باغ موزه هفت تنان ، مقبره هفت عارف در شیراز

باغ موزه هفت تنان ، مقبره هفت عارف در شیراز و یكی از قدیمی‌ترین اماكن تاریخی شیراز است. این باغ به سده‌های پیش از عهد زندیه و عمارت آن از بناهای دورهٔ كریم خان زند است. این باغ در بن كوه چهل مقام و در شمال آرامگاه حافظ قرار گرفته‌است. بیشتر جهانگردانی كه در چند سدهٔ اخیر به شیراز سفر كرده‌اند باغ تكیه هفت تنان و عمارت زیبای آن را وصف كرده‌اند. مردم شیراز نیز به این مكان دلبستگی خاص دارند و سابقاً گاه در طلب باران و استجابت دعا روی بدین مكان می‌آورده‌اند. علت نامگذاری این بنا به هفت تنان، وجود هفت قبر از هفت عارف در این باغ است كه كریم خان زند روی هر كدام، سنگ بزرگ بدون كتیبه‌ای نصب كرده‌است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۷۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تزیینات بنا

از دیدنی‌های این عمارت تالاری است كه سقف آن بر دو ستون بزرگ یكپارچه استوار شده و در طاقچه‌های بالایی آن، پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهكارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می‌شود. این مجموعه در سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ شمسی توسط نقاش و هنرمند محمد باقرجهان میری تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس به ترتیب عبارتند از: درویشی با تبرزین و كشكول، نقش موسی در حال شبانی، منظرهٔ شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش ابراهیم، و نقش درویش جوان. سنگ‌های موجود دراین موزه متعلق به سده‌های سوم تا یازدهم هجری قمری است كه با انواع خطوط كوفی، ثلث، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق- نسخ و… به طرز زیبایی تزیین شده‌است. حوض بزرگی هم در وسط عمارت اصلی به چشم می‌خورد كه در گذشته از آب ركن‌آباد پر می‌شده‌است.

باغ موزه هفت تنان

عمارت هفت تنان یكی از قدیمی ترین اماكن تاریخی شیراز است و همانطور كه گفته شد توسط كریمخان زند بنا شده است كریم خان دردوران حكومت خود در شیراز اقدامات فاخری را جهت عمران و آبادانی این شهر انجام داد .
یكی از مهمترین بناهای كه كریم خان در شیراز احداث كرد، باغی مصفا در دامنه كوه چهل مقام به نام هفت تنان بود كه در زبان عامه مردم” هفت تن” نامیده می شد. این بنا به دو قسمت تقسیم می شود.
در قسمت شمالیِ طبقه ی دوم تالاری بسیار زیبا و بزرگ با دو ستون سنگی ساخته شده است. دراین ستون ها با رنگ روغن نقش های معناداری ترسیم شده اكه از هنرنمایی های بی مانند كریم خان به حساب می آیند، به طوری كه بازدیدكنندگان دقایقی را محو تماشای این ستون های رنگی می شوند، اما متاسفانه بر اثر گذشت زمان این نقش ها كم رنگ شده كه هر چه سریع تر باید مرمت آن آغاز شود.

سپس دو طرف تالار را مشاهده می كنیم كه انتهای هر كدام یك اتاق به ابعاد ۲۸ متر درازا و ۵/۵ متر پهنا و ۱۲ متر بلندی قرار گرفته است.
بیرون از تالار هم ایوانی مجلل ساخته شده است كه كف آن از كاشی های قرمز با ازاره هایی كه با سنگ های مرمر لیمویی رنگ تزیین شده است، پوشیده شده است. روی طاقچه های ایوان طرح پنج مجلس نقاشی است كه از یكی از بهترین و مجرب ترین نقاش های دوره زندیه به نام “آقا صادق” به جای مانده است .

مجالس نقاشی

یكی از این پنج مجلس طرح یك درویش با كلاه و ریش سفید و تبرزین است كه حال و هوای عجیبی را به بازدید كننده منتقل می كند .
مجلس دوم نقاشی حضرت موسی است كه در حال چوپانی است و تعدادی گوسفند نیز اطراف او چرا می كنند .
در مجلس سوم داستان بسیار معروف شیخ صنعان و دختر ترسا روایت می شود . در این تصویر نشان داده شده است كه شیخ صنعان بر دختر ترسا عاشق است، درحالی كه در بین مریدانش حضور دارد دختر ترسا بالای سر او قرار گرفته است و شیخ به سوی دختر متمایل و به صورتش خیره شده است.

مجلس چهارم ماجرای امتحان حضرت ابراهیم و قربانی كردن اسماعیل است ، در این نقاشی به شكلی ماهرانه آمادگی حضرت ابراهیم برای گسستن از بزرگترین وابستگی دنیوی اش كه همان دست كشیدن از فرزندش بود نشان داده می شود
و در نهایت مجلس پنجم است كه شاه عباس صفوی را به نمایش می گذارد. وی زمانی كه در سمت پادشاهی بود لباس مبدل می پوشید ودر بین مردم فقیر و تهی دست می رفت تا به آنان كمك كند و چون به فردی كه واسطه بین او و مردمش باشد اعتقادی نداشت، بنابراین خودش در بین مردم حضور می یافت و از نیازها و خواسته های آنان با خبر می شد.

