قلعه و غار قیزلار قلعه سی مراغه (قلعه دختران) یكی از مهم ترین آثار تاریخی و طبیعی شهرستان مراغه است. این قلعه و غار در۲۰ كیلومتری جنوب غربی مراغه و در سمت جنوبی دره بسیار عمیق كوههای كؤی داغ ( كوه كبود ) واقع شده است. ارتفاع كلی غار و قلعه نسبت به دره عمیق مقابل حدود ۱۸۰۰۰ تخمین زده شده است. در ارتفاعات پشت قلعه باقیمانده یك دیوار خشتی به چشم می خورد كه از بقایای قلعه قدیمی است.
كوه همانند یك دیوار بزرگ است. در مقابل كوه، یك دره وجود دارد كه در مواقع پر آبی آبشار كوچكی نیز در آن خودنمایی می كند. دسترسی آسان به قلعه از سمت غربی امكان پذیر است و رسیدن به قلعه از سایر جهات، به دلیل وجود دیوار های سنگی و پرتگاه های بلند، قدری مشكل است. از بالای كوه، شهر مراغه و كوه سهند قابل رؤیت است و منظره ای تماشایی دیده میشود.به دلایل مختلف طبیعی و انسانی قسمت اعظم این قلعه از بین رفته و امروزه فقط آثار قلعه دیده می شود. اصطلاح محلی قیزلارقالاسی به بلندی های كوهی اطلاق می شود كه قلعه در آنجاست. در دو طرف كوه آثار دیوار ها و حصارهای سنگی و خشتی دیده میشود.
در مسیر صعود به قلعه تكه های فراوان سفال های قدیمی یافت می شود.از گذشته و اكنون هیچ گونه اقدامی از سوی سازمان میراث فرهنگی جهت حفاظت از این قلعه انجام نگرفته است. متاسفانه در اطراف قلعه سوراخ های بزرگ و كوچك بسیار زیادی دیده میشود كه توسط افراد سودجو برای جستجوی آثار باستانی حفر شده اند.

غار مجاور
طول غار مجاور قلعه قیز قالاسی حدود ۳۵ متر ، عرض آن ۲۴ متر و ارتفاع آن حدود ۲۰ متر است . ارتفاع كلی این غار و قلعه نسبت به دره ی عمیقی كه در مقابل آن وجود دارد ، حدود ۱۸۰۰ متر تخمین زده می شود .در ارتفاعات پشت قلعه ، باقی مانده ی حصاری خشتی دیده می شود.
تنها دیواره خشتی باقیمانده از قلعه واقع در ظلع جنوب غربی متاسفانه بعلت فعالیت معادن شركت كاوه سودا و شاید به دلیل راهی كه به صورت غیرقانونی به داخل قلعه ایجاد شده ، بكلی تخریب شده است.

مشخصات غار
دهانهٔ غار به قطر ۳۰×۲۰ متر و طول آن در ابتدا ۳۵ متر و عرضش ۲۴ متر و ارتفاعش حدود ۲۰ متر است. ارتفاع كلى غار و قلعه نسبت به درهٔ عمیق مقابل حدود ۱۸۰۰ متر تخمین زده شده است. داخل غار دالانهاى متعدد تنگ و تاریكى وجود دارد كه در بعضى از آنها اقسام استالاكتیتهاى آهكى به چشم مىخورد.
نحوه دسترسی
آدرس :مراغه، ورجوی، تازه كند، قیزقالاسی (تقریبا ۲۰ كیلومتر و راه اصلی دسترسی)



