روستای نیاق در هفده كیلو متری شمال قزوین قرار دارد و یكی از مراكز مهم كشت انگور در استان است.ایوان سنگی نیاق صخره ای است نسبتا مرتفع كه دو فرو رفتگی به مانند ایوان در دو طرف آن به طور طبیعی ایجاد شده است. در هر یك از این فرو رفتگی ها حوضی مستطیل شكل با ابعادی حدود ۲×۴متر حفر شده عمق آنها به دلیل ریخته شدن سنگ و شن و… در آن نامشخص است این حوض ها با آب باران پر می شوند در بالای ایوان آثار قابل توجهی از زندگی پیشینیان از جمله انواع سفال شكسته به دست آمده است.در سمت غربی این روستا كوهی سنگی به چشم می خورد كه بر روی آن دیواره سنگی نسبتا بلندی شكل گرفته كه به سمت شرق امتداد پیدا كرده و نیم طاق طبیعی زیبایی را به وجود آورده است. این دیواره به بلندای ۱۰ متر جذابیت خاصی را به این منطقه داده است.
اما چرا این صخره یك همچین ظاهری دارد و چرا حفره هایی بر روی آن شكل گرفته است؟ علت پیدایش این ایوان یك پدیده طبیعی در دوره دوم زمین شناسی است كه باعث شده اینجا به شكل یك قلعه طبیعی شود و مورد توجه حاكمیت ها و راهزن های مختلفی قرار بگیرد. این موضوع را آثار كشف شده بر روی صخره هم تایید می كنند در اینجا آثاری مثل سفال های شكسته پیدا شده كه نشان می دهد روزگاری افرادی در این محل زندگی می كردند.
در زیر دیواره نسبتا بلند بالای كوه كه به سمت شرق امتداد دارد سطح سنگی وسیعی هست كه بر روی آن چشم اندازهای زیبایی از روستای نیاق و اطراف را به تماشا می نشینید. در داخل حفره های طبیعی حوض مستطیلی ۴ در ۲ متر ایجاد شده كه به خاطر اینكه در داخل آن شن و ماسه ریخته شده عمق آن را نمی توان تشخیص داد. این حوض ها ندر زمان بارندگی مملوء از آب باران می شود و زیبایی خارق العاده ای به این منطقه می دهد. بر روی سطح كوه هم حفره های كوچك و بزرگی هست كه به نظر می آید برای ذخیره ی علوفه و گندم مورد استفاده قرار می گرفتند. بر فراز ایوان سنگی آثار زندگی گذشتگان مثل سفال های شكسته به وضوح دیده می شود.
ایوان سنگی نیاق یكی از آن جاذبه هایی ست كه داستان های زیادی درباره آن گفته می شود و شاید همین افسانه ها و داستان هاست كه اینجا را به جاذبه ای معروف تبدیل كرده است. به عقیده ی عده ای از ساكنان روزگاری قصری باشكوه بر روی این كوه وجود داشت كه امروز فقط تكه های سفالی از آن به جای مانده است عده ای هم آثار كشف شده را مربوط به دوره هخامنشی می دانند. هنگامی كه از روبرو به این كوه نگاه می كنید حفره های زیادی را روی آن می بینید كه به نظر می آید صورتك های اجنه و ارواح هستند شاید برای همین هست كه اینجا به دیوان دیو هم معروف شده است. حتی بعضی از افسانه ها پا را فراتر گذاشته و می گویند اجنه و دیوها در هنگام شب و تاریكی هوا به داخل حفره ها برمی گردند. در زمانی كه هوا بادی می شود عبور باد از حفره های روی صخره صداهایی خوفناك را به وجود می آورد كه شاید یكی از دلایل نسبت دادن این نقطه به اجنه و ارواح هم همین نكته باشد.
اگر قصد دارید كه از بخش دامنه جنوبی به بالای ایوان بروید خوب است بدانید كه پیمودن این مسیر كمی سخت است. برای صعود به بخش های بالایی و رفتن به داخل ایوان بهتر است از بخش دامنه شمالی استفاده كنید چون اینجا شیب كمتری دارد. بهترین زمان بازدید از این جاذبه فصل بهار است چون آب و هوای خوب و چشم اندازهای طبیعی عالی باعث می شود كه سفری لذتبخش و به یادماندنی را تجربه كنید. در بازدید از این جاذبه می توانید شب را در این روستای بگذرانید و با فرهنگی افراد بومی این منطقه هم آشنا شوید همه جور امكانات در حد روستایی در این منطقه وجود دارد كه اقامت راحتی را برایتان به ارمغان می آورد. از آنجایی كه آب و هوای این روستای كوهستانی كمی سرد است حتما لباس گرم به همراه داشته باشید.
تاریخ و افسانه ها
در مورد ایوان سنگی نیاق و علت وجودی آثار موجود در آن داستان ها و افسانه های زیادی گفته شده است كه بیشتر جنبه مذهبی دارد و سابقه تاریخی كهن این محل را در استان قزوین نشان می دهد. حتی بعضی از سكنه محلی قدمت عناصر دست ساز آن را به دوره هخامنشی نسبت می دهند. عده ای دیگر بر این باورند كه روزگاری برفراز این كوه ، «محمد حنفیه» قصری ساخته بوده كه امروز جز تكه های سفال چیزی از آن باقی نمانده است. از شواهد چنین برمی آید كه بربالای قلعه سنگی نیاق ، در گذشته قلعه ای وجود داشته كه اكنون آثار قابل توجهی از آن باقی نمانده است. تنها سنگ های لاشه ای كه در بنای آن به كار رفته و تكه های سفال را می توان تشخیص داد ، ولی مخازن ذخیره غلات و حبوبات آن یادآور دوران پرشكوهی است كه قلعه از سر گذرانده است.
نامها و وجه تسمیه
آثار طبیعی و مصنوعی باقی مانده بر بالای كوه سنگی را به نامهای «ایوان سنگی» ، «دیو ایوان» و «طاق محمد حنفیه» نامیده اند. نام ایوان سنگی به لحاظ شباهت ظاهری با ایوان به آن اطلاق می شود. نام طاق محمد حنفیه نیز به دلیل ساخت قصر محمد حنفیه (به باور افراد محلی) در گذشته در بالای آن قرار داشته به آن اطلاق شده است. وقتی از سمت مقابل به كوه نگاه می كنید حفره های زیادی در سراسر كوه مشاهده می كنید كه انگار صورتك هایی شبیه اجنه و ارواح هستند و به همین دلیل به آن « ایوان دیو» هم گفته اند.
