رفت و آمد بازرگانان به پیرائوس و پالیس زیاد بود و در شرایطی كه احتمال حمله دشمنان به یونان وجود داشت باید فكری برای تامین امنیت این بازرگان می شد، برای همین دیوارهای بلندی اطراف این دو بندر ساخته شد تا بازرگان بتوانند در محیطی امن به تجارت خود ادامه دهند و همین محصور شدن موجب شد این دو بندرِ یونانی، لقب اولین “بنادر آزاد” جهان را به خود بگیرند، بنادری كه تنها با هدف تامین امنیت بازرگانان محصور شده بودند.
بعدها و در كشورهای دیگر به این فكر افتادند كه در كنار تامین امنیت، می‌توان امتیازات دیگری در این بنادر محصور شده اعمال كرد تا بازرگانان بیشتری در آنها فعالیت داشته باشند و برای همین بنادر آزادی مانند بنادر آزاد رومی‌ها در جزیره «دلاس» شكل گرفت.
با گذشت زمان در كشورهای دیگر نیز این بنادر آزاد شكل گرفتند و به مرور امتیازات بیشتر و ویژه‌تری به آنها اختصاص یافت، امتیازاتی كه باعث می شد تجارت خارجی در این بنادر عملا تفاوتی با تجارت داخلی نداشته و تمام بروكراسی ها و عوارض و مالیات و … برداشته شود و همین امتیازات باعث شد بازرگانان با میل و رغبت بیشتری در آنها به تجارت بپردازند.
در اوایل قرن ۲۰ كم كم راه اندازی این مناطق پرامتیاز به نقاط غیربندری هم كشیده شد تا فعالیت بازرگانان تنها به بنادر محدود نشود و در این سالها برای اولین بار واژه “مناطق آزاد” ابداع شد، مناطقی كه با اهداف مختلف افزایش صادرات، تسهیل ورود سرمایه های خارجی، دستیابی به تكنولوژی های پیشرفته دیگر كشورها، رفع بروكراسی و افزایش اشتغال، گسترش داد و ستد و …. در كشورهای مختلف راه اندازی شدند.
در ایران اما راه اندازی این مناطق به اوایل انقلاب اسلامی برمی گردد و در این سالها چندین منطقه آزاد در كیش، قشم، انزلی، ارس، چابهار و… شكل گرفت، اما مناطق آزاد در ایران توفیق چندانی به دست نیاوردند و با فاصله گرفتن از اهداف اصلی ایجاد این مناطق، عمدتا به دروازه هایی برای ورود كالاهای خارجی تبدیل شدند.
همین عدم توفیق باعث شد مسئولان بالادستی تمایل چندانی به توسعه این مناطق در كشور نداشته باشند، اما اخیرا با پیگیری های بسیار ایجاد هفت منطقه آزاد دیگر در كشور به تصویب رسید، به امید اینكه این مناطق جدید بتوانند به كارایی اصیل مناطق آزاد برگشته و به دروازه هایی برای ورود تكنولوژی های جدید جهان و مسیری هموار برای صادرات تولیدات ایرانی تبدیل شوند.
در دل این هفت منطقه، رویای چندین و چندساله كرمانشاهیان هم قرار دارد. رویایی شیرین در «قصرِشیرین» كرمانشاه. حالا چند روزی از تصویب “منطقه آزاد قصرشیرین” می گذرد، منطقه ای كه از سالها پیش كلی خواب و خیال برایش بافتیم و رویاهای بسیاری را برای استان به آن گره زدیم.
خیلی ها این منطقه را جایگزین محرومیت‌های ۴۰ ساله كرمانشاه می دانند، برخی آن را «بهشت اشتغال» می خوانند و بعضی دیگر مایه رونق اقتصاد استان، اما ته همه این تعریف‌ها باید ببینیم قصرشیرین می تواند به یك منطقه آزاد اصیل تبدیل شود یا این منطقه هم با ندانم كاری ما و مسئولین به سرنوشت دیگر مناطق آزاد ایران تبدیل شده و تنها به دروازه ای برای ورود كالاها و ماشین های خارجی تبدیل می شود.