برای همین در طرح یاد شده، شاه عباس صفوی شبیه به یك درویش نقاشی شده است.هیجان انگیز ترین بخش این نقاشی ها، داستان هایی از شاهنامه فردوسی است كه سر در طرح های قبلی كشیده شده اند و مانند كتابی مصور به تماشاگر لذت بصری و معنوی می بخشند .البته تمام این نقاشی ها سال ها پیش توسط “نقاش محمد باقر جهانمیری”مرمت شد.

دو گوشواره نیز در این قسمت وجود دارد كه دیدن آنها خالی از لطف نیست. در جلوی این عمارت صفه ای قرار گرفته است كه حوض سنگی بزرگی در آن ساخته شده است كه در گذشته از آب ركن آباد پر میشده است.

در همین حوالی باغچه ای پر از درختان متنوع وجود دارد كه در میان آن ها هفت سنگ قبر به یك اندازه و به یك شكل، بدون هیچگونه نوشته ای وجود دارند. شش سنگ قبر در یك ردیف و به موازات هم هستند و هفتمین قبر در ردیفی پایین تر از آن ها قرار گرفته است. همه ی این هفت سنگ به یك اندازه و با سایزهای ۳۶۰ در ۷۸ سانتیمتر هستند ولی هیچ نام و نشانی روی هیچ كدام از سنگ قبرها دیده نمی شود . جالب است بدانید كه این بنا تا همین چند سال پیش خانقاه درویشان بود اما در حال حاضر زیر نظر میراث فرهنگی است وموزه سنگ هفت تنان نامگذاری شده است كه نمونه هایی از سنگ های تاریخی و كتیبه های كهن در آن نگهداری می شوند.

این گنجینه متعلق به قرن های سوم تا یازدهم هجری قمری است. خطوط استفاده شده روی سنگ ها از نوع كوفی، نستعلیق، نسخ، توقیع می باشند. این موزه در حال حاضر زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اداره می شود و در فهرست انجمن آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

نحوه دسترسی

آدرس :شیراز، انتهای بلوار هفت تنان، در قسمت شمال آرامگاه حافظیه، روبروی چهل مقام، محله هفت تن

ساعت بازدید از باغ هفت تنان شیراز
این مجموعه از ساعت ۸الی ۲۰ پذیرای بازدید كنندگان می باشد .

دیدنی های اطراف

بقعه چهل تنان

در زمان های گذشته چهل درویش در این مكان زندگی و عبادت می كردند وزمانی كه هر كدام از آنها فوت می كرد دیگران وی را در این مكانكه به باغ چهل تن معروف است ، به خاك می سپردند. بنابراین در حال حاضر چهل قبر كوچك در این باغ زیبا وجود دارند كه به “بقعه چهل تنان” معروف شده اند. این مكان در نزدیكی هفت تنان و جنب باغ جهان نما قرار گرفته است و از جاذبه های زیبای تاریخی و فرهنگی شیراز محسوب می شود. این باغ دارای یك محوطه سرسبز و با صفاست.

چهل سنگ مزاری كه در این مكان هستند همه به یك اندازه ساخته شده اند.این بنا نیز در دوره زندیه ساخته شد. بنابراین مملو از شاخصه های معماری زمان زندیه است. این سنگ ها نیزفاقد كتیبه هستند كه دلیل این امر هم دستور” معتمدالدوله فرهاد میرزا قاجار” فرمانروای آن زمان فارس بوده است. در كنار این عزیزان دو عارف و ادیب شیرازی دیگر نیز به نام های “شیخ ابواسحق” معروف به “شیخ اطعمه” و همچنین” حشمت شیرازی” نیز به خاك سپرده شده اند .

موزه پارس
موزه پارس موزهای است كه در باغ نظرشیراز قرار دارد و در آن اشیای باستانی گرانقدر و ارزشمندی وجود دارند.

جالب است بدانید آرامگاه كریم خان زندنیز در همین مكان قرار دارد. این اثر نیز به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت كلاه فرنگی

درختان سروبسیار بلند و درختان نارنج بسیارخوشبو از مشخصه های بارز این مكان زیباست. با اینكه نام این محل كلاه فرنگی است اما معماری به كار رفته در آن كاملا سبك و سیاق ایرانی دارد. اما دلیل نامگذاری این بنا به نوع استفاده ای كه از آن می شد بر می گردد .در آن زمان از نمایندگان و مهمانان خارجی در این محل پذیرایی می شد. در این ساختمان چهار شاه نشین و چهار اتاقك وجود دارند. سبك كاشی كاری ها و نگارگری های منحصر به فرد به صورتی است كه محل زاویه ها هیچ برشی ندارند و همین مورد این بنا را به یكی از خاص ترین بناهای دوره زندیه تبدیل كرده است. مقرنس، قطاربندی ها و كاربرد گل و مرغ شیرازی در نگارگری این بنا بسیار تماشایی است.

سفر به موزه سنگ سفری تاریخی و فلسفی است. این هفت عارف بزرگ هیچ اسمی از خود به یادگار نگذاشته اند. انگار اسم و رسمشان در آنچه برای روزگار ما به عنوان میراث گذارده اند محو شده است. هنوز هم افراد زیادی برای كسب آرامش و بهره بردن از فضای عرفانی و معنوی آن مكان به آنجا می روند . همین ماجرا در مورد بقعه چهل تنان نیز صدق می كند. دیدن تعداد زیادی سنگ قبر كه سفیدند می تواند بسیار قابل تامل باشد .