تفاوت گلیم و گبه و راههای تشخیص آنها

زمانی كه برای خرید گلیم و گبه یا فرشهای سنتی می روید اگر تفاوت بین گلیم و گبه را تشخیص نمی دهید پیشنهاد می كنیم این مطلب را بخوانید تا به راحتی تفاوت گلیم و گبه و راههای تشخیص آنها از هم را بدانید و هوشمندانه خرید كنید .جالب است بدانید گلیم یك كلمه تركی به معنای منسوجات بدون شمع است. گلیم معمولاً در كشورهایی چون ایران، تركیه، پاكستان، افغانستان، قفقاز، آفریقای شمالی و آسیای میانه بافته می‌شود. با این حال گلیم را فرشی شرقی می‌دانند. در راهنمای تشخیص گلیم و گبه به تفاوت‌های ظریفی اشاره شده است. تفاوت‌هایی از تكنیك‌های مختلف بافندگی گرفته، تا طرح و رنگ آن‌ها. گلیم از جمله فرش‌های سنتی است كه بسیار سبك است. در بافت آن از طرح‌ها و رنگ‌های مختلف و متنوعی استفاده می‌شود. از گلیم به عنوان تزیین كف، دیوار آویز و حتی رو میزی استفاده می‌شود.

تفاوت انواع فرش سنتی گبه و گلیم چیزی بیشتر از ظاهرا آن‌ها است. شاید با نگاه اول نتوان فرق میان این دو را به خوبی تشخیص داد. گلیم معمولاً در اندازه‌ها و سایز های بزرگتری از گبه بافته می‌شود. با این حال باید گفت كه اندازه هر دوی آن‌ها معمولاً كمتر از شش متر است. گلیم تنوع رنگی بیشتری نسبت به گبه دارد. با پیشرفت فناوری معمولاً گلیم و گبه‌های ماشینی از تنوع رنگی نسبتاً زیاد و متفاوتی برخوردار شده‌اند. اما گلیم و گبه دست بافت همچنان رنگ‌های محدودی دارند. در بافت گلیم از نقش و نگارهای طراحی شده استفاده می‌شود. اما طرح‌های گبه معمولا به صورت كاملاً ذهنی هستند.

اگر بخواهیم از نظر دیگری گلیم و گبه را بررسی كنیم، باید به نوع بافت آن‌ها بپردازیم. تشخیص تفاوت بافت در گلیم و گبه بسیار ساده است. نوع بافت گلیم به صورتی است كه روی آن هیچ پرزی وجود ندارد. اما در گبه پرزها كاملا قابل تشخیص هستند. در كل تشخیص این دو چندان دشوار نیست. در راهنمای خرید فرش‌های سنتی گبه در دسته فرش‌ها قرار نمی‌گیرد. اما گلیم در دسته فرش قرار گرفته و معمولاً از جنس نخ و یا پشم مرغوب و لطیف تهیه می‌شود.

برای خرید گلیم و یا گبه پیش از هر چیز اول باید مشخص كنید كه می‌خواهید فرش دست‌بافت بخرید یا برایتان مهم نیست فرش شما دستبافت باشد یا ماشینی. فرش‌های ماشینی از مواد مصنوعی و پلی‌استر تهیه شده‌اند و دوام زیادی نمی‌آورند. نحوه تشخیص فرش ماشینی از موادی است كه در آن به كار رفته است. مواد آلی فرش‌های ماشینی برای كودكان و زنان باردار بسیار مضر هستند. این مواد برای افرادی كه سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز بسیار خطرناك هستند. معمولا در راهنمای خرید فروش‌های سنتی، فرش ماشینی برای خرید توصیه نمی‌شود. اگر می‌خواهید گبه و یا گلیم بخرید و مدت طولانی از آن استفاده كنید، سلامت اعضای خانواده را لحاظ كنید و با پرداخت هزینه بیشتر از جنس دست‌بافت استفاده كنید.

قبل از هر چیز تنها كاری كه باید انجام دهید، اندازه‌گیری فضای اتاق است. تعیین كنید در كجا می‌خواهید از گلیم و گبه استفاده كنید. اگر می‌خواهید از گلیم برای زیر مبلمان، میز ناهارخوری و میز آشپزخانه استفاده كنید، بهتر است شكل مستطیلی را اولویت قرار دهید. معمولا از فرش گرد برای زیر میز گرد و صندلی راحتی استفاده می‌شود. پیش از خرید بهتر است تا از راهنمای اندازه‌ها برای دكوراسیون داخلی خانه استفاده كنید تا كمی دید پیدا كنید.