درحال حاضر چیزی كه از این منطقه می دانیم در حد یك مصوبه راه اندازی است و هنوز سوالات و ابهامات بسیاری در خصوص محدوده این منطقه، مزایا و كارایی های آن و فرصت هایی كه می تواند برای اقتصاد و اشتغال استان داشته باشد وجود دارد.
به گزارش ایسنا، برای رفع همین ابهامات سراغ بهزاد باباخانی سرپرست معاونت اقتصادی استانداری كرمانشاه رفتیم و از چیستی این منطقه وكاربردها و مزایایش پرسیدیم…
منطقه آزاد جایی برای خرید كالای خارجی و سوار شدن ماشین‌های خارجی نیست!
…”حدود ۶۰ سال پیش بود كه مناطق آزاد به معنای واقعی در كشور چین كه سرمدار این موضوع است راه اندازی شد. در آن زمان چین برای میدان دادن به اقتصاد آزاد، نقاطی در این كشور تعیین كرد كه نوعی تبادل تجاری آزاد با كشورهای جهان در آن شكل می گرفت” اینها را بهزاد باباخانی می گوید و ادامه می‌دهد: سیاست اصلی در این مناطق تولید صادرات محور با استفاده از نیروی كار ارزان قیمت در چین بود كه موجب شد این مناطق به نقاط طلایی برای رونق اقتصادی چین و ورود تكنولوژی به این كشور تبدیل شوند.
این تجربه خوب موجب شد كه بسیاری كشورهای دیگر هم به سمت راه اندازی این مناطق پیش بروند و در ایران هم در دهه ۶۰ این مناطق در چابهار و كیش و قشم و … راه اندازی شد.
باباخانی به رویكرد معكوس مناطق آزاد در ایران اشاره می كند و می گوید: متاسفانه برخلاف رویكرد مناطق آزاد در جهان، در ایران عمده این مناطق به سمت واردات رفتند و عملا مناطق آزادی كه می بایست محور تولید صادرات محور باشند، به دروازه ای برای ورود كالاهای خارجی تبدیل شدند.
همین رویه اشتباه موجب شد كه دیدگاه بسیاری مسئولان بالادستی به این مناطق عوض شده و با افزایش این مناطق در كشور مخالفت كنند. در همین راستا تصویب منطقه آزاد قصرشیرین و چند منطقه آزاد دیگر در كشور با مشكلاتی مواجه شد و این پروسه سالها به طول انجامید، اما در نهایت با پیگیری های بسیار سرانجام تعداد زیادی از مناطق پیشنهاد داده شده در كشور به تصویب رسید.
متاسفانه این رویه اشتباه در خصوص مناطق آزاد كشور، موجب شده تصور مردم از مناطق آزاد ایجاد بازارهای لوازم خارجی و یا استفاده از ماشین های خارجی باشد، تصوری كه كاملا اشتباه است و فرسنگ ها از سیاست و فلسفه اصلی این مناطق دور است.
اگر قرار باشد این رویكرد اشتباه در منطقه آزاد قصرشیرین اجرایی شود، عملا با ایجاد پاساژهایی كه عرضه كننده لوازم خارجی هستند بازار استان ورشكست شده و كرمانشاه هم به دروازه ای برای ورود كالاهای خارجی تبدیل شده و این امر ارزبری گسترده ای به همراه خواهد داشت، پس نه تنها كمكی به اقتصاد استان نمی شود بلكه تاثیرات سوء و منفی آن اقتصاد استان را زمین گیر كرده و تاثیرات منفی بر اقتصاد كشور خواهد داشت.
برای پاك كردن این ذهنیت اشتباه و اصلاح رویكرد مناطق آزاد، باید از همین حالا كه شروع كار است، فعالیت ها را به سمت جذب سرمایه گذاران خارجی، رونق تولید و ایجاد اشتغال در این مناطق پیش ببریم.
