معرفی روستای شهید پرور نویس
روستای نویس از روستاهای قدیمی و نسبتا كهن شهرستان قم بوده و عوامل متعددی چون منابع آب و خاك های مرغوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب و امنیت در پیدایش و شكل گیری آن تاثیری بسزائی داشته است. مذهب مردم شیعه ی اثنا عشری است واز نظر فرهنگ مذهبی مشابه مردم قم میباشند و از بزرگان مذهبی معروف نویس می توان به مرحوم آیه ا… نویسی، مرحوم آیه ا… شیخ حسین رجبی نویسی اشاره نمود. نویسی ها گویش فارسی دارند.
روستای نویس در۵۰ درجه ۱۳ دقیقه شرقی و عرض جغرافیائی ۳۴درجه ۴۳ دقیقه شمالی در استان قم واقع شده است .
كه با مركز استان۸۸ كیلو متر با دهستان قاهان ۷كیلو متر و با مركز بخش۶۰ كیلو متر با شهرستان ساوه قریب به ۶۰ كیلومتر فاصله دارد.
از روستاهای همجوار قاهان در شرق در فاصله ۷ كیلومتری و كاسوا در غرب با فاصله۲ كیلومتری و ونان در جنوب با فاصله ۷ و مهرزمین در شمال با فاصله ی حدود ۸ كیلومتری آن قراردارند. مساحت كل روستا ۱۸۱۷۰۱ مترمربع میباشد. راه ارتباطی نویس به فاصله ۹۰ كیلومتر از قم و ۴۸ كیلومتر از ساوه تا نویس راه آسفالته است. برای مسافرت به نویس می توان بعد از۲۵ كیلومتری ساوه به سمت جنوب و سه راه سلفچگان و گذشتن از تقاطع آوه، بعد از پل روی رودخانه كنار كارخانه پوست چرم افق، به سمت غرب تغییر مسیر داده و با طی مسافت ۲۳ كیلومتر و عبور از روستاهای آغلك، بنابر، قاهان به نویس رسید. این جاده آسفالته تا روستای كاسوا و انجیله ادامه مسیر می دهد و بعد از انجیله با یك جاده خاكی به روستای سرآبادان می رسد. بین نویس و ونان هم یك جاده خاكی وجود دارد كه در ادامه آن به روستای كوهندان و سایر روستاهای منطقه می توان مسافرت نمود.
ارتفاع از سطح دریا ۱۷۰۰ متر و دارای آب و هوای كوهستانی با زمستانی سرد و تابستانی خنك ودارای مزارع كشاورزی و باغدهای زیادی بویژه باغ های گردو میباشد. مردم از راه كشاورزی و دامداری وبازرگانی و كارگری امرار معاش میكنند. در جنوب غرب روستا معدن سنگ مرمر وجود دارد كه فعلا غیر فعال میباشد .
رود خانه هائی كه به این روستا منتهی میشوند ۱- رودخانه دران ۲- دوریه ۳- خامه
تعدادقنوات ۱۵ رشته است كه طول رشته قناتها هركدام بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر متفاوت است. روستا دارای آب لوله كشی بهداشتی میباشد . و از قناتی كه در ۳ كیلومتری روستا قرار دارد بوسیله لوله به منبعی با گنجایش ۲۷۲ هزارلیتر هدایت و توزیع میشود.
و آب كشاورزی غالبا از قنات ها و رود خانه ها تامین میگردد.
جمعیت ساكن و مقیم روستا در سال ۱۳۴۵ حدود ۷۰۰ نفر بوده و از دهه ۵۵ تا ۶۵ با كاهش جمعیت مواجه بوده است و بر اساس آمارگیری سال ۱۳۸۵ تعداد خانوار ۱۴۰ و تعداد نفرات ۳۸۴ نفر كه ۱۸۲ نفر زن و ۲۰۲ نفر مرد میباشند . اخیرا نرخ رشد جمعیت روبه افزایش میباشد.
