مسجد ابوالبركات خمینی شهر ، مربوط به دوره صفویه تا قاجار است و در خمینی شهر واقع شده است. این مسجد در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۵۸۱ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. فضاهای این مسجد در چهار طرف حیاط مربع شكل كوچك آن جای گرفته اند و دارای دو ایوان در دو ضلع شرق و غرب می باشد. گفته شده شبستان قدمت چند صد ساله دارد. محراب این مسجد دارای كاربندی و رسمی بندی گچی می باشد. در ضلع جنوبی حجره ها قرار گرفته و دارای پوشش گنبدی و نماهایی با قوس جناقی است با توجه به شواهد جبهه جنوبی از الحاقات مسجد به شمار می رود. مسجد دارای سقاخانه ای گنبدی از جنس برنج مزین به نقش ها ی اسلیمی و خطوط تزئینی و شمایل فلزی بسیار زیبا می باشد.
مسجد ابوالبركات كه به مسجد سرپل فروشان خمینی شهر نیز شهرت دارد از بناهای تاریخی این شهر است. فضاهای این مسجد در چهار جبهه حیاط مربع شكل كوچك آن جای گرفته اند و دارای دو ایوان در دو ضلع شرق و غرب می باشد. از ایوان غربی به فضای پشت آن گنبد خانه راه می یابیم. جبهه ای غربی دارای نمایی با قوسه ای جناقی است كه در قسمت پشت تزئینات آجركاری به صورت راسته و خفته می باشد. تزئینات كاشی كاری به كار رفته در آن به صورت كاشی در نمای جزرها و همچنین به خط بنایی در قمست پشت بغلهای دو طرف ایوان نام انبیا (یا محمد، یا علی) زینت بخش نمای ایوان غربی می باشد. محراب این مسجد دارای كاربندی و رسمی بندی گچی می باشد. پوشش به صورت نیم طاق و فضای داخل گنبد از چوب با قوسهای جناقی به صورت مشبك كه جزرهای نما فاقد تزئینات است و در قسمت فوقانی قوس، سه كلمه به نامهای ا…، محمد و علی با كاشی صابونكی به رنگهای آبی لاجوردی فیروزه ای و سفید بر زمینه آجر تزئین شده است. فضای داخل ایوان با طاق و چشمه پوشش شده است. شبستان در ضلع شمالی قرار گرفته و از سطح حیاط حدود یك متر پایین قرار گرفته است. فضای آن مربع شكل است و سقف آن به صورت طاق و چشمه ای بر روی ستونهای سنگی با مقطع مربع گوشه یخ استوار گشته است. ورودی آن دارای قوسهای جناقی است. حجره هایی كه در ضلع جنوبی قرار گرفته دارای پوشش گنبدی و نماهایی با قوس جناقی است. با توجه به شواهد آثار جبهه غربی از الحاقات مسجد به شما می رود. دسترسی به حوضخانه، وضوخانه و سروسیهای بهداشتی از طریق ایوان شرقی و شبستان میسر است و سقف حوضخانه به صورت طاق و چشمه می باشد. ورودی مسجد دارای سردر كاشیكاری با نقوش اسلیمی خطایی می باشد كه در دو طرف آن طاق نماهایی با قوس جناقی قرار گرفته و درون آن با كاشی اسلیمی، خطایی تزئین شده است. پس از سردر، وارد فضایی چهار گوش با پوشش طاق باریكه شده و از ضلع شرقی آن دسترسی به مقبره آقای سید محمد ابوالبركات میسر می شود كه پوشش آن گنبدی است و سرانجام فضای ورودی به ضلع جنوبی صحن مسجد ختم می شود كه نسبت به سطح حیاط دو پله قرار گرفته است.
زیر گنبد خانه اصلی واقع در ضلع غربی مسجد محرابی است با تزئین مقرنس كاری در پشت گچی و در پایین آن كتیبه ای وجود دارد از سنگ رخام، كه بر روی آن این عبارت حك شده است: ” وقف زین العابدین خلف مرحوم علی سنه ۱۳۰۰” و این نشان می دهد كه مسجد ابوالبر كات از مسجد جامع فروشان قدیمی تر است و مربوط به اواسط سلطنت ناصرالدین شاه می باشد. شبستان مسجد فضایی است با ۲۰ طاق جنوبی كه بر ۱۱ عدد ستون سنگی به بلندای ۲ متر استوار گشته است و نسبت به صحن در ارتفاع كمتری قرار دارد. نور مساجد در روز همچون دیگر مساجد قدیی با سنگهای صیقلی مرمر سبز كه بر روی روزنه های راس هر طاق جنوبی قرارگرفته تامین می شده است.
كف گنبد خانه در قدیم از حصیر و بوریا بوده است كه در بازسازیهای بعدی در زیر مصالح جدید ساختمانی مدفون شده است. دور تا دور گنبد خانه نیز كانال برای جذب رطوبت پی های ساختمان وجود دارد. قسمت سوم طاق سقاخانه است كه به شكل گنبدی است از جنس برنج مزین به نقشهای اسلیمی و خطوط تزئینی و شمایل فلزی بسیار زیبا. در شبستان مسجد، اثر هنری بسیار نفیس و ارزشمند نگاهداری می شود. در این باره كه این اثر نفیس كار كدام هنرمند است چیزی نمی دانیم اما بی شك برگی مهم در آثار نقاشی دوره قاجاری بوده است.
این مسجد همه روزه برای نماز ظهر و شب باز است ولی در همه ظهر ها حتی ظهر های جمعه و چهارشنبه شبها درآن نماز جماعت برقرار است. سایر نماز های جماعت در مسجد نزدیك مسجد امام جعفر صادق برگزار می شود. همچنین شب های پنجشنبه و تمامی ظهر های ماه رمضان و چند روز دیگر در این مسجد منبر برقرار است.
یكی از ویژگی های این مسجد این است كه در روز عاشورا در آن قمه زنی برگزار می شد و از شهر های مختلف می آمدند و شب در آن استراحت كرده و صبح قمه می زدند. در روز شیرخوارگان حسینی ( ششم محرم ) مراسم با شكوهی در این مسجد برگزار می شود و در دهه اول محرم و اربعین و روز شها‌دت حضرت زهرا هیئت علی اصغر این مسجد كه برای كودكان است به راه می افتد.
علت نامگذاری
وجه تسمیه ابوالبركات بنام ابوالبركات به دلیل امام جماعت آن بحرالعلوم سید ابوالبركات فروشانی است كه اكنون با فرزند خود “سید صدرالدین ابوالبركات دیباجی فروشانی” در آرامگاهی در كنار مسجد مدفون می باشد. سال وفات صدرالدین ۱۳۱۴ (ه.ش) است كه بر روی سنگ فراروی حك گردیده است.
نحوه دسترسی
آدرس : خمینی شهر ، محله فروشان، خیابان شهید منتظری، كوچه دوشنبه بازار
