ماه جواهر دیگری است كه بعد از دریای نور، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌كند. این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شكل ۱۱۲ قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت. اما بعدها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش كلاه نصب می‌كردند و اینك به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌داری می‌شود.تاج‌كیانی تاجی است كه پادشاهان در مراسم تاج‌گذاری از آن استفاده می‌كردند.
نحوه دسترسی به موزه جواهرات ملی ایران
آدرس : تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، رو‌به‌روی سفارت تركیه، ساختمان بانك مركزی ایران، خزانه جواهرات ملی
اگر قصد دارید با مترو به این موزه بروید، می‌توانید از یكی از ایستگاه‌های نزدیك به موزه جواهرات از قطار پیاده شوید. ایستگاه مترو امام خمینی (توپخانه سابق)، ایستگاه مترو میدان فردوسی و ایستگاه مترو سعدی، سه گزینه‌ای است كه پیش روی شما قرار دارد. پس از خروج از ایستگاه مترو، با استفاده از تاكسی و اتوبوس و حتی یك پیاده‌روی كوتاه به مقصد خواهید رسید.
در ایستگاه مترو امام خمینی (قابل دسترسی از خط یك و دو متروی تهران) از خروجی به‌سمت خیابان فردوسی رفته و با تاكسی به‌سمت چهارراه استانبول حركت كنید. البته پیاده نیز می‌توانید خود را به نزدیكی چهارراه استانبول و موزه جواهرات ملی برسانید.
در ایستگاه مترو میدان فردوسی واقع در خط چهار متروی تهران، با اتوبوس‌هایی كه در خیابان فردوسی است به چهارراه استانبول خواهید رسید. با كمی پیاده‌روی نیز بعد از تقاطع خیابان فردوسی – جمهوری، می‌توانید به موزه جواهرات ملی برسید.
انتخاب ایستگاه مترو سعدی در خط یك متروی تهران، بهترین و نزدیك‌ترین گزینه به موزه ملی جواهرات می‌تواند باشد. از این ایستگاه، با طی مسیری كوتاه و تنها با ۲۰۰ متر پیاده‌روی به‌سمت غرب خیابان جمهوری، به چهارراه استانبول می‌رسید.
موزه جواهرات ملی ایران كجاست ؟
موزه جواهرات ملی در تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، رو‌به‌روی سفارت تركیه، ساختمان بانك مركزی ایران، خزانه جواهرات ملی واقع شده است .
آیا می توان از اشیاء داخل موزه عكس و فیلم گرفت ؟
خیر هنگام ورود تمام وسایل اعم از كیف ، دوربین ، گوشی ، ساعت هوشمند، انواع دوربین، دسته كلید، فندك، سیگار و غیره را امانت می گیرند .
آیا بازدید از موزه محدودیت سنی دارد ؟
بله بازدید برای افراد زیر دوازده سال مجاز نیست واز آنجایی كه این مكان با سه ردیف پلكان، فاقد آسانسور و پله برقی است، افرادی با مشكل جسمی حركتی نیز برای بازدید از آن محدودیت خواهند داشت.