طوایف نویس شامل خاندان معصوم بیگی، فاطمی، مرادحاصلی، عبدی، ملك محمدی، قاسمی ، نظری، محمد یوسفی، مداح، اكبری، میرزاخلیلی ، خالوئی، رمضان علی، رجبی، باقری، سجادی ، نویسی، حسنی، اسماعیلی، شریفی، سمنانی، كریمی، محمد تقی، صفری، ملا محمدعلی، متولی، ناظمیان، غلام حسینی، میرزا احمدی، میرزا حسینی، محمدی، جعفری، حاج حسینی ، غیبی ، ابوالحسنی، رضائی، امینی، نادری منش و…. میباشند . این روستا ۵۰ شهید و دهها جانباز و آزاده تقدیم به انقلاب اسلامی نموده است.
اعضای شورای اسلامی روستا ابوالفضل مداح ، ابوالفضل حسنی و علی قاسمی میباشند.
دهیار حسین معصوم بیگی با شماره ۰۲۵۲۵۳۳۰۰۹۵ می باشد.
خانه بهداشت با مسئولیت آقای حسین محمدی و سركار خانم معصومه قاسمی اداره می شود و شرح وظایف آن ها در وبلاگ جداگانه قابل دسترس است..
دكل مخابراتی و رادیو تلویزیون جهت پوشش ارتباطی منطقه در موقعیت مناسب نصب گردیده است.
در مبداء ورودی روستای نویس میدان معروف به قتلگاه كه محل دفن تعدادی از شهدای نویس است اخیرا مقبره الشهدای زیبائی احداث گردیده است كه عكس آن را در وبلاگ نویس می توانید مشاهده نمائید.
آبند بزرگی در دشت دران به نام سد سیدالشهداء احداث شده كه معمولا تا اواخر خرداد ماه پر از آب بوده و چشمه های پایین دست خود را سیراب می نماید.
مسئول دفتر مخابراتی و پست بانك روستا آقای روح الله معصوم بیگی با شماره تلفن ۰۲۵۲۵۳۳۰۰۰۰ در خدمت مردم میباشد.
نویس دارای ۴ مسجد بنامهای : ۱- مسجد صاحب الزمان در محله پائین ۲- مسجد سید الشهدا ء در محله بالا ۳- مسجد حضرت ابوالفضل درمحله پشت ده كنار خیابان اصلی نویس به كاسوا ۴- مسجد فاطمه الزهرا و همچنین دارای یك حسینیه سیدالشهدا كه اغلب مراسمات در آن برگزار میشود، می باشد.
وضعیت جغرافیایی و اجتماعی نویس
آیا تا به حال در مورد تاریخچه نام نویس چیزی شنیده اید؟
در كتابی كه در حدود قرن چهارم هجری قمری به عربی ترجمه شده است « نوند » نام محلی است كه بعد از قاهان و قبل از كاسوا آمده است و احتمال اینكه محل یاد شده نویس فعلی باشد بسیار است .
همچنین در كتابی دیگر كه در قرن هشتم هجری قمری به فارسی نوشته شده است « نوذر» یا« نویز» در ردیف اسامی «كهندان» و « ابردز» و «كاسوا» آمده است و چون این محلها از نظر جغرافیایی در یك ردیف قرار دارند ، پس به احتمال زیاد « نویز » همان نویس فعلی بوده است .
همچنین در مدخل دیگری از كتاب تاریخ قم در بخشی كه مربوط یه رستاق تفرش است ، محلی به نام « نویسد » آمده است كه بعید نیست یكی از نامهای گذشته نویس باشد .
روستای نویس تقریباً از شمال به مهر زمین و مزارع اطراف آن محدود می شود و جنوب آن در دشت روستای ونان فرو رفته است . غرب آن در دامن روستای كاسوا و از سمت شرق به طرف قاهان سرازیر شده است و از شمال غرب به انجیله سرك كشیده است .
محله های نویس
روستای نویس از مجموع سه محله كه هر كدام برای خود نام جداگانه ای دارد تشكیل شده است .
الف ) محله « مل لور » یا همان محله بالا
در گذشته به مفهوم وقف محله بوده است و به مرور زمان به « مللو » تبدیل گردیده كه محله بالای فعلی نویس می باشد كه آثاری از قرن سوم و چهارم هجری قمری در آن مشهود است . این محله از شمال به دشت « برزه» و آتشكده آن منتهی می شود و حد فاصل آن « سنگ اسب » نامی است كه اهل محل آن را بدان نام می شناسند . در حال حاضر ساختمانهای جدید بر آن بنا شده است . از سنگ نوشته های قبور كه در این محله وجود دارد احتمال قریب به یقین می رود كه حداقل در ۴۰۰ سال گذشته افراد با سواد بین آنها كم نبوده اند . شمال غرب و غرب آن به دره « گروزه » یا « گرازه » و « اسبریز » یا « اسپه ریز» و تپه « گنج » و دره « لا » یا « درلا» و « كهریزك » محدود می شود .