یكی از نكات مهمی كه در راهنمای خرید گلیم و گبه به آن اشاره شده، عدم تنوع رنگی بسیار زیاد است. رنگ‌های كمی وجود دارند كه از مواد طبیعی تهیه می‌شوند. سعی كنید فرش پشمی با رنگ‌های طبیعی خریداری كنید. رنگ‌های قرمز، آبی و قهوه‌ای معمولاً در گلیم و گبه طبیعی هستند.

بدون داشتن تخصص هم می‌توانید در زمان خرید كیفیت فرش گلیم و گبه را تشخیص دهید. یك راهنمای ساده وجود دارد. پشت فرش را نگاه كنید. تراكم گره‌ها در تشخیص كیفیت، حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. اگر گره‌ها ناهموار هستند، مطمئن باشید كه فرش دستبافت است. همچنین فاصله نامنظم بین گره‌ها نیز همین موضوع را نشان می‌دهند. گره‌های فرش گلیم و گبه ماشینی تقریباً یكنواخت هستند. هرچه گره‌ها بیشتر به هم نزدیك باشند، بهتر است. این به این معناست كه فرش دستبافت شما دارای بهترین كیفیت است.

گلیم دستباف چیست؟

به زبان ساده گلیم نوعی بافت از جنس پشم می باشد و بیشتر در مناطقی كه دامپروری پر رونقی دارند، بافت آن رواج دارد. تفاوت گلیم با قالی این است كه گلیم از تار و پود تشكیل شده و مثل قالی گره و پرز بلند ندارد. هر چقدر جنس نخ لطیف تر باشد، مرغوبیت این محصول نیز بیشتر خواهد بود و به همین دلیل گفته می شود كه یكی از بهترین گزینه ها برای بافتن گلیم، پشم مرینوس می باشد. نقش های استفاده شده روی گلیم ها معمولا به صورت نقشه های ساده و ثابت است و گاهی هم طرح هایی به صورت ذهنی به این محصولات زیبا داده می شود؛ اما به طور كلی می توان گفت نقش و نگار گلیم های سنتی بسته به این كه در كدام منطقه ساخته شده اند با هم فرق دارند و هر طرحی نشان دهنده بخشی از فرهنگ منطقه ای است كه گلیم در آن بافته شده. این محصول در كشورهای تركیه و ایران بافته میشود

مدل گلیم

نقش و نگار گلیم های سنتی در هر منطقه متفاوت از دیگری است و با توجه به عوامل جغرافیایی و فرهنگ آن منطقه شكل می‌گیرد، به عنوان مثال نقوشی مشابه خورشید كه آن را گل خورشید می نامند، نماد بركت خورشید و باروری خاك هستند. حاشیه های لوزی، حركت سیال آب را نشان می دهند. بته جقه ها هم در گلیم ها زبان خاصی برای خود دارند! اگر دو بته جقه پشت به هم قرار گرفته باشند، نماد قهر و اگر روبه‌روی هم بافته شوند، نماد صلح و دوستی هستند.

انواع گلیم

گلیم قشقایی

این گلیم از نقوش هندسی مختلف و رنگ های شاد و تند تشكیل شده، بنابراین اگر رنگ های خنثی در دكوراسیون منزل شما حاكم هستند، با یك گلیم قشقایی خوش آب و رنگ می توانید حس و حال سرزندگی را به خانه بیاورید!

گلیم تركمن

گلیم های تركمن، سبك اما در عین حال محكم هستند. این گلیم ها عرصه ی بازی رنگ های متضاد قرمز، نارنجی، آبی، سبز و زرد هستند.

گلیم هرسین

اگر فكر می‌كنید در دكوراسیون ساده ی شما، جای یك فرش پر نقش و نگار با نقوش ریز و زمینه شلوغ خالیست، پیشنهاد می كنم از طرح های گلیم هرسین دیدن كنید احتمالاً یكی از آن ها را می‌پسندید!

گلیم شاهسون

این گلیم ها معمولا رنگ های ملایمی دارند و طرح های هندسی شكسته زمینه ی آن ها را تشكیل می دهد.