این مناطق به دلیل معافیت های مالیاتی طولانی مدت، مشوق های بسیار برای سرمایه گذاری، تردد آسان سرمایه گذاران و … مورد علاقه بسیاری سرمایه گذاران هستند، اما با توجه به اینكه تعداد زیادی منطقه آزاد در كشور به تصویب رسیده، عملا فضا به سوی رقابتی شدن پیش خواهد رفت.
در این شرایط باید سریعا وارد عملا شویم، وگرنه علی رغم پتانسیل های ناب منطقه آزاد قصرشیرین، در این رقابت بازنده خواهیم شد و دستمان از این فرصت طلایی كوتاه می شود….
جزو پُرپتانسیل ترین مناطق آزاد كشور هستیم
…حالا با تصویب هفت منطقه آزاد جدید، عملا بیش از ۱۴ منطقه آزاد در كشور فعالیت خواهند داشت و وجود این تعداد منطقه عملا بهره گیری از مزایای مناطق آزاد را “رقابتی” كرده، رقابتی سخت كه اگر دیر بجنبیم بازنده آن خواهیم بود، اما در این رقابت قصرشیرین چه مزایایی دارد كه بتوانیم از آن بهره بگیرم ؟
باباخانی در پاسخ به این سوال از منطقه آزاد قصرشیرین به عنوان یكی از پرپتانسیل ترین مناطق آزاد كشور یاد می كند و در تشریح آن می گوید: از جمله این مزیت ها ارتباط این منطقه با دو بخش عربی و كردی كشور عراق به واسطه وجود دو پایانه مرزی خسروی و پرویزخان است.
قطعا برای بسیاری سرمایه گذاران مطلوب خواهد بود كه بتوانند در یك منطقه همزمان با دو بخش كشور عراق تبادلات تجاری داشته باشند. از طرفی این دو پایانه آمار بالایی در صادرات دارند و همین امر می تواند ما را امیدوار كند كه منطقه آزاد قصرشیرین به هدف اصیل خود كه تولید صادرات محور است، نزدیك شود.
در كنار این دو پایانه نباید از زیرساخت های خوب منطقه آزاد قصرشیرین غافل شد. وجود مسیر بزرگراهی تا خود مرز خسروی، وجود یك مسیر آزادراهی كه در آینده تا خود مرز خسروی ادامه می یابد و نزدیكی مسیر راه آهن كه تا حدود شهرستان اسلام آبادغرب رسیده و قرار است تا مرز خسروی ادامه یابد از مزایای دیگر این منطقه است كه نباید نادیده گرفته شود.
… كرمانشاه پتانسیل های بسیاری در حوزه های مختلف كشاورزی، صنعت و معدن، توریسم سلامت، گردشگری و … دارد، و این سوال مطرح می شود كه منطقه آزاد قصرشیرین میتواند چه فرصتی برای بهره گیری از این پتانسیل های بالقوه استان فراهم كند؟
باباخانی در پاسخ به این سوال منطقه آزاد را فرصت نابی می داند كه می توان از آن برای رونق بخش‌های مختلف اقتصادی استان از جمله بخش كشاورزی، صنعت، معدن، توریسم سلامت و … استفاده كرد.
او می گوید: ما در استان با مهار آبهای مرزی، راه اندازی سامانه گرمسیری و … پتانسیل خوبی در بخش كشاورزی داریم و راه اندازی منطقه آزاد قصرشیرین كه رویكردی صادرات محور دارد عملا می تواند به كمك این بخش آمده و زمینه ساز راه اندازی صنایع تبدیلی كشاورزی جهت صادرات این محصولات شود.
در این منطقه می توان با ایجاد صنایع تبدیلی محصولات كشاورزی زمینه صادرات این محصولات را فراهم كرده و ارزآوری بسیاری برای استان و كشور داشت.