زبان قدیم آنها « داجی » یا « راشی » و یا همان « بور بشه» كه ریشه در زبان قدیم ایران دارد ، بوده است . مسجد آن با دو مناره تازه ساخت می باشد كه در سال ۵۷ جای مسجد قدیمی بنا گردیده است .
منزل « حاج شیخ محمد حسن نویسی » در این محله قرار دارد كه هم اكنون پا برجاست . این منزل دارای حیاط مركزی ، مطبخ و حوض در وسط آن و به فاصله یك متر اتاق ها قراردارند . كتاب « مقاصد الفكریه » از « آیت الله العظمی حاج شیخ حسن نویسی » می باشدكه در تهران توسط شركت سهامی چاپ و منتشر گردیده و به شماره ۳۰۷۸ در كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران مضبوط است .
ب) محله «پاچنار» یا همان پشت ده
این محله در گذشته نسبت به محله های دیگر از اهمیت كمتری برخوردار بوده است. در این محله قبرستان قدیمی وجود داشته كه در حال حاضر بر آن ساختمان ها بنا كرده اند و در ادامه همان قبرستان قدیمی ، قبرستان دیگری وجود دارد كه در كنار آن قبور مطهر شهدا می باشد .
دره « سرخ علی بیگ» یا دره « علی خان » به این محله محدود می شود. در قدیم این محله مرده شوی خانه داشته كه جای آن هنوز باقی است و سنگ نوشته های قبور در دیوار آن بكار رفته است. همچنین گفته شده كه در این محله حمام وجود داشته و راه قناتی نیز در وسط قبرستان فعلی كه مسیر جاده است ، می باشد. دره « سنگ اسب» و « كشكلان» و یا همان «جرگلان»به آن منتهی می شود و امروزه محل برگزاری تعزیه روز عاشورای حسینی (ع) در این محله است كه قتلگاه نامیده می شود . در بخش شمالی این مكان در بلندترین نقطه آن محلی بوده كه گورخانه نام داشته است و از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده اما در چند سال اخیر تخریب و تسطیح گردیده است و گفته شده امام زاده ای از طریق خواب نما كه هم اكنون تخریب شده و جای آن هنوز باقی است ، كشف گردیده است. این محله همسایه قلعه قدیمی نویس است كه در گذشته دور وجود داشته و هم اكنون نام آن باقی است و ساختمانها بر آن بنا شده و گویند چاهی در آن قرار دارد كه دارای آب می باشد ، همچنین برج عباس میرزا در این محله واقع ، كه در حال حاضر در محل آن مسجدی كوچك مزین به نام حضرت فاطمه (س)لیكن زیبا ساخته شده است كه محل برگزاری نماز می باشد . ناگفته نماند كه در این محل آب انباری وجود داشت كه جزء ساختمان مسجد گردیده است . دیگر اینكه مسجدی نیز در ابتدای این محله است كه چهل سال پیش تجدید بنا گردیده و كنار راه ارتباطی نویس به كاسوا قرار دارد كه جدیداً تخریب شده و مسجدی زیبا به جای آن بنا گردیده و با نام زیبای حضرت ابوالفضل زینت داده شده است.در حال حاضر این محله آباد و اهمیت بسزایی یافته ، محل تجمع و داد و ستد و مسافرت به دیگر نقاط شهری و روستایی ، همچنین بعضی خدمات روستایی در این محله متمركز گردیده است .
