روستای طویبه حمیدیه ، روستایی در استان خوزستان است كه به علت دارا بودن ظرفیت‌های گردشگری به عنوان روستای هدف گردشگری در این استان انتخاب شده است.اقلیم و جغرافیای خوزستان به گونه ای است كه گردشگری روستایی این استان به ویژه در مناطق عرب‌نشین، تفاوت چشمگیری با روستاهای سراسر كشور دارد نوع پوشش گیاهی، نوع ساختار روستا و شیوه دامپروری و كشاورزی در روستاهای عرب نشین خوزستان تفاوت‌هایی را ایجاد كرده كه علاقه مندان زیادی نه تنها در سطح كشور بلكه در سطح دنیا دارد.
روستای طویبه یكی از چند هزار روستای خوزستان است كه در هفت كیلومتری اهواز در شهرستان حمیدیه واقع شده است اهالی روستا می‌گویند در جنگ تحمیلی محل فرود آمدن موشك‌ها و توپ‌های زیادی بوده است برای همین نام آن را طویبه گذاشتند مقاومت اهالی طویبه دربرابر حمله دشمن در هشت سال دفاع مقدس زبانزد است.در هفته گردشگری ۹۹ در راستای شعار سازمان جهانی گردشگری روستای طویبه موفق شد به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شود، این روستا همانند روستاهای عرب نشین خوزستان ظرفیت خوبی در معرفی شدن به عنوان مقصد بسیاری از گردشگران دارد سكوت شب‌های مهتابی در دل نخلستان‌ها و طلوع آفتاب در پهنه وسیع این روستا ویژگی منحصربه فردی را به منطقه بخشیده است.
قرار گرفتن این روستا در كنار جنگل گمبوعه و همچنین شن‌زارها موقعیت بسیار خوبی را ایجاد كرده تا گردشگران از این ۲ پتانسیل مهم استفاده كنند ،كشارزی و كشت سبزیجات همچنین پرورش گاومیش، اسب، بوقلمون به صورت وسیع در این روستا صورت می‌گیرد، گاومیش‌ها بخش مهمی از جذابیت‌های گردشگری این روستا هستند كه شیوه زندگی آنها برای گردشگران بسیار جالب توجه است و مواد لبنی تهییه شده از شیر گاومیش طرفداران بسیاری دارد.
پرنده‌نگری در طویبه
در كنار روستا یك جنگل سه هزار هكتاری قرار دارد كه بسیار زیبا و دارای ظرفیت بالایی برای پرنده‌نگری است به خاطر وجود این جنگل پرنده های مختلفی در جنگل لانه كرده اند و محل زندگی پرنده های بسیاری به ویژه در فصل سرد سال است؛ گروه‌های خارجی پرنده‌نگر برای این منظور بارها به این منطقه سفر كرده اند.اقامتگاه سنتی، مضیف و باغ ویلا برای ذائقه‌های مختلف گردشگران در این روستا احداث شده است و وجود نخلستان‌ها، كشت‌های فصلی، اصطبل‌های پرورش اسب و پرورش انواع دام به ویژه گاومیش داری را از دیگر ظرفیت‌های این روستا است. در این روستا نیروهای جوان برای حضور گردشگران آموزش داده شده‌اند و برخی از جوانان این روستا به زبان انگلیسی، آلمانی و فرانسه مسلط هستند.
از سوی دیگر طویبه محل جهاد عشایر عرب خوزستان بوده است و یادمانی از آن نیز در نزدیكی روستا قرار دارد كه گردشگران می‌توانند از آن نیز دیدین كنند به طور كلی طویبه در زمان هشت سال دفاع مقدس یكی از مناطقی بوده كه مورد هجوم دشمن قرار گرفت و مردم برای دفاع از وطن خود در مقابل حمله دشمن ایستادگی كردند.
مردهای روستای طویبه نیز همانند دیگر مردم عرب خوزستان لباس سنتی به نام دشداشه بر تن دارند لباسی سراسر سفید و بلند كه از بخش‌های مختلفی به نام عقال، چفیه و بشت تشكیل شده است، بشت پوشش بلندی است كه روی دشداشه می‌پوشند و رنگ‌های مختلفی دارد، چفیه یا كوفیه نیز پارچه‌ای كه روی سر می‌گذارند و سادات منطقه از رنگ سبز چفیه استفاده می‌كنند و عقال یا عگال در زبان محلی نیز همان حلقه‌ای سیاه رنگی است كه روی چفیه قرار می‌گیرد.
عید فطر و گرگیعان در كنار دیگر رسوم خاص عرب‌ها در مراسم شادی و عزا، از جمله رسومی هستند كه همچنان در این منطقه به طور كامل اجرا می‌شوند.بسیاری از اهالی روستا اقدام به ساخت اقامتگاه‌های بومی به همان سبك و سیاق رایج عربهای خوزستان كرده اند كه گردشگران می‌توانند برای اسكان در این روستا در كنار استفاده از غذاهای محلی روستا كه اغلب آنها از ماهی درست می‌شود آداب و رسوم محلی را نیز شاهد باشند و از موسیقی محلی روستا لذت ببرند.
