كلیچه نونkelichehnoonیا چایی نون مازندران برای مصارف عمومی تهیه نمی شود و بیشتر به عنوان نانی تشریفاتی و همچنین برای نگهداری طولانی مدت نان به ویژه برایمسافرت ها و همچنین برای چوپانان و گالشان،پخته و مصرف می شود. كلیچه نون در ابعادی به اندازه كف دست یا كوچكتر تهیه می شود.آرد گندم و محصولات آن در مازندران بسیار ارزشمند بوده است تا آنجا كه ضرب المثل هایی همچون ” آش تا كنّا – پلا تا صحرا – نون تا فردا ” در بین مردم رواج داشته است. قداست آرد و نان به گونه ای بوده است كه كودكان را از نشستن بر روی آنان برحذر می داشتند.
همچنین كسی حق نداشت از روی نان رد شود و یا نان را لگد كند؛ این اعمال را گناهی بزرگ می دانستند. صرف از نظر از ارزشی كه دین برای نان قائل است به نظر می رسد به آسانی در دسترس نبودن گندم و عدم كشت آن در منطقه سبب می شده است كه تا این اندازه نان مقدس باشد. معمولا آرد مورد نیاز خانوار به صورت سالانه تهیه می شد و برای تهیه ی آرد اهالی به شهرها و استان های همجوار می رفتند و گندم مورد نیاز را می خریدند و با اسب و استرهایشان حمل می كردند و در اینجا به آسیاب ها می سپردند تا آرد تهیه شود. اما امروزه دیگر نه آسیابی مانده است و نه آسیابانی كیسه های گندم را تحویل می گیرد.
طرز تهیه ی این نان تا حدودی شبیه پنجه كش است اما خمیر اولیه برای تهیه ی كلیچه نون سفت تر تهیه می شود. در تهیه ی نان گاهی نیز از آرد برنج نیز همراه با آرد گندم استفاده می شود كه سبب ترد تر شدن نان می شود. همچنین در این نان از انواع چاشنی ها مثل روغن و كره، شیر، آب پنیر، ادویه جاتی مثل زردچوبه، رازیانه (واتك) و دارچین و … استفاده می شود. همچنین گاهی گردو و كنجد سابیده شده نیز در این نان به كار برده می شود كه كاملا سلیقه ای و وابسته به امكانات است. برای تهیه ی خمیر این نان به صورت پنجه كش عمل می شود با این تفاوت كه مواد بالا گفته شده به آن اضافه می شود و همچنین خمیر سفت تر تهیه می شود. بعد از ور آمدن خمیر، آن را چانه گیری می كنند كه چانه های بزرگ تری از پنجه كش است و سپس با مرزه پهن می كنند و سپس با كارد آن را به اندازه های دلخواه و معمولا به شكل مستطیل در می آورند. در مواردی به شكل دایره در می آورند و در آن مواد از قبل آماده شده كه شامل گردو یا كنجد است می ریزند. سپس آن را به تنور می بندند. این نان در تنور خنك تری از پنجه كش پخته می شود و معمولا پخت آن چندین ساعت زمان احتیاج دارد. بعد از پخت این نان، آن را در هوای آزاد می گذارند تا خوب سفت شود.
این نان بیشتر در ییلاقات و مناطق كوهستانی كه امكان نگهداری نان ها برای روزهایی طولانی نیست یا پخت هر روزه نان مشكل است، پخته و مصرف می شود. كسانی كهاز ییلاق برمی گردند، مقداری از نانرا به عنوان سوغات ییلاق برای همسایه ها یا آشنایان می آورند. این نان به دلیل استفاده ی بیشتر به صورت همراه چای، چایی نون شهرت گرفته است. البته ناگفته نماند كه این نان بسیار سفت است و باید با چای خورده شود.
