موزه اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد یكی از موزه های دیدنی دركاخ موزه سعد آبادمی باشد .تاریخ همواره شاهد حضور حاكمانی است كه به جای پیشرفت و توسعه كشور و اجرای عدالت، در صدد افزایش قدرت و ثروت در بین خاندان و نزدیكان خود هستند. وسعت بخشیدن به محدوده باغ ها، تغییر و تعویض مكرر دكوراسیون های داخلی كاخ ها البته با نگاهی از روی حسادت و چشم و هم چشمی به كاخ های یكدیگر، پر نمودن مخازن و انبارهای كاخ ها از انواع هدایای نفیس داخلی و خارجی، از عادات مرسوم در بین خاندان پهلوی، كه از دیگر نتایج بررسی ها و انجام شده بر روی اسناد و مدارك موجود در مركز اسناد می باشد.
تاریخچه موزه اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد
تاسیس و راه اندازی این موزه حاصل تلاش صادقانه و بی شائبه همكاران مركز اسناد مجموعه در طی مدت پنج سال می باشد، این اسناد كه پیش از این اكثرا بصورت پراكنده و بعضا فراموش شده در مجموعه بودند، پس از جمع آوری، ساماندهی، پاكسازی و شناسنامه دارشدند. و اینك بخش كوچكی از آنها در قالب موزه اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد در معرض دید بازدیدكنندگان محترم قرار گرفته است.این موزه با هدف آشنایی بیشتر بازدید كنندگان محترم با بخشی از اتفاقات و رویدادهای تاریخ معاصر ایران كه بیشتر در مجموعه كاخ های سعدآباد رخ داده است،ایجاد گردیده است.
وجود وزارت دربار در مجاورت كاخ های سعدآباد از جمله نكات قابل توجه در ایجاد این موزه بود،در واقع بخشی از اسناد بایگانی این وزارت خانه، انتخاب و در فضاهای مختلف این موزه چیده شده اند این اسناد ما را با بخشی ازوظایف و عملكرد های این وزارتخانه آشنا می كند. از جمله این اسناد مكاتبات اداری و نحوه نگارش نامه ها، اموال و دارایی های خانواده دربار، امور رسیدگی به كاخ ها، تمایش انواع مهرها و آلبوم ها می باشد. . آنچه از اسناد و مدارك تاریخی این مجموعه بدست می آید، نمایش بخشی از تلاش های وزارت دربار در افزایش اموال ،املاك و ثروت و قدرت خاندان پهلوی است.
ساختمان این موزه در نزدیكی درب ورودی زعفرانیه و در حد فاصل كاخ وزارت دربار (موزه هنرهای زیبا) و كاخ سفید(موزه ملت) واقع شده است كه پیش از این محل استقرار و استفاده گارد جاویدان شاهنشاهی بوده است
بخشهای مختلف موزه
این بنای تاریخی یك طبقه ونیم است. طبقه همكف دارای شش اتاق می باشد كه پس از تبدیل آن به موزه، فضاهای داخلی آن به بخش های ذیل تقسیم گردید:
بخش پهلوی اول
رضا شاه در سال ۱۳۰۴ در كاخ گلستان تاج گذاری كرد. وی پس از ۱۵ سال حكومت از سلطنت خلع و در سال ۱۳۲۳ در جزیره موریس در تبعید مرد. محل اقامت دائمی وی در كاخ مرمر بود . وی در سال ۱۳۰۵ دستور ساخت كاخ شهوند(سبز) را در مرتفع ترین قسمت باغ سعدآباد داد.این كاخ محل اقامت تابستانی او بود.
اسناد این بخش شامل:
مجموعه آلبوم هایی از بناهای تاریخی ایران قدیم و نحوه پوشش مردم در اوخر دوره قاجار و اوائل پهلوی.
مجموعه تصاویری از آلبوم اولین و آخرین سفر رضا شاه به تركیه در سال ۱۳۱۳ این سفر ۱۷ روز به طول انجامید.
مجموعه تصاویری از یك كارناوال فرهنگی در ایران .این جشنواره با حركت ماشین هایی كه بر روی آنها نمادهایی از بناهای تاریخی ایران حمل می شد در شهرهای شمالی ایران حركت كرد و به تبریز رسید.
مجموعه تصاویری از برخی اقدامات در دوره پهلوی اول
بخش پهلوی دوم
محمد رضا پهلوی بعد از تبعید پدر به سلطنت رسید و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر مسند قدرت بود.وی در مدت سلطنت خود سه بار ازدواج نمود، همسران وی به نام های فوزیه،ثریا اسفندیاری و فرح دیبا بودند. در این بخش از موزه تلاش شده كه بصورت مصور حضور همسران محمدرضا پهلوی را در سفرها و بازدیدهای داخلی و خارجی در معرض نمایش قرار دهیم. همچنین از موضوعات دیگر این بخش، نمایش برخی از اسناد و دفاتر اموالی و مكاتبات اداری در خصوص رسیدگی به امور كاخ ها می باشد. نمایش چند نمونه از آلبوم های خصوصی و برخی از مراسم های برگزار شده در كاخ های سعدآباد از دیگر قسمت های این بخش می باشد.
بخش مهرها و جلدها
نمایش تعدادی از مهرهای رایج در وزارت دربار، پاكت ها، كاغذ های سربرگ دار و كارتابل های رایج در آن دوران
نمایش بخشی از اسناد مكتوب در خصوص برخی از وظایف وزارت دربار در حوزه تشریفات
معرفی بخش كوچكی از وسایل صوتی و تصویری در دو دوره پهلوی اول و دوم
نمایش برخی از جلدهای نفیس از مجموعه آلبوم های نگهداری شده در مركز اسناد مجموعه. آلبوم در دهه های ۲۰،۳۰،۴۰و۵۰،بیشترین كاربرد را در ثبت و بایگانی اسناد تصویری بخصوص در مركز دولتی داشته است.این آلبوم ها اكثر دست ساز بصورت جلد لاكی هستند كه مزین به انواع نقوش ایرانی نظیر لچك ترنج، شكارگاه، خاتم كاری،كنده كاری عاج، نقره كاری و …. می باشند.
بخش سالن سینما
در این سالن برنامه های مختلفی برای گروه های سنی مختلف در نظر گرفته شده است. برگزاری جلسات نقد و بررسی اسناد مكتوب و تصویری موزه اسناد از دیگر برنامه های این بخش خواهد بود.
آدرس موزه اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد
موزه اسناد و مدارك تاریخی سعدآباد در خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید كمال طاهری، كاخ موزه سعدآباد قرار دارد.
برای رسیدن به مجموعه سعدآباد و موزه نظامی می‌توانید از مترو استفاده كنید و در خط ۱ مترو به میدان تجریش بروید .سپس از میدان تجریش با تاكسی به میدان دربند و ورودی شمالی كاخ سعدآباد بروید. یا اگر قصد پیاده‌روی دارید در میدان تجریش به خیابان سعدآباد، خیابان افراز، خیابان جاودان و در نهایت خیابان خیابان طاهری و ورودی غربی كاخ سعدآباد برسید. پیاده‌روی این مسیر حدودا بیست دقیقه طول می‌كشد. اگرچه این خیابان‌ها دارای فضای سبز زیبا، درختان چنار كهنسال و سرسبز و بافت و خانه‌های تاریخی با معماری دوران پهلوی است. اما قسمت‌هایی از آن دارای سربالایی است و برای كسانی كه توانایی پیاده‌روی در سربالایی را ندارند توصیه نمی‌شود.