مضیف درواقع اقامتگاه بومی روستا است كه سازه‌ای از جنس نی و حصیر است و قدمت بسیار دیرینه ای دارد از ویژگی‌های مهم مضیف خنك بودن آن در فصل تابستان است و یكی از بهترین و زیباترین مكان‌ها برای پذیرایی از مهمانان است كه اداره آن توسط ریش سفید یا شیخ انجام می شود، مضیف‌ها در ندارند كه نشان می‌دهد در آن به روی همه باز است و هر كسی كه بخواهد می‌تواند وارد آن شود.
یكی از رسوم بسیار جالب كه در مضیف صورت می‌گیرد آیین قهوه خوری عربی است و صاحب مضیف از مهمانان با قهوه پذیرایی می كند، مراسم قهوه خوری در آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.قهوه عربی در ظرفی به نام دله آماده می‌شود فردی كه با دله پذیرایی می كند آن را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می‌كند.
یكی دیگر از آیین های مردم منطقه طویبه آیین موسیقایی مرسوم به یزله است، یزله نوعی مراسم آیینی و موسیقی محلی است كه از دیر باز تا امروز رواج داشته كه به صورت رقص و پایكوبی در هنگام عروسی یا عزا به شیوه خاص خود برپا می‌شود در آیین یزله از شمشیر نیز استفاده می‌شود كه به عنوان نماد قدرت كاربرد دارد.
موسیقی محلی در طویبه
یكی از ویژگی‌های جذاب در روستای طویبه مانند دیگر روستاهای عرب‌نشین خوزستان برخورداری از موسیقی سنتی این مناطق است. موسیقی فولكوریك این منطقه با دیگر گونه موسیقی‌های عربی شباهت‌هایی دارد، در موسیقی عربی از سازهایی كششی، زهی، كوبه‌ای، بادی، عود، نی، رباب استفاده می‌شود. برخی رسوم مانند رقص شمشیر یا رقص آیین نیز در این منطقه مرسوم است كه همراه با این رقص موسیقی مخصوص خود نواخته می‌شود كه مورد توجه بسیاری از گردشگران است.
یكی دیگر از رسوم رایج كه در این روستا بسیار زیبا اجرا می شود همان رسم قهوه خوری عرب‌ها است كه گردشگران می‌توانند با حضور در این روستا چگونگی درست كردن قهوه اصیل عربی یا همان دله را ببیند و سرو آن را یاد بگیرند. عربهای خوزستان غذاهای بسیار متنوعی دارند كه یكی از معروفترین غذاهای آنان مفطح است دیگر غذا رایج در این روستا پخت ماهی است كه انواع و اقسام غذاهای سنتی مانند محروگ، مطبگ، قلیه ماهی را شامل می شود كه تنوع و تفاوت مزه‌های آن بسیار جالب توجه است.
گردشگران می‌توانند پس از سفر به طویبه در مضیف‌ها اسكان یابند و در آنها پذیرایی به رسم عرب‌ها صورت می‌گیرد.در مجموع با توجه به این كه روستای طویبه با شهر اهواز تنها ۲۰ دقیقه فصله زمانی دارد اگر گردشگرانی كه زمان محدودی دارند و نمی‌توانند به روستاهای دورتر بروند می توانند در كمترین زمان ممكن از یك روستا با تمامی رسم و روسم عربهای خوزستانی دیدن كنند.
مشكلات روستای طویبه
در این روستا گاومیش‌داری، نخل‌داری و بافت سنتیِ جامعه به همراه سبك و سیاق خاص در سلیقه و آداب و رسوم می‌تواند جاذبه خوبی برای گردشگران باشد. انتظار می‌رود معاونت گردشگری میراث فرهنگی و به طور كلی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نسبت به تسهیل در اعطای تسهیلات همراهی بیشتری با جوامع محلی داشته باشند.آموزش به عنوان یك ركن مهم همواره مورد كم توجهی قرار گرفته لازم است با رعایت پیوست‌های اجتماعی هر منطقه برنامه‌ریزی برای آن صورت گیرد، آموزش با زبان و اصولی كه برای جامعه محلی قابل فهم نباشد كاری بی‌فایده است و لازم است قبل از آموزش به زبان، سبك زندگی و حساسیت‌های مردمان در هر منطقه دقت بیشتری كرد.
باید جوامع محلی سطح آگاهی نسبی نسبت به مسائل گردشگری داشته باشند. روستای طویبه فاقد آنتن‌دهی مناسب برای اتصال به اینترنت و حتی تماس‌های تلفنی است ضرورت دارد اداره كل میراث فرهنگی برای برطرف كردن این مشكل پیگیری و اقدامات لازم را انجام دهد، همچنین نصب تابلوی راهنمایی به سمت روستای گردشگری طویبه در كنار جاده اصلی نیز مورد نیاز است. هنوز درباره این روستا تولید محتوای مصور و حتی متنی برای معرفی بیشتر ایجاد نشده است.
