آتشكده چهار قاپی قصر شیرین ، چهار قاپو یا به معنی چهار در، از جمله آتشكده‌های دوره ساسانی است كه در شهر مرزی قصر شیرین قرار دارد.این آتشكده از نوع آتشكده‌هایی است كه دارای دالان طواف بوده و به مرور زمان رواق آن فرو ریخته است و تنها در برخی از قسمت‌ها، آثاری از آن دیده می‌شود.آتشكده چهار قاپی، اتاقی مربع شكل به ابعاد ۲۵×۲۵ متر است و سقفی گنبدی شكل به قطر ۱۶ متر داشت كه متأسفانه اكنون اثری از آن باقی نمانده است و تنها بقایای گوشواره‌ها در چهار گوشه آن دیده می‌شود.
معماری بنا
این اتاق مربع شكل دارای ۴ درگاه ورودی است كه به رواق اطراف فضای مركزی منتهی می‌شوند.در اطراف این بنا مجموعه اتاق‌ها و فضاهایی وجود دارد كه بخش‌هایی از آن در نتیجه كاوش‌های باستان‌شناسی سال‌های اخیر شناسایی شده است.این بنا با استفاده از مصالح محلی از قبیل لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و گنبد آن آجری بوده است.آتشكده چهار قاپی از جمله بناهای تقویمی ایران بوده كه جهت تشخیص شروع فصول سال از آن استفاده می‌شده است.این اثر تاریخی به جا مانده از دوره ساسانیان در نتیجه جنگ تحمیلی دچار آسیب‌های فراوانی شد.
از حفاری‌هایی كه در اطراف بنا انجام شده برمی‌آید كه دالانی پیرامون چهارتاقی وجود داشته كه پس از نیایش از آن مكان خارج می‌شدند. همچنین در یادداشت‌های مورخان، به راهروهای اطراف این اتاق بزرگ اشاره شده است. حفاری‌های محوطه در سال‌های پس از جنگ تحمیلی مؤید وجود این راهروها بوده‌اند.
نزدیك به درگاه غربی چهارتاقی و در داخل بنا یك سكوی سنگی به ابعاد ۵۲۸ در ۵۰۸ سانتی‌متر قرار دارد كه تقریباً ۶۰ سانتی‌متر از ارتفاع آن باقی مانده است. همچنین در ضلع جنوبی درگاه شرقی و در خارج بنا یك سكوی آجری دیگر به ابعاد ۱۴۴ در ۲۵۵ سانتی‌متر دیده می‌شود كه با ملات گچ ساخته شده است.
اتاق‌های اطراف هم احتمالاً محل اسكان روحانیان، محل نذرها، انبارها، محل نگهداری هیمه و احیاناً زوار بوده است.
تاریخچه بنا
اواخر دوره ساسانی در زمان حكومت خسروپرویز بود كه بناهایی شامل عمارت خسرو و چهارتاقی در غرب فلات ایران ساخته شد. این عمارت‌ها كه برای شیرین، همسر شاهنشاه، ساخته شده بود به قصر شیرین معروف شد. نویسندگان دوره اسلامی بیشتر به عمارت خسرو اشاره كرده‌اند و اینكه هراكلیوس رومی كاخ مذكور را در سال ۶۲۸ میلادی تخریب كرد.
ابودلف، از جغرافی‌نگاران اوایل قرن چهارم قمری، قصر شیرین را به گونه‌ای زیبا توصیف كرده است. او می‌نویسد:
شهر دارای ساختمان‌های بلند و عظیم بود؛ چنان كه دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز و فكر از پی بردن به آن سردر‌گم می‌ماند. این بناها شامل ایوان‌های به‌هم‌پیوسته و خلوتگاه‌ها، انبارها، كاخ‌ها با سقف ضربی، گردشگاه‌ها، مهتابی‌ها، میدان‌ها، شكارگاه‌ها، اتاق‌ها و كاخ‌هایی بود كه بر فراز تپه بنا شده بود و مدتی وقت می‌گرفت تا شخص خردمند به كیفیت آن پی ببرد. این آثار از قدرت، شوكت و روزگاران درازی حكایت می‌كند كه برای مردم بسی عبرت‌انگیز است.
از میان بناهای قصر شیرین، چهارتاقی مذكور مد نظر است. این بنا جزو آخرین و بزرگ‌ترین بناهای دوره ساسانیان و از مكان های دیدنی استان كرمانشاه است. بنایی چهارگوش از جنس سنگ و گچ در ابعاد ۲۵ در ۲۵ متر و ارتفاع ۴.۵ متری از سطح زمین كه در گذر زمان جنگ و بلا كم ندیده اما همچنان استوار ایستاده است.