از طرفی استان ظرفیت خوبی در بحث معادن دارد، بطور مثال معادن قیرطبیعی گیلانغرب فرصت خوبی است كه استان بهره چندانی از آن نبرده و می توان با ایجاد صنایع فرآوری این محصول در منطقه آزاد قصرشیرین زمینه صادرت فرآورده های این محصول طبیعی را فراهم كرد.
دانش و تجهیزات خوب درمانی استان هم یكی از پتانسیل هایی است كه باید از آن در مناطق آزاد بهره گرفت، می توان با ایجاد زیرساخت هایی در مناطق آزاد زمینه ورود بیماران كشورهای همجوار را به استان فراهم كرد و توریسم سلامت استان را رونق بخشید.
صنایع پایین دستی پتروشیمی هم فرصتی دیگر در استان است كه می توان با استفاده از فرصت منطقه آزاد از این فرصت استفاده كرد.
منطقه آزاد قصرشیرین ۷۲۰۰ هكتار است/ امكان گسترده شدن منطقه وجود دارد
…محدوده منطقه آزاد قصرشیرین یكی از مهم ترین سوالاتی است كه در ذهن كرمانشاهیان نقش بسته، محدوده ای كه تعیین می كند چه میزان از خاك كرمانشاه می تواند از مزایای تجارتی آزاد برخوردار شود و باباخانی در پاسخ به این سوال با اشاره به تعیین محدوده این منطقه در طرح توجیهی آن، می گوید: محدوده منطقه آزاد قصرشیرین حدود ۷۲۲۳ هكتار است كه جایی مابین مرز پرویزخان، كمربندی قصرشیرین و مرز خسروی را شامل می شود
البته محدوده منطقه چندان اهمیتی ندارد و همین كه توانستیم مصوبه راه اندازی آن را بگیریم كافی است، چرا كه با عملكرد خوب منطقه آزاد قصرشیرین، امكان توسعه آن فراهم است و می توان در سالهای آتی به محدوده آن اضافه كرد. یعنی اگر مسئولان بالادستی عمكلرد خوب منطقه را شاهد باشند گستردگی منطقه توجیه پیدا كرده و امكان گسترده شدن آن فراهم می شود…
…راه اندازی منطقه قصرشیرین فعلا در حد یك مصوبه است و اینكه این منطقه عملا از چه زمانی فعال شده و كار آن آغاز می شود هنوز به عنوان یك سوال باقی است كه باباخانی در جواب آن می گوید: برای شروع فعالیت این منطقه در ابتدا توسط هیات وزیران سازمان مسئول، هیات مدیره و مدیرعامل منطقه آزاد قصرشیرین همانند سایر مناطق آزاد كشور تعیین می شود.
با تعیین هیات مدیره و مدیرعامل تدوین طرح جامع منطقه آزاد قصرشیرین با در نظرگرفتن پتانسیل ها و ظرفیت های استان تدوین می شود، به نحوی كه بتوانیم بیشتری میزان بهره برداری را از ظرفیت این مناطق داشته باشیم.
در ادامه زیرساخت هایی برای این منطقه نیاز است كه همه در طرح جامعه لحاظ شده و توسط سازمان مسئول و هیات مدیره منطقه پیگیری می شود.
به نظر می رسد انجام این كارها حدود چند ماه زمان ببرد و تا نیمه اول سال منطقه آماده ورود سرمایه گذاران شود…
…مصوبه منطقه آزاد قصرشیرین را گرفتیم و حدود منطقه و مزایا و كاركردهای آن هم مشخص شد، اما آنچه مسلم است تنها داشتن یك مصوبه به تنهایی نمی تواند برای استان معجزه كند و باید همه پای كار بیایند تا از این فرصت طلایی به دست آمده نهایت استفاده را ببریم و بتوانیم از این منطقه مرهمی برای زخم های عمیق اقتصادی و بیكاری استان بسازیم.
منبع : ایسنا