گلیم دستباف سوزنی (گلیم سوماك)

از آنجا كه گلیم ها سبك تر از فرش هستند، روی سطوح صاف و لیز نظیر سنگ و سرامیك احتمال سر خوردن و جمع شدن آن ها زیاد است. اگر می‌خواهید با این مشكل روبرو نشوید، پیشنهاد می‌كنم یك گلیم سوماك بخرید. این گلیم ها به صورت سنتی توسط عشایر بافته می‌شوند.

گبه دستباف چیست؟

گبه نوعی فرش با پرز های بلند است كه به دلیل نوع بافت، در دسته بندی قالی و فرش قرار نمی گیرد. این محصول كه یكی از صنایع دستی ایران است بیشتر در جنوب غربی ایران و توسط عشایر بافته می شود. یكی خصوصیات كلیدی گبه پرزهای بلند و نرمی است كه دارد. در گذشته طرح ها و نقش و نگارهای گبه فقط و فقط به صورت ذهنی بود، اما در سالهای اخیر هنرمندان زیادی به این صنایع دستی و طراحی آن ها علاقمند شده اند و همین باعث شده طرح ها و نقشها مدرن و زیبای امروزی را روی این صنایع دستی اصیل و سنتی ببینیم.

طرح و نقشه گبه

طرح خشتی، گل، درخت، هندسی، ایلاتی، اردك، شیر، راه راه، خانه درهم و كف ساده، طرح های معروف گبه هستند كه به صورت ذهنی و بدون نقش بافته می‌شوند. طرح ها اغلب با تكیه بر نماد های محلی و سنتی عشایر تصویرسازی می‌شوند.

طرح خشتی: از نقش‌های كاربردی رایج بین بافندگان فارس و بختیاری كه تركیبی منظم از مجموعه‌ای از قاب ها(خشت ها) را نشان می‌دهد.
طرح گل: نقش گل رز در گبه را نشان می دهد.
طرح درخت: هر كدام از طرح های درختان مفهوم خاصی را در گبه به نمایش می گذارند؛ به عنوان مثال سرو نماد شادی و بید مجنون نمادی از غم و اندوه، از محبوبیت بیشتری در بافت برخوردارند.
طرح ایلاتی: طبیعت محل زندگی عشایر را به تصویر می‌كشد كه با قاب های هندسی و طرح های اصیل ایرانی احاطه شده است.
طرح راه راه: از ساده ترین طرح های بافت كه به صورت نوارهای عمودی بافته می‌شود.
طرح خانه درهم: خانه‌هایی در هم كه تصاویری از مراحل زندگی از پیدایش آدمی تا رسیدن به گوهر ذات و وجود میان آن ها به چشم می‌خورد و مفاهیم عرفانی وجود و هستی را به نمایش در می آورد.
طرح كف ساده: طرحی ساده به نشانه ی سادگی خانه‌های محقر و زمین بی محصول روستاییان..

قیمت گبه و گلیم

قیمت گبه و گلیم مانند هر محصول دیگری ارتباط مستقیمی با كیفیت آن دارد. اما به جز كیفیت موارد دیگری هستند كه می توانند باعث افزایش یا كاهش قیمت گبه و گلیم شوند. این موارد عبارتند از:

ظرافت طرح و نقش: صد البته باید در نظر داشته باشید كه نقوش پیچیده با طرح های ظریف، بافت سخت تر و زمان بری دارند و همین موضوع باعث می شود كه این پارامتر روی قیمت تاثیر مستقیم داشته باشد.
ابعاد گبه یا گلیم: قاعدتا هرچه ابعاد بزرگتر باشد، قیمت نیز بالاتر خواهد بود.
میزان رنگ استفاده شده در گبه یا گلیم: در این مورد باید بدانید كه گبه دارای تنوع رنگی كمتری نسبت به گلیم است و همین در شرایطی باعث می شود كه شما شاهد كم بودن قیمت آن نسبت به گلیم باشید. اما این كم بودن تنوع رنگی در شرایطی باعث می شود كه انتخاب گبه برای شما ساده تر باشد. همچنین هرچقدر تنوع رنگ گلیم بالاتر باشد و رنگ استفاده شده در آن بیشتر باشد، انتخاب آن سخت تر حواهد بود.