حمام قدیمی كسما با بافت سنتی و پیشینه تاریخی ۷۰ ساله خود ، یكی از بناهای تاریخی شهرستان صومعه سرا به شمار می رود كه در كنار راه جاده كنونی كسماء واقع شده است.
این حمام دارای دو حوض آب سرد و گرم بوده است و آب آن نیز با آب رود و قنات تامین می شده است . در قسمت های مختلف حمام معمار با استفاده از پوشش گنبدی و عرقچینهای زیبا به مسقف كردن بنا همت گماشته است.
متاسفانه این حمام به علت رعایت اصول بهداشتی تعطیل گردید و امروزه به صورت بنایی متروك و بلا استفاده باقی مانده است.
موقعیت جغرافیایی:
این حمام در مختصات جغرافیایی E ˝۲/۴۹ ′۲۰ ˚۴۹ و N ˝۱/۴۶ ′۱۷ ˚۳۷ قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح آب های آزاد ۱۵ متر می باشد. این بنا در بخش كسما ی شهرستان صومعه سرا ، درخیابان سردار جنگل كسما واقع شده است. دهستان كسما با ۳۷ آبادی در بخش مركزی شهرستان صومعه سرا و به فاصله ۲ كیلومتری این شهر قرار گرفته است. این دهستان در گذشته های دور دارای بازارها و كاروان سراهایی بوده كه شب ها به وسیله ی در وازه هایی بسته می شد.
مشخصات سازه:
حمام كسما دارای پلانی چند ضلعی است كه طول بلندترین ضلع آن (ضلع جنوبی)۵/۱۲ متر است. در انتهای غربی همین ضلع یك فرو رفتگی تقریبا هلالی شكل در كنج بنا دیده می شود(شكل ۵). ورودی حمام در ضلع شرقی آن قرار دارد. سقف بنا دارای ۹ گنبد است كه ۶ گنبد از همه بزرگتر و به یك اندازه است (شكل ۶). بر بالای این گنبدها گنبد كوچك تر دیده می شود كه به خاطر نور دهی به فضای داخلی حمام، دارای سوراخ های گردی است(شكل۷). پوشش این گنبدها همگی از سیمان است كه احتمالا جزو مرمت های بعدی بنا به شمار می روند. بر اساس گفته های اهالی محل، این حمام تا سال ۷۴ مورد استفاده بود.
فضاهای تشكیل دهنده این بنا همچون دیگر حمام های سنتی بوده كه شامل سربینه، میان در، صحن اصلی (مركزی)، نظافت خانه، فضای شستشو، خزینه، سرد درون و گرم درون می باشد. پوشش فضاهای مختلف ، سقف بنارا به عهده داشته كه گل جام های تعبیه شده به روی آن ها نور و تهویه مورد نیاز فضاها را تامین می كرده است.
پیشینه تاریخی :
بازار حمام قدیمی كسما در اواخر دوران قاجاریه و در مركز دهستانی با همین نام و در میان بافت قدیمی بازار احداث گردیده است. بافت اطراف حمام را كوچه ها و معابر تشكیل داده و به نظر می رسد كه ایام شلوغ و پراستفاده ای را گذرانیده است. خزینه این حمام در سال ۱۳۴۲ به دستور متصدیان بهداشت مسدود و مخزن های آب سرد و گرم بتونی جدیدی بر روی سقف و در پشت بنا احداث گردید كه آب مورد نیاز حمام را تامین می نمود.
مرمت و بازسازی:
آخرین مرمت این حمام حدود ۷۰ سال پیش بوده است و بخشی از آن نیز با گسترش شهرسازی و لزوم احداث خیابان ویران شده است. این حمام دارای دو حوض آب سرد و آب گرم بوده است و آب آن نیز از آب رودخانه و قنات تامین می شده است. در قسمت های مختلف حمام معمار با استفاده از پوشش گنبدی و عرق چین های زیبا به سقف كردن همت گماشته است.