ج) محله « رودبار»یا همان محله پایین
این نام برگرفته از رودخانه ای است كه از این محله می گذرد و نویس را به دو قسمت نا مساوی تقسیم می كند . محله « رودبار » از قدیم پر رفت و آمد و محل استقرار خوانین بوده است . مجموعه مسكونی خانواده های « میرزا ابراهیم خان وزوایی » كه زمانی وزیر آقا محمد خان قاجار بوده در این محله واقع است .همچنین « میرزا آقا خان نویسی» فرزند وی و « آشیخ محمد موثقی ، آقا حسن و آقا حسین » دو سید بزرگوار از اكابر دو قرن گذشته در این محله ساكن بوده اند .«مدایح نگار تفرشی» از نوادگان« میرزا ابراهیم خان وزوایی » می باشد و مولف كتاب « ملستان» بر وزن «گلستان »و نیز كتاب « تذكره انجمن نادری » كه در این كتاب از میرزا ابراهیم خان وزوایی یاد كرده است . حدود این محله از كوچه « باره بر» یا « پاله ور » تا محله « وردان»كه محله قدیمی بوده است و در حال حاضر نام آن شاید در بعضی خاطره ها باشد منتهی می گردد . حمام قدیمی نویس كه فعلاً خرابه آن باقی است در كنار چشمه و همسایگی مسجد محله و امام زاده بی بی شریفه خاتون (س) دختر موسی بن جعفر دارای اهمیت فوق العاده ای بوده است ولی متأسفانه در چند سال پیش آن را خراب و تبدیل به جاده كردند . دراین محله زاغه فراوان است كه همگی محل نگهداری اهشام می باشد . در بین این زاغه ها زاغه ای مشاهده می شود كه در دل كوه كنده شده و دارای ۴ الی ۵ طاقچه می باشد و بیشتر به منزل مسكونی شبیه است تا نگهداری اهشام .
حسینیه نویس نیز دارای ساختمانی بزرگ و دور از بافت معماری روستا می باشد و محل پیوند سه محله بزرگ نویس می باشد . این حسینیه تولد یافته سه دهه اخیر است كه با كمی گسترش در جای حسینیه قدیمی بنا شده و دارای تجهیزات خوبی است كه هر روزه به همت جوانان علاقه مند بر آبادانی و كیفیت آن افزوده می شود.
برگرفته از گاه نامه شماره ۲ نویس ، نوشته جناب آقای غلام علی میرزاخلیلی
آیه الله شیخ حسن نویسی
آیه الله شیخ حسن نویسی فرزند حاج ملا نصیر ازمجتهدین بزرگ و مدرسین با ارج حوزه علمیه قم بودند . در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در روستای نویس متولد شد. سپس از روستای نویس به قم آمد و سطوح عالیه فقه و اصول را نزد آیات عظام مرحوم حاج میرزامحمد ارباب قمی (سال ۱۳۴۱ ه.ق) و آخوند خراسانی (۱۳۲۹ ه.ق) و سید محمد كاظم طباطبائی یزدی (۱۳۳۷ ه.ق) در قم فرا گرفت و كسب فضائل نمود. وی در سال ۱۳۲۲ به نجف اشرف تشرف یافته و از محضر آیه الله خراسانی و علامه طباطبائی یزدی مستفیض گشته است و تحصیلات عالی حوزه را با موفقیت گذراند و در سال ۱۳۲۶ و پس از چهار سال اقامت در اعتاب مقدسه به قم مراجعت و در این شهرتوطن كردند و از علما و مدرسین به نام قم در آن زمان شدند. ایشان از علمای بزرگ و از فقهای برجسته و از مدرسان دقیق قم بود و در قم به تدریس و تالیف پرداخت. وی صاحب مراتب عالیه زهد و تقوی بود و از اعضاء مجلس استفتاء مرحوم آیه الله حائری بود. از مولفات او مقاصد فكریه بود كه به چاپ رسیده است و تألیفات و یادداشت هایی در فقه و اصول است كه طبع نشده است. حضرت ایشان در سال ۱۳۷۱ هجری قمری خاكدان دنیا را ترك كرد و به رحمت حق پیوست و در آشیان جنان واقع در آرامستان شیخان قم مقابل حرم حضرت معصومه(س) مدفون گردید. رحمت الله علیه. بعدها در جوار رحمت ایشان مرحوم دكتر محمد قریب پدر طب اطفال ایران به خاك سپرده شد و همسایه ایشان شد.
سوابق ایشان در كتب معجم المولفین از عمر رضا كحاله ج۳/۲۹۹-۲۹۸ ، مولفین كتب چاپی ۲/۶۶۳ رجال قم، آثار الحجه ج ۱/۲۲۵-۲۲۴ گنجینه دانشمندان به چاپ رسیده است.
