پناهگاه حیات وحش میاندشت یكی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت شده استان خراسان شمالی به شمار می‌رود كه از سال ۱۳۵۲ تحت حفاظت قرار داشته است. پناهگاه حیات وحش میاندشت با مساحتی حدود ۸۴۴۳۵ هكتار در حدود ۱۰ كیلومتری جنوب شرقی شهرستان جاجرم قرار دارد. تاكنون ۱۲۰ گونه گیاهی از جمله بابونه سفید، خارشتر كاكوتی، اشنیان، اسپند، گل جالیزی، درختچه‌های گز و طاق، شور، زنبق و درمنه شناخته شده است.
پناهگاه حیات وحش میاندشت در شرق شهرستان جاجرم و در جنوب شهر سنخواست بین ۳۷/۵۶ درجه عرض جغرافیایی و ۲۵/۵۶ درجه طول جغرافیایی واقع است. پناهگاه حیات وحش میاندشت دارای زمستانهای خشك و سرد و تابستانهای گرم و خشك است. حداقل دما در زمستان ۱۰ – و در تابستان ۳۵ + درجه سانتی گراد می باشد. میانگین بارندگی در این منطقه ۲۵۰ میلیمتر بوده و برف زمستان این منطقه را سفید پوش می كند.
پوشش گیاهی
این منطقه یكی از غنی ترین مناطق استپی كشور از نظر تنوع و شمار گونه‌های جانوری است . اگرچه در اقلیم خشك و نیمه خشك قرار می گیرد ولی وجود رودخانه فصلی كال شور در منطقه باعث شده تا چندان با مشكل كم آبی روبرو نباشد. پوشش گیاهی منطقه بیشتر از گیاهان هالوفیت نظیر گز و خار شتر و ریش بز و تاغ و گون است.
گونه های جانوری
روباه معمولی، خرگوش، آنقوت، هوبره، گوسفند وحشی، گرگ، گراز، طرلان، سارگپه پابلند، عقاب شاهی، دلیجه، انواع موش دوپا، سیاه‌گوش، گربه دشتی، گربه پالاس. پلنگ، كفتار راه‌راه، شغال، تشی، زرده بر و خارپشت برانت از دیگر جانوران شاخص یا دارای جمعیت مناسب این منطقه می باشند.
سیمای عمومی پناهگاه حیات وحش میاندشت در جنوب از یك سری كوههای تپه ماهوری خشك با دره های خشك و بی آب . در شمال از یك دشت وسیع مملو از گیاهان شورپسند كه كال شور جاجرم نوار شمالی آن را تشكیل می دهد آكنده شده است. شرق و غرب منطقه نیز از دشتهای نسبتا وسیع با یك سلسله تپه ماهور تشكیل شده است. بلندترین نقطه پناهگاه حیات وحش میاندشت قله خواجه در جنوب شرقی منطقه با ارتفاع حدود ۱۲۵۰ متر و پست‌ترین نقطه آن حواشی كال شور جاجرم با ارتفاع حدود ۹۵۰ متر در شمال غربی منطقه واقع شده كه در حقیقت زهكش منطقه نیز محسوب میشود.
عوامل تهدید منطقه
مهمترین تهدید برای محیط زیست این منطقه، مانند تمام زیستگاه های مرتعی دیگر ایران، چرای بیش از حد ظرفیت توسط دام های اهلی است . كه تعداد آنها گاه تا ۵۰ هزار رأس هم می‌رسید ولی در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای كاهش آن صورت گرفته است. همچنین دشتی و هموار بودن منطقه باعث آسیب پذیری آن در برابر شكارچیان شده و تعداد غزالها را از ۳۵۰۰ رأس در دهه پنجاه به حدود ۳۰۰ رأس در اواخر دهه ۸۰ كاهش داده‌است. جاده‌ها نیز عامل كشته شدن بیش از چهل درصد یوزهای كشته شده در ایران هستند.
یوز پلنگ میاندشت
میاندشت اكنون تنها زیستگاه دشتی و عادی یوزپلنگ آسیایی است. با توجه به اینكه از دهه ۱۳۶۰ هیچ گزارش مستندی از مشاهده یوز در این منطقه به دست نیامده بود و همچنین بدلیل كاهش بسیار شدید جمعیت آهوهای منطقه چنین تصور می شد كه این حیوان در این منطقه منقرض شده باشد. اما از سال ۱۳۸۲ چندین بار از یوزهای بالغ و توله در این منطقه تصویربرداری شده و گزارش های مستندی از مشاهده آن در دست است. همچنین تحقیقات انجمن یوزپلنگ ایرانی نشان می دهد كه نسل یوزپلنگ در این منطقه هیچگاه منقرض نشده بود. در دو دههٔ اخیر حداقل ۴ یوز در این منطقه كشته شده‌اند.
مركز تحقیقات یوزپلنگ آسیایی در شرایط نیمه طبیعی از سال ۱۳۸۸ در این منطقه فعالیت خود را آغاز كرده است. در این مركز یك یوز جوان به نام كوشكی (متولد ۱۳۸۵ یا ۱۳۸۶) در یك محوطه فنس كشی ۱۲ هكتاری نگهداری شده و غذای اصلی آن با خرگوش های زنده گرفته از طبیعت تأمین میشود.
نحوه دسترسی
این منطقه از طریق راه آسفالته جاجرم به ایستگاه راه آهن جاجرم و همچنین راه آسفالته دشت جوین به جاجرم و راه شوسه جاجرم به سنخواست قابل دسترسی می باشد.
