منطقه حفاظت شده سفیدكوه در استان لرستان بین E4818 تا E4743 عرض طول شرقی و N3349 تا N3329 عرض شرقی واقع شده است. مساحت آن ۶۹۵۰۰ هكتار می باشد. این منظقه در سال ۱۳۴۷ به عنوان شكار و تیراندازی ممنوع تحت حفاظت قرارگرفت .سپس در سال ۱۳۶۹ با وسعت ۶۸۷۷۶ هكتار به منطقه حفاظت شده سفید كوه ارتقاء یافت. منطقه حفاظت شده سفید كوه با دامنه ارتفاعی ۱۱۲۰ تا ۳۱۷۰ متر با ۶۰۰ میلی متر بارندگی دمای متوسط ۱۱ درجه سانتی گراد دارای اقلیم مدیترانه ای معتدل می باشد. رودخانه ها و آبشارهای فصلی فراوان، غارهای متعدد و تنوع زیستی گیاهی و جانوری و صخره های صعب العبور و زیبا، جنگلهای سرسبز بلوط با درختان تنومند از جاذبه های اكوتوریستی منطقه حفاظت شده سفید كوه به شمار می روند. اكثر مردم این منطقه به دامداری وكشاورزی مشغولند.
در سالهای ۹۰ و ۹۱، چهار پاسگاه محیط بانی برای حفاظت از این پیش بینی شد. كه یكی از آنها در شهرستان دورود در منطقه مهم تیدار افتتاح شد. ۳ پاسگاه یكی در شرق سفیدكوه و منطقه چمتكله، خلیلخان در اشترانكوه و پاسگاه محیطبانی سفیدكوه خرمآباد پیرشمس الدین نیز به آن اضافه می شوند. سفیدكوه با داشتن وضعیت توپوگرافی خاص و رودخانه های پر آبی نظیر كریه و كشكان یكی از زیستگاه های با ارزش جانوری غرب ایران محسوب می شود. ۲۷۲ گونه گیاهی و ۱۳۸ گونه جانوری در منطقه حفاظت شده سفید كوه شناسایی شده است.
پوشش گیاهی
از جمله گیاهان سفیدكوه می توان بلوط ایرانی، بنه، گیلاس وحشی، خینجوك، زیتون، زالزالك، بادام كوهی، آلوچه. نسترن وحشی، بومادران، فرفیون زگیل دار، گوش بره طناز، سریش ایرانی، گنگرصحرایی، لاله واژگون، خاكشیر. نیلوفر، مریم گلی، كلاه میرحسن و انواع گون ها اشاره نمود.از ۱۴۸ گونه و زیرتقسیمات گونه ای منطقه، ۱ گونه سرخس، ۱۱۵ گونه دو لپه ای و ۳۲ گونه تك لپه ای هستند. این گونه ها به ۴۷ تیره و ۱۱۷ جنس تعلق دارند.
مهمترین تیره های گیاهی منطقه از نظر غنای گونه ای به ترتیب عبارتند از: Asteraceae، Liliaceae، Rosaceae و Poaceae. 98 گونه (۲/۶۶ درصد) فلور منطقه انحصاری ناحیه ایرانی – تورانی هستند كه از این تعداد ۱۷ گونه مختص ایران می باشند و در میان آنها پراكنش گونه های Alcea koelzii، Amygdalus elaegnifilia. Arum giganteum، Centaurea phlomoides، Dionysia gaubae، Pyrus glabra و Quercus brantii var.persica به رشته كوه های زاگرس محدود می شود. در بین گیاهان منطقه همی كریپتوفیت ها با ۵۲ گونه (۱/۳۵ درصد). ژئوفیت ها و تروفیت ها به ترتیب با ۳۷ گونه (۲۵ درصد) و ۳۳ گونه (۳/۲۲درصد) فراوانترین شكل های زیستی محسوب می شوند.
حیات وحش
جانوران شاخص منطقه حفاظت شده سفید كوه عبارتند از: سنجاب ایرانی، كل وبز، خرس قهوه ای، پلنگ، گربه وحشی، رودك. گرگ، روباه، شنگ، شغال، كبك دری، كبك، عقاب طلایی، كركس، كركس مصری، شاهین. بالابان، دلیجه كوچك، سهره طلایی، یلوه حنایی، سارصورتی، جی جاق. لاكپشت مهمیزدار، آگامای صخره ای فلس درشت، گرزمار، افعی شاخدار، سوسمارمارچشم و…
غارهای منطقه سفید كوه
غار”قمری” كه در دل شهر جای گرفته و غارهایی از قبیل غار تنگه پلنگ هُر با طول بیش از دویست متر، غارشوكوره لو (مملو از هزاران خفاش). غار یا اشكفت بِلی، غار یا اشكفت یك بَرده، غار فَره كِش، غار آب علی ابدال. غار شوجا سنگ سوراخ، غار دره مراد راه و… بر دل صخره های سپید كوه جای گرفته اند. كه مكان هایی مناسب جهت شب مانی كوهنوردان و شكارچیان و عشایر منطقه هستند. این غار ها و دره های متصل به آن زیستگاهای طبیعی مهمی را جهت حیوانات وحشی فراهم نموده اند.
سرابها و قنات ها
در دامنه جنوبی سپید كوه، چند رشته قنات و سراب فصلی وجود دارد. كلیه سراب های داخل شهر خرم آباد و سراب هایی مثل سراب چنگایی، سراب چگنی، سراب دوره، سراب غُلغُله. سراب قنبر در شرق كر مانشاه، سراب سرداب، سراب تلخاب، سراب سقا و …از ارتفاعات سپید كوه سرچشمه میگیرند. صد ها چشمه كوچك و بزرگ از دل صخره های این كوه جاری هستند.
دو رشته قنات در دامنه سپید كوه جاری است. كه یكی از انها به نام قنات ” كَهله ” در دشت كهله بالاتر از دشت میش آخور دوره چگنی جاری است. دیگری سراب رفتخوان میباشد كه به غلط سراب خوانده شده است. مربوط به زمان هخامنشیان است كه در دامنه سپیدكوه حفر شده و دارای بیش از صد رشته چاه است كه اثار آنها قابل رویت است.
وضیعت زمین شناسی و جنس اهكی صخره های سپید كوه باعث شده است كه برفچال های متعددی در این رشته كوه ایجاد شود. این برفچا ل ها در فصول بهار و تابستان آب آشامیدنی عشایر كوچرو منطقه (طوایف مختلف چگنی، شاهیوند و بسطام) و همچنین اب كوهنوردان را تامین میكنند.
