آب انبارها در گذشته از مهم ترین بناهای مناطق مسكونی بودند. آب انبار جنك كه در محله مسجد جامع یزد قرار دارد، یكی از بناهای تاریخی استان یزد به شمار می رود. آب انبار «جِنُك» جزو ۱۰۰ آب انباری است كه آب قنات وقفآباد یعنی كهن ترین قنات یزد در آن جاری بوده است.آب انبار جنك كه در میان بافت قدیمی یزد واقع شده، یكی از این سازه های عجیب و جالب است كه به منظور استفاده بهینه از آب در زمان كم آبی بوده است. آب انبار جنك كه به عنوان قدیمی ترین آب انبار یزد شناخته شده در كوچه پشتی مسجد جامع واقع شده است. بر بالای در ورودی آب انبار كتیبه ای است بر روی آن سال ساخت ۸۷۸ هجری قمری ذكر شده است. براساس این كتیبه، آب انبار در زمان حكومت تیموریان بنا گردیده است. همچنین در كتیبه نام سازنده فردی به نام«لطف الله» ذكر شده است. به نظر می رسد لطف الله این آب انبار را در محله مركزی یزد یعنی محله مسجد جامع به منظور استفاده مردم از آب آن ساخته و وقف نموده است. گفته می شود این آب انبار جزو صد آب انباری است كه از قدیمی ترین قنات یزد یعنی قنات وقف آباد، سیراب می شده است.
آب انبار جنك كه روزگاری آب آشامیدنی مردم محله مسجد جامع یزد را تامین می كرد، امروزه متروكه شده است. علاوه بر متروك شدن آب انبار، نام آن نیز بیانگر افسانه هایی است. در گذشته مردم اعتقاد داشتند در مكانی كه دسترسی به آنها سخت بود یا در مكان های تاریك و تو در تو، جن وجود دارد. حتی در برخی سرداب های خانه ها و حمام های قدیمی به علت تو در تو بودن و تاریك بودن، اعتقاد داشتند كه جن دارد. آب انبار جنك كه در پشت مسجد جامع قرار دارد، به نظر نام خود را از این باور قدیمی گرفته است. در گذشته آب انبارها به ویژه در مناطق كویری زیر زمین ساخته می شد و برای رسیدن به شیرآب باید پله های بسیاری را طی می كردند. علاوه بر آن به علت نداشتن امكانات كافی برای روشن نگاه داشتن محیط، آب انبار فضای تاریك داشت. فضای آب انبار در هنگام شب به شدت دلهره آور بود و همین امر باعث گردیده كه به اعتقاد مردم این مكان جن داشته باشد و نام آب انبار نیز جِنُك باشد. جنك در گویش یزدی تركیبی از واژه جن و «ك» تصغیر است. البته این تنها یك حدس است و ممكن است نام بنا براساس افسانه دیگری انتخاب شده باشد.
معماری آب انبار جنك
آب انبار جنك مانند اغلب آب انبارهای منطقه كویری ایران معماری ساده ای دارد. مخزن آب در زیر زمین تعبیه شده زیرا خاك در قسمت های زیرین خنك تر است و از نور خوشید سوزان تابستان در امان می باشد. برای ساخت آب انبار جنك از مصالح بومی منطقه استفاده شده كه شامل آجر، ملات، ساروج و خشت و گل است. بنا تنها یك ورودی داشته و در قسمت پاشیر نیز یك شیر آب قرار داشته است. برای رسیدن به شیر آب باید ۲۵ پله طی نمود. پله های آب انبار عرضی در حدود ۱.۴۰ دارند كه تقریبا برای عبور دو نفر كفایت می كرده است. به باور باستان شناسان آب انبار سقفی گنبدی داشته كه از بین رفته و بر روی آن خانه مسكونی احداث شده است. بادگیر كوچك آب انبار در قسمت شمال غربی خانه قرار دارد.
نحوه دسترسی به آب انبار جنك
آدرس :یزد، پشت مسجد جامع یزد، روبروی در ورودی شمال غربی مسجد.
