بازار ورنوسفادران خمینی شهردر یكی از محله های قدیمی خمینی شهر با همین نام واقع شده است كه خود از چندین محله تشكیل شده است. بازار ورنوسفادران از مراكز تاریخی خمینی شهر است كه خود از چندین مكان تاریخی از قبیل چندین مسجد، كاروانسرا، عصارخانه و… تشكیل شده است. این مكان در دوره صفویه ساخته شده و در دوره افشاریه نیز پررونق بوده است.ورنوسفادران كه از سه محل اصلی سده یا خمینی شهر می باشد، در شمال این شهر قرار دارد. ورنوسفادران خود از چندین محله تشكیل شده كه از شمال به جنوب شامل كوشكباج، زاغ آباد، گارسله، باولگان و گاردر می باشد. بازار ورنوسفادران همچون سایر بازارهای شهرستون فقرات شهر را تشكیل می داده و از مسجد زنجیری تا مسجد گاردر ادامه داشت. بازار ورنوسفادران مسجد بزرگ و تكیه زاغ آباد، حسینیه و مسجد زنجیری باولگان، تكیه گاردر و گارسله را به هم متصل كرده است. بازار راسته هایی به محله های اطراف از جمله زاغ آباد و گارسله دارد كه در واقع ساكنان محله های مختلف ورنوسفادران را به این بازار ارتباط می داده است. دربخشهای مختلف بازارمشاغل مختلفی از جمله كارگاههای عصاری، تولید نخودچی و تخمه، نمد مالی، گیوه بافی، توپ دوزی، سوزن دوزی، گل دوزی، پارچه بافی وجود داشته كه البته در دوران مختلف متفاوت بوده است. مطابق برخی اسناد سابقه بازار به دوران صفویه می رسد و قدمت عصارخانه بازار كه مربوط به دوره صفویه است این موضوع را قوت می بخشد. بازار در زمان نادرشاه رونق خاصی داشته است. گفته شده در این دوران كسبه آن از پرداخت خراج معاف بوده و به همین دلیل كاسب كاران از جمله كلیمی ها در این بازار دكان زده اند.
مشاغل عمده در این دو دوره تاریخی عصاری، گیوه دوزی، پنبه پاك كنی و مشاغل مرتبط بوده است. میرزا طاهر نصرآبادی تذكره نویس دوران صفوی تعداد دكانهای پنبه كنی ورنوسفادران را دویست مورد ذكر كرده كه نشانگر وسعت بازار ورنوسفادران در آن دوران می باشد. در اوایل قرن چهارده یكی از كانون های اصلی بازار سرای قنادی ها بوده كه در آن تولید انواع شیرینی و مربا رواج داشته است. همچنین به سمت گارسله محل فعالیت نمد مال ها بوده كه محصولات خود را به شهرهای دیگر از جمله عشایر قشقایی فارس می فروختند. یك كارگاه بزرگ قندریزی نیز حوالی عصارخانه وجود داشته و یك كارگاه تولید انواع حلوا در بازار به فعالیت مشغول بوده است. تولید كنندگان نخ و پشم و خامه كه مواد اولیه تولید فرش به حساب می آیند در سراسر این بازار تیمچه داشتند. تولید نخود و نخودچی (نخودریزی)، پارچه فروشی، طلا و جواهرات از مشاغل موجود در بازاراست. ازحدود سال ۱۲۸۰ روزهای چهارشنبه دستفروش ها نیز به این مجموعه اضافه می شوند. این بازار در قدیم مسقف بوده كه اكنون اثری از آن سقفها دیگر باقی نمانده است.
چهارشنبه بازار روزهای چهارشنبه هرهفته در حوالی بازار ورنوسفادران برپا می شود. در این بازار دست فروشها به عرضه كالا به مشتریان كه اغلب زن هستند می پردازند. در این روز فروشگاه های ثابت این منطقه هم مشتریان بیشتری دارند. گفته می شود سابقه این بازار به دهه ۱۲۸۰ برمی گردد. زنانی كه درخانه های خود گیوه دوزی كرده و یا محصولی مانند تخم مرغ و گندم و نان و…داشتند در این بازار كالای خود را با محصول دیگری عوض می كردند.
علت نامگذاری
درمورد ریشه نام این محله چندین نظر مختلف وجود دارد، رسول صرامی نویسنده كتاب «دیار كهن خمینی شهر» چنین نوشته است: یكی از دهات اصفهان به «بنسوان» معروف است كه به لهجه ولایتی آشنا هستند كه به بنی آسوران معروف بوده اند. توضیح اینكه یكی از گروه های نژادی یهود در زمان قدیم به نام یهودیان سفارادی یا یهودیان مدیترانه شرقی معروف بودند. هم اكنون نیز، یكی از ابنیه یهودیان به نام كنیسه سفارادیم در بیت المقدس موجود است. قوم ورنوس از شجاع ترین سپاهیان ملكشاه سلجوقی بودند. این قوم گارد مسلح ملكشاه را تشكیل می داده اند. پس از پیروزی های ملكشاه و آرام شدن اوضاع ایران، وی مجلس جشنی ترتیب داد و به علت شجاعت، آنها را بهادران كه به معنی دلیران است نامیده و به عنوان قدردانی از آنها زمین های گاردر را به آنها اهدا كرد و محل اسكان آنها نیز ورنوس بهادران نامیده شده كه به مرور زمان به ورنوسفادران تبدیل شد. استاد مهریار نیز در كتاب «فرهنگ جامع آبادی های اصفهان» معتقد است كه با توجه به اینكه در زبان فارسی حرف س به ش تبدیل می شود این كلمه در اصل ورنوش آذران یا آتشكده آذرنوش است. این آتشكده همان آتشكده ای است كه در بلخ قرار داشته و زرتشت در آنجا كشته شده است.
بناهای دیدنی بازار
عصارخانه
حسینیه باولگان
كاروان سرای مخروبه
مسجد حجت
مسجد حاج آقا ابراهیم
مسجد آیت الله جبل عاملی (زنجیری)
مسجد حاج آقا حسین
مسجد زاغ آباد
حسینیه گارسله
مسجد گارسله
نحوه دسترسی
خمینی شهر، اواسط خیابان امام شمالی، سمت شرق و غرب خیابان، اطراف خیابان مركزی
