روستای كلپورگان روستایی است در ۲۵ كیلومتری شهرستان سراوان و در ۳۹۰ كیلومتری جنوب زاهدان. «كلپوره» نام گیاهی با مصرف دارویی ویژه منطقه بلوچستان می باشد وشغل اكثریت مردم كشاورزی است و محصولات عبارتند از: خرما، مركبات و سبزیها. اما تنها مشخصه ای كه كلپورگان را از بقیه مناطق متمایز كرده سفالگری آن است كه شیوه ساخت آن با قدمتی حدود ۴ تا ۶ هزار سال قبل هنوز دست نخورده باقی مانده و تنها كارگاهی كه هنوز به شیوه بدوی فعال و پا برجا كارش را ادامه می دهد كارگاه سفال كلپورگان است. در طول تاریخ هنر سفالگری متعلق به زنان بوده است زیرا مردان به شكار و یا كشاورزی می پرداختند و بنابر شواهد تاریخی زنان ابداع كنندگان هنر سفالگری بوده اند.
آنچه سفالگری كلپورگان را از سایر نقاط متمایز نموده ویژگی های منحصر بفرد آن می باشد كه شامل موارد زیر است:۱) تمام امور ظریف توسط زنان انجام می گیرد و مردان فقط كارهایی مثل آماده كردن گل پختن سفال و… را انجام می دهند. ۲) برای تهیه سفال از چرخ سفالگری انجام نمی شود و تمام سفالینه ها با روشهای سنتی و بدیع و به كمك دست انجام می شود. ۳) در سفالینه ها لعاب به كار نمی رود. ۴) طرحها و نقشهای آن كاملا هندسی است و تداعی نقشهای باستانی را می نماید. ۵) طرحها و نقشهای آن معمولا شامل یك دایره توخالی یك دایره توپر و یك خط می باشد كه با هم تركیب یافته اند. ۶) ماده تزیین كننده آن رنگی است از سنگ تیتوك كه در آب حل می شود. خاك از فاصله ۲ تا ۳ كیلومتری كارگاه یعنی معدن خاك رس مشكوتان تامین می شود.
این خاك در قدیم توسط چهارپایان یا سبدهای مخصوص (كچو) به كارگاه حمل می شد اما امروز به وسیله بیل مكانیكی از زمین برداشته می شود و توسط كمپرسی به كارگاه حمل می شود. مواد تشكیل دهنده عبارتند از: ۱) اكسید سلیسم ۷۰ ـ ۵۰ درصد ۲) اكسید آلومینیوم ۳۰ ـ ۲۰ درصد ۲ ـ۴ درصد ) ۳) mgo + cuo ـ اكسید مس + منیزیم ۴) اكسید پتاسیم و سدیم ۱ ـ ۳ درصد ۵) اكسید تیتانیم آهن دوظرفیتی ۱ ـ ۲ درصد ۶) مواد فرار ۵ درصد این خاك در ابتدا به رنگ خاكستری متمایل به سبز روشن دیده می شود. پس از خیس شدن گل آن به رنگ خاكستری مایل به سبز زیتونی درمی آید. برای تزیین و نقاشی از سنگ «تیتوك» استفاده می كنند. این سنگ در منطقه تپه آچار در كهوران بخش زابلی یافت می شود و رنگ آن معمولا قهوه ای یا سیاه است. این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی كه از آن به دست می آید قهوه ای است. روش كار به این صورت است كه سنگ تیتوك را روی تخته سنگ بزرگی كه وسط آن كمی گود است (وانك) می سایند و به صورت دوغاب درمی آورند.
لازم به ذكر است كه تمام تولیدات سفالی پس از ساخت ده روز در معرض تابش آفتاب قرار می گیرد تا كاملا خشك شود. قبل از اینكه به كوره برود به وسیله رنگ تیتوك رنگ آمیزی می شود تا ظرف همراه با رنگ در یك زمان پخته شود. چت محیلوك و گل نام برخی از نقشهای محلی است. این نقشها اغلب از طرحهایی با ریشه های طبیعی تشكیل شده و بیسار ساده و تا حدی انتزاعی نقاشی شده اند. این نقشها نقطه نقطه و سنتی می باشند.شاید از نظر اقتصادی و تامین معاش تولید سفال سنتی كلپورگان در عصر جدید مقرون به صرفه نباشد و شاید بهتر باشد نیروی كار این بخش را در جاهایی به كار گیریم كه از نظر بهره وری و بازدهی نیروی انسانی مناسب تر است اما رها كردن این هنر غنی به معنای تخریب تمدنی ۶ هزار ساله است. آنچه كه به این هنر اهمیت ویژه یی بخشیده عدم تغییر روشهای ساخت آن در طی یك دوره ای طولانی می باشد كه مطالعه ی جدی باستانشنسان و مورخان را می طلبد و می تواند تمدنهای اطراف و آداب و سنتها و آیین ها و نوع مراودات و تجارت با همسایگان را در سیمای سفال كلپورگان مشاهده كرد.