آتشكده چهارقاپی قصرشیرین
گرچه برخی با مقایسه چهارتاقی قصر شیرین با معماری بناهای دوره اسلامی عباسی، به ویژه كاخ اُخیضر در جنوب كربلا، زمان ساخت آن را در قرون اولیه اسلامی قرار داده و آن را كاخ یا تالار تخت شاهی دانسته‌اند اما شباهت الگوی ساخت آن با چهارتاقی‌های متعددی كه در ایران وجود دارد نشان می‌دهد كه چهارتاقی قصر شیرین كاملاً از معماری ساسانی پیروی می‌كند و كاربری دینی داشته است.
چهارتاقی‌های ساسانی بناهایی برای نیایش خداوند بوده و آتش مقدس در آن همیشه برای نمادی از نور و روشنایی روشن است.
گنبدی بر آن سوار شده بوده و چهار دروازه بلند با ورودی هلالی در وسط چهار دیوار اطراف آن قرار گرفته است؛ بنابراین در صورت برگزاری مراسم نیایش در حضور جمعیتی از شركت‌كنندگان، پرستندگان می‌توانستند از چهار سوی آن آتش فروزنده را ببینند. در قسمت بالای بدنه‌یآتشكده، دریچه‌های كوچكی در اطراف دیده می‌شود كه احتمالاً به منظور تهویه هوا و نور به كار برده شده است. اكنون گنبد چهارتاقی قصر شیرین از بین رفته است. پیش از جنگ تحمیلی، بقایای پوشش بالای آتشكده نمایان بود.
نامگذاری چهارطاقی
نام معمول چهارتاقی قصر شیرین «چهارقاپی» یا «چوارقاپی» است. چهارقاپی در واقع همان نام تركی چهارتاقی و به معنای چهاردر است. به نظر می‌رسد عشایر و ایلات تركی كه از همدان آمده و در آنجا مستقر شده بودند آن نام را بر بنا نهاده باشند.
مرمت چهارقاپو
چهارقاپی در دوره اسلامی مرمت شد اما كاربری‌اش تغییر یافت؛ مدتی كاركرد اداری پیدا كرد اما بعدها در جریان لشكركشی عثمانیان، ایل‌های كوچرو آن را اشغال كردند و محل نگهداری دام شد.در ایران پس از اسلام، سبك معماری این آتشكده‌ها در ساختن مسجد و اماكن مقدس اسلامی استفاده شد و ساختمان بسیاری از مساجد و مقبره‌ها را به این شكل و بر روی بقایای همین آتشكده‌ها برپا كردند.
اولین سیاح اروپایی كه به این بنا اشاره كرده پیترو دلاواله ایتالیایی است كه در سال ۱۶۵۹ میلادی از ویرانه‌های قصر شیرین بازدید كرد. پس از او نیز مسافران دیگری از آن یاد كرده‌اند اما نخستین كسی كه عكس و نقشه‌ای از آن تهیه كرد دمورگان، حفار فرانسوی، بود. پس از او نیز در سال ۱۹۱۰ میلادی زاره و هرتسفلد و در سال ۱۹۱۱ نیز گرترود بل (Gertrude Bell) پلانی از آن ترسیم كردند كه البته با نقشه دمرگان تفاوت داشت.
براساس مشاهدات سیاحان و كاوشگران سده‌های نوزدهم و بیستم، بخش‌های زیادی از چهارقاپی تا سال ۱۹۱۰ سالم بوده است. علاوه بر آن، فضای اصلی چهارتاقی در دهه ۵۰ خورشیدی بازسازی شد و بنا تقریباً در وضعیت خوبی قرار داشت. تا آنكه در اواخر دهه ۵۰ جنگ تحمیلی آغاز شد و بنا بسیار ضربه دید. با وجود این از اهمیتش كاسته نشد. در سال ۱۳۷۱ حفاری‌هایی در اطراف آن انجام شد و در ضلع جنوب غربی آن آثار و بقایای معماری چهار اتاق كوچك، یك سالن بزرگ، یك حیاط و یك راهرو به دست آمد.
ثبت ملی
چهارقاپی كه یكی از جاهای دیدنی قصر شیرین است. در ۲۲ تیرماه ۱۳۷۹ به عنوان اثر ملی رسمیت یافت و با شماره ۲۷۴۶ ثبت شد. در سال ۱۳۸۵ نیز همراه با دیگر آثار در محور ساسانی قصرشیرین-كرمانشاه در فهرست نامزد جهانی‌شدن قرار گرفت. این بنای ملی در اثر زلزله شدید سر پل ذهاب در آبان‌ماه ۱۳۹۶ دچار آسیب‌دیدگی ۲۰درصدی شد.