نقش تسهیلات كم بهره در توسعه گردشگری روستای طویبه
با توجه به شرایط اقتصادی امروز كشور توجه به تولیدات داخلی كه روستاها نقش مهمی در آن را ایفا می‌كنند بسیار مهم و ضروری است، گردشگری روستایی موجب رونق تولید می‌شود و سهم مهمی در اقتصاد مناطق روستایی دارد درواقع بخش گردشگری روستایی منبع بسیار مهمی برای اشتغال نیروی كار غیرماهر و زنان روستایی است كه با تولید صنایع دستی و محصولات دامی به توانمندسازی خانواده و كاهش فقر و محرومیت كمك می‌كنند.
فعالیت‌های اجتماعی روستاییان و حمایت از حفظ و آبادانی فضاهای روستایی از جمله مزایای گردشگری روستایی است كه ضرورت دارد برای توسعه این امر تسهیلاتی برای خانواده‌های روستایی در نظر گرفته شود.
مدیر كل صندوق كارآفرین امید خوزستان در این باره گفت: امیدوارم نام و برند روستای طویبه در فضای مجازی به سرعت منتشر شود و به عنوان یك برند در حوزه گردشگری معرفی شود و شاهد توسعه روز به روز این روستا در حوزه گردشگری باشیم.
مهدی امرایی توضیح داد: ۴۵ طرح برای پرداخت تسهیلات شناسایی و معرفی شده است و اسامی آنان احصا شد كه از هفته آینده ثبت‌نام برای ارایه تسهیلات آغاز می‌شود و امیدوارم پس از پایان ماه صفر شاهد شروع روند پرداخت تسهیلات باشیم و گامی كوجكی در كنار اهالی برای روستاهای استان برداریم.
مدیر كل صندوق كارآفرین امید خوزستان بیان كرد: بسته به نوع طرح بین ۳۰۰ میلیون ریال تا سه میلیارد ریال تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار داده می‌شود، این تسهیلات متناسب با ظرفیت‌ها و اولویت ها هستند.
وی بیان كرد: از چند ماه پیش با همكاری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی استان برای داشتن روستاهای بدون بیكار، محصول محور، روستای هدف گردشگری و تولید صنایع دستی روی ۴۳ روستا برنامه ریزی شد هر چند در آغاز كار به علت شیوع كرونا وقفه ایجاد شد اما پس از یك ماه مجددا كار بررسی آغاز شد و به زودی مراحل آغاز ارایه تسهیلات برای این روستاها نیز آغاز می‌شود.
امرایی ادامه داد: افزایش تسهیلات براساس قوانین و دستور العمل‌های قانون اشتغال پایدار عشایری است و تسهیلات متناسب با نوع طرح و توان فرد برای بازپرداخت مشخص می شود تا از آن استفاده بهینه كند وگرنه ما محدودیت اعتباری آنچنان نداریم.
تغییر مسیر گردشگری دنیا به سوی روستاها
معاون گردشگری میراث فرهنگی خوزستان گفت: مسیر گردشگری در یك تا ۲ دهه اخیر تغییر كرده است و دیگر كسی علاقه مند به بازدید از برج‌ها، باروها، كارخانه‌ها و ساختارهای بزرگی كه صنعت بر جای گذاشته نیست، متاسفانه یكی از فرهنگ های غلطی كه در برخی روستاهای ما وجود دارد این است كه فكر می كنند برای پیشرفت باید به سمت ساخت خانه های بتنی بروند و فرهنگ بومی منطقه را از بین ببرند در حالی كه این گونه نیست.
غلام شجاعی بر حفظ شرایط فعلی روستای طویبه از سوی بومی‌های این منطقه تاكید كرد و گفت: یكی از دلایل سفر گردشگران سراسر دنیا به روستاها سادگی روستاها است، گردشگران مسیر گردشگری روستایی را انتخاب می‌كنند تا در سفر خود سادگی زندگی و فرهنگ بومی منطقه را از نزدیك لمس كنند استفاده از محصولات ساده، وسایل ساده، اقامتگاه‌های بومی در جذب گردشگران بسیار مهم است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی خوزستان توضیح داد: اداره كل میراث فرهنگی در كنار مردم روستای طویبه است و اهالی روستا می‌توانند با تبلیغات درست، خدمات‌دهی مناسب به گردشگران درآمد زایی خوبی را در روستا ایجاد كنند.
وی نقش آموزش را در توسعه پایدار گردشگری روستایی مهم عنوان كرد و گفت: در حال حاضر مهمترین نكته در این روستا حفظ ظرفیت های روستا است و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود و به نسل آینده نیز انتقال یابد.با توجه به مشكلات اقتصادی دولت می‌توان گفت در حال حاضر شرایط كشور و تنگناهایی كه وجود دارد كمتر از دوران جنگ تحمیلی نیست از این روز نیاز است برای ایجاد اشتغال و درآمد زایی از توسعه گردشگری روستاها بهره بجوییم.امیدواریم انتخاب این روستا به عنوان روستای هدف گردشگری نتیجه خوبی برای اهالی روستا داشته باشد و شعار سازمان جهانگرد گردشگری كه برای سال ۲۰۲۰ میلادی توسعه گردشگری روستایی انتخاب شده است موجب توسعه گردشگری این روستا شد.